Τι θα δείξουν τα 10 καλύτερα φεστιβάλ

«Κυρίες και κύριοι, όλοι εσείς που αυτοπροσδιορίζεστε διαφορετικά, καλημέρα σας. Ξέρετε ότι το μοβ είναι το χρώμα των επισκόπων, αλλά και του φεμινισμού, επειδή εμπεριέχει το ροζ, το χρώμα που αποδίδεται στα κορίτσια, και το μπλε, το χρώμα που αποδίδεται στα αγόρια». Με αυτές τις φράσεις άρχισε την παρουσίαση του εφετινού προγράμματος του Φεστιβάλ της Αβινιόν ο καλλιτεχνικός διευθυντής της διοργάνωσης Ολιβιέ Πι στις 28 Μαρτίου ανακοινώνοντας το θέμα που έχει να κάνει με το φύλο και την ταυτότητα.

Η εισαγωγή του είναι ενδεικτική των προβληματισμών που επικρατούν γενικότερα στα μεγάλα θερινά φεστιβάλ της Ευρώπης σε μια προσπάθεια διαλόγου με τα θέματα τα οποία απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία. Κορυφαίοι καλλιτέχνες του διεθνούς στερεώματος, παγκόσμιες πρεμιέρες, σημαντικές αναβιώσεις, παραστάσεις σε αντισυμβατικά μέρη είναι μερικά μόνο από όσα περιλαμβάνονται στον εφετινό προγραμματισμό. Η διατήρηση του υψηλού επιπέδου, η απεύθυνση στο διεθνές κοινό και η συνακόλουθη σύνδεση με τον τουρισμό παραμένουν πάντα τα μεγάλα ζητούμενα. Το στοίχημα, πάντως, δείχνει να κερδίζεται αφού για μία ακόμη χρονιά τα εισιτήρια για κάποιες από τις πλέον αναμενόμενες παραστάσεις έχουν ήδη εξαντληθεί, παρά τις τσουχτερές τιμές. Ωστόσο, αν το ενδεχόμενο ενός ταξιδιού μοιάζει απίθανο, το Διαδίκτυο προσφέρει πλέον πολλές δυνατότητες.

Η περυσινή χρονιά κύλησε χωρίς τα σκάνδαλα, τις ενδοοικογενειακές κόντρες και τις εκρήξεις αλαζονείας που έχουμε συνδέσει με τον «ναό» του Βάγκνερ. Ωστόσο, το καλοκαίρι του 2018 αναμένεται πιο… ζουμερό. Εν αναμονή της νέας παραγωγής του «Δαχτυλιδιού των Νίμπελουνγκ» το 2020, τόσο εφέτος όσο και το 2019 δεν θα παρουσιαστεί ολόκληρη η μνημειώδης τετραλογία. Για το προσεχές καλοκαίρι έχει προγραμματιστεί μόνο η «Βαλκυρία» σε μουσική διεύθυνση του πολυπράγμονος Πλάθιντο Ντομίνγκο για τον οποίο ουκ ολίγοι αναρωτιούνται πώς θα τα βγάλει πέρα με την ακουστική του θεάτρου.

Μετά την περυσινή επιτυχία του Μπάρι Κόσκι με τους «Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης», που έγινε ο πρώτος εβραϊκής καταγωγής σκηνοθέτης ο οποίος εργάστηκε στο Μπαϊρόιτ (αυτό το διάστημα η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει τον «Μαγικό αυλό» του Μότσαρτ σε σκηνοθεσία του), εφέτος είναι η σειρά του αμερικανο-ισραηλινού Γιουβάλ Σαρόν να σκηνοθετήσει τη νέα παραγωγή του «Λόενγκριν» με την οποία θα γίνει η πρεμιέρα του Φεστιβάλ. Τον ρόλο του τίτλου θα ερμηνεύσει ο Ρομπέρτο Αλάνια και της Ελζα η ελληνικής καταγωγής Ανια Χαρτέρος (και όχι η Αννα Νετρέμπκο, παρά τις φήμες που έτρεχαν επί χρόνια). Στον ρόλο της Ορτρουντ θα εμφανιστεί η έμπειρη Βάλτραουντ Μάγερ, η οποία επιστρέφει στη διοργάνωση ύστερα από 18 χρόνια απουσίας. Την ευθύνη της μουσικής διεύθυνσης έχει ο Κρίστιαν Τίλεμαν, ο οποίος πλέον μπορεί να υπερηφανεύεται ότι έχει διευθύνει όλες τις όπερες του συνθέτη. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται επίσης ο «Ιπτάμενος Ολλανδός», οι «Αρχιτραγουδιστές» αλλά και οι
«Τριστάνος και Ιζόλδη».

