Μιλέβα Μάριτς: Στη σκιά του Αϊνστάιν
Εκδόσεις Ροπή
σελ. 352, τιμή 15,90 ευρώ
«Τόσο τρελός από επιθυμία» έγραφε σε ένα ποίημά του, εν έτει 1900, ένας ερωτευμένος φοιτητής του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης ονόματι Αλβέρτος Αϊνστάιν. Το αντικείμενο του πόθου ήταν η κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερη συμφοιτήτριά του Μιλέβα Μάριτς. Σερβικής καταγωγής, πολίτις ωστόσο της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, η Μιλέβα δεν ήταν απλώς η μόνη γυναίκα που είχε γίνει δεκτή να σπουδάσει Φυσική στο ανδροκρατούμενο πολυτεχνείο, ήταν ίσως και η ευφυέστερη των φοιτητών.
Αυτή ακριβώς η ευφυΐα της μπορεί να ήταν και το μεγαλύτερο από τα θέλγητρά της. Οπως και να έχει πάντως, η πανίσχυρη μητέρα του Αϊνστάιν δεν μπόρεσε να σταματήσει το ειδύλλιο. Τα γράμματα που αντάλλασσαν οι δύο νέοι αποκαλύπτουν ότι η Μιλέβα υπήρξε για τον Αλβέρτο όχι μόνο ερωμένη αλλά και στενή συνεργάτρια: ανέτρεχε στη βιβλιογραφία, ήλεγχε τις μαθηματικές αποδείξεις του, έκανε συστάσεις. Και σίγουρα πάντως στα γράμματα προς εκείνη, τα οποία ήρθαν στο φως της δημοσιότητας τη δεκαετία του 1990, διαβάζουμε τις πρώτες προσπάθειες του Αϊνστάιν να σχηματίσει τις θεωρίες που έμελλε να τον κάνουν διάσημο.
Η Μιλέβα και ο Αλβέρτος παντρεύτηκαν το 1903, έπειτα από ένα επίμονο φλερτ από τη μεριά του αλλά και μια σχέση που έδωσε έναν εκτός γάμου καρπό: το 1902 γεννήθηκε η μικρή Λίζερλ, η οποία πιθανότατα δόθηκε για υιοθεσία (κανένας εξάλλου δεν γνώριζε την ύπαρξή της ως την αποκάλυψη της αλληλογραφίας του ζεύγους). Μετά τον γάμο γεννήθηκαν ο Χανς Αλβέρτος και ο Εντουαρντ, οι δύο γιοι του ζεύγους. Και ενώ η Μιλέβα αφοσιώθηκε στο σπίτι και στα παιδιά, ο Αλβέρτος συνέχισε απτόητος το έργο του: το 1905 δημοσίευσε τρία κορυφαία επιστημονικά άρθρα, μεταξύ των οποίων και αυτό της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας.
Το πώς εξελίχθηκε αυτή η σχέση το μαρτυρεί ένα γράμμα του Αλβέρτου στην ερωμένη και εξαδέλφη του Ελσα Αϊνστάιν (το γράμμα στάλθηκε το 1913, ενώ η παράνομη σχέση είχε αρχίσει έναν χρόνο νωρίτερα): «Αντιμετωπίζω τη σύζυγό μου σαν έναν υπάλληλο που δεν μπορώ να απολύσω» σημειώνει και προσθέτει: «Εχω τη δική μου κρεβατοκάμαρα και αποφεύγω να μένω μόνος μαζί της». Τελικά ο γάμος διαλύθηκε το 1914.
Κανένας δεν μπορεί ποτέ να είναι βέβαιος για το τι ακριβώς συμβαίνει ανάμεσα σε ένα ζευγάρι. Ωστόσο, δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη Μιλέβα, η οποία είχε γεννηθεί ελαφρώς κουτσή και εξ αυτού του λόγου θεωρούνταν ακατάλληλη για γάμο στη σερβική κουλτούρα, να είναι τόσο προετοιμασμένη για καριέρα και να μην αντέχει την οικιακή σκλαβιά. Και περί σκλαβιάς επρόκειτο, αφού ο Αλβέρτος όχι μόνο δεν διανοούνταν να συμβάλει στις οικιακές ασχολίες (δεν ήταν εξάλλου σύνηθες τότε), αλλά απαιτούσε από τη Μιλέβα, μεταξύ άλλων, να του σερβίρει «τρία γεύματα την ημέρα».
Από τη φαντασία, αλλά και από πολλές ιστορικές πηγές είναι βγαλμένο το μυθιστόρημα της Μαρί Μπένεντικτ «Μιλέβα Μάριτς: στη σκιά του Αϊνστάιν». Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ο αγγλικός τίτλος είναι «The Other Einstein» και δεν γνωρίζουμε αν η πρόθεση της συγγραφέως ήταν να δείξει το άλλο πρόσωπο του μεγάλου φυσικού ή αν θεωρεί ότι το πνευματικό εκτόπισμα της Μάριτς την καθιστά ισάξια με τον Αϊνστάιν. Οπως και να είναι πάντως, το πόνημα της Μπένεντικτ μπορεί να διαβαστεί είτε σαν ιστορικό μυθιστόρημα είτε σαν ένα μυθιστόρημα που θα κάνει πολλές γυναίκες ακόμα και σήμερα να ταυτιστούν με την ηρωίδα…
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