Ο διεθνώς διακεκριμένος έλληνας αρχιμουσικός Κωνσταντίνος Καρύδης διευθύνει την περίφημη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης στον «Μαγικό αυλό» του Μότσαρτ που αποτελεί την εναρκτήρια παραγωγή όπερας του εφετινού Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ και θα παρουσιαστεί σε σκηνοθεσία της Αμερικανίδας Λίντια Στέγερ. Με τίτλο «Η δύναμη των εικόνων και της ποίησης», η διοργάνωση του 2018 φιλοδοξεί να ανοίξει διάλογο με τα μεγάλα θέματα που απασχολούν την ανθρωπότητα. Στην ενότητα του λυρικού θεάτρου, τα έργα που περιλαμβάνονται χαρακτηρίζονται από πάθος και έκσταση σύμφωνα με τους ιθύνοντες της διοργάνωσης. Συνολικά θα παρουσιαστούν πέντε νέες παραγωγές όπερας («Μαγικός αυλός», «Σαλώμη» του Ρ. Στράους, «Η στέψη της Ποππαίας» του Κλ. Μοντεβέρντι, οι «Βασαρίδες», εμπνευσμένη από τις «Βάκχες» του Ευριπίδη του Χ. Β. Χέντσε και «Ντάμα Πίκα» του Τσαϊκόφσκι), μία αναβίωση από το Φεστιβάλ της Πεντηκοστής («Η Ιταλιάνα στο Αλγέρι» του Ροσίνι με τη Τσετσίλια Μπάρτολι) και δύο όπερες σε συναυλιακή μορφή («Η δίκη» του Γκότφριντ φον Αϊνεμ, με την ευκαιρία των εφετινών 100ών γενεθλίων του, και οι «Αλιείς των Μαργαριταριών» του Μπιζέ). Το πρόγραμμα του φεστιβάλ συμπληρώνουν θεατρικές παραγωγές και συναυλίες.

«Γυναίκες σε ανελεύθερο περιβάλλον» είναι ο τίτλος του εφετινού, 73ου κατά σειρά Φεστιβάλ που περιλαμβάνει μουσικό θέατρο, συναυλίες, πρόζα και σύνθετα, υψηλού επιπέδου, θεάματα με αιχμή του δόρατος το ειδυλλιακό τοπίο της λίμνης Κονστάνς. Το θέμα στηρίζεται σε τέσσερις ηρωίδες: την πρωταγωνίστρια της εναρκτήριας όπερας «Μπεατρίτσε Τσένσι» του Μπέρτολντ Γκόλντσμιτ, τη θρυλική «Κάρμεν» του Μπιζέ που επιστρέφει για δεύτερη χρονιά και είναι σίγουρο ότι θα σπάσει το φράγμα των περυσινών 193.000 εισιτηρίων, τη «Μαρία του Μπουένος Αϊρες» του Αστορ Πιατσόλα αλλά και τη συγγραφέα Αλφονσίνα Στόρνι στην οποία είναι αφιερωμένη μια βραδιά της ενότητας «Μουσική και ποίηση». «Ολες τους υπήρξαν γυναίκες που έζησαν σε ένα αυστηρά προσδιορισμένο, όχι πραγματικά ελεύθερο περιβάλλον, γυναίκες που βρέθηκαν εγκλωβισμένες σε σχέσεις εξουσίας τις οποίες οι ίδιες στάθηκαν ανίκανες να σπάσουν» δηλώνει η καλλιτεχνική διευθύντρια Ελίζαμπετ Σομπότκα.

Το φεστιβάλ περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την παρουσίαση μιας νέας όπερας που αποτελεί παραγγελία της διοργάνωσης στον συνθέτη Τόμας Λάρχερ και έχει τίτλο «Το κυνηγετικό όπλο». Παράλληλα, ο αυστριακός αρχιμουσικός Καρλ Μπεμ είναι ο ήρωας ενός νέου θεατρικού έργου.

Παρ’ όλο που το πρόγραμμα ενός από τα σημαντικότερα και μεγαλύτερα σε διάρκεια θερινά φεστιβάλ κλασικής μουσικής ανακοινώνεται στις 19 Απριλίου, οι γνωρίζοντες τολμούν ορισμένες προβλέψεις. Ετσι, με δεδομένο ότι οι επέτειοι κατά κανόνα τιμώνται στη διοργάνωση, θεωρείται πολύ πιθανό ότι θα υπάρξουν αφιερώματα στον Λέοναρντ Μπερνστάιν με αφορμή τα εφετινά 100 χρόνια από τη γέννησή του, στον Κλοντ Ντεμπισί που πέθανε το 1918, στον Γκουνό, ο οποίος γεννήθηκε το 1818, αλλά και στον Ροσίνι που πέθανε το 1868. Το φεστιβάλ παραδοσιακά περιλαμβάνει την παρουσίαση της Ενάτης Συμφωνίας του Μπετόβεν με την καταληκτική «Ωδή στη Χαρά» (που αποτελεί, παράλληλα, τον Υμνο της Ευρωπαϊκής Ενωσης). Την περυσινή χρονιά οι υπεύθυνοι για την ταξιθεσία αναγκάστηκαν να παρέμβουν για να επιβάλουν την τάξη όταν στο άκουσμά της οι φιλοευρωπαίοι θεατές άρχισαν να κουνούν σημαίες της ΕΕ. Ο βρετανικός Τύπος προβλέπει ότι το ίδιο θα γίνει και εφέτος και μάλιστα με ακόμη μεγαλύτερο πάθος. Οι συναυλίες –περισσότερες από 150 –κατά κανόνα φιλοξενούνται στο Royal Albert Hall, ωστόσο το BBC έχει επιστρατεύσει και ασυνήθιστους χώρους, πιο ελκυστικούς στο νεανικό κοινό. Η περίφημη «τελευταία βραδιά» των Proms αποτελεί πάντα μια μεγάλη γιορτή για όσους καταφέρουν να εξασφαλίσουν το πολυπόθητο «μαγικό χαρτάκι».

Μια πραγματική γιορτή της φωνής και της εικόνας φιλοδοξεί να αποτελέσει το εφετινό φεστιβάλ όπερας του Γκλάιντμπερν που το 2018 εγκαινιάζει μάλιστα και έναν καινούργιο διεθνή διαγωνισμό για λυρικούς τραγουδιστές. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη «Μαντάμα Μπατερφλάι» του Πουτσίνι στη νεωτερική σκηνοθεσία της Ανιλές Μισκιμόν, η οποία μεταφέρει τη δράση στη δεκαετία του 1950, τονίζοντας το πολιτικό και συναισθηματικό πλαίσιο της όπερας. Θα παρουσιαστούν επίσης ο «Ιππότης με το ρόδο» του Ρ. Στράους στην παλαιότερη σκηνοθεσία του Ρίτσαρντ Τζόουνς, ο «Ιούλιος Καίσαρας» του Χέντελ στην παραγωγή του Ντέιβιντ Μακ Βίκαρ (2005) αλλά και ο «Σαούλ» του ίδιου συνθέτη στην παραγωγή του Μπάρι Κόσκι (2015). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ακόμη μια νέα παραγωγή της όπερας «Πελέας και Μελισσάνθη» του Ντεμπισί σε μουσική διεύθυνση Ρόμπιν Τιτσιάτι και σκηνοθεσία Στέφαν Χερχάιμ καθώς και τη βρετανική πρεμιέρα της όπερας «Βανέσα» του Σάμιουελ Μπάρμπερ.

Θεατρικές παραγωγές, παραστάσεις όπερας, συναυλίες κλασικής και σύγχρονης μουσικής αλλά και χορό περιλαμβάνει το Διεθνές Φεστιβάλ του Εδιμβούργου που θα διεξαχθεί εφέτος με τη συμμετοχή 2.750 καλλιτεχνών οι οποίοι ανήκουν σε 31 εθνικότητες. Στην ενότητα του θεάτρου το θρυλικό Theatre des Bouffes du Nord του Παρισιού είναι το εφετινό φιλοξενούμενο συγκρότημα το οποίο θα παρουσιάσει τρεις νέες παραγωγές. Ο βετεράνος Πίτερ Μπρουκ, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής της ομάδας, εξετάζει ζητήματα δικαιοσύνης, ενοχής και τιμωρίας στο νέο έργο με τίτλο «Ο φυλακισμένος». Η πολυσυζητημένη βρετανή σκηνοθέτρια Κέιτι Μίτσελ (σε σκηνοθεσία της οποίας είδαμε πρόσφατα τη «Λουτσία ντι Λαμερμούρ» του Ντονιτσέτι από την Εθνική Λυρική Σκηνή σε συμπαραγωγή με τη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου) θα παρουσιάσει μια ριζοσπαστική εκδοχή του έργου της Μαργκερίτ Ντιράς «Η αρρώστια του θανάτου». Τέλος, το ιστορικό συγκρότημα θα παρουσιάσει μια νέα παραγωγή της «Οπερας των ζητιάνων» του Τζον Γκέι σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Κάρσεν με τη συμμετοχή του αρχιμουσικού Γουίλιαμ Κρίστι, ο οποίος υπόσχεται μια ενδιαφέρουσα έκπληξη.

Σαράντα επτά βραδιές γεμάτες μουσική υπόσχεται το διάσημο φεστιβάλ της Αρένας στη Βερόνα εφέτος το καλοκαίρι. Στο πρόγραμμα ξεχωρίζει η νέα παραγωγή της «Κάρμεν» του Μπιζέ σε σκηνοθεσία του Ούγκο ντε Ανα (γνωστού και στο ελληνικό κοινό από τις συνεργασίες του με την Εθνική Λυρική Σκηνή). Θα ακολουθήσει η «Αΐντα» του Βέρντι σε δύο διαφορετικές παραγωγές (την ιστορική του 1913 και μία ακόμη σε σκηνοθεσία και κοστούμια του Αρνό Μπερνάρ, επίσης γνωστού μας από τις παραστάσεις που έχει ανεβάσει στην Αθήνα), αλλά και ο «Ναμπούκο» του ίδιου συνθέτη. Εχουν προγραμματιστεί επίσης η «Τουραντότ» του Πουτσίνι, ο δημοφιλής «Κουρέας της Σεβίλλης» του Ροσίνι και δυο ειδικά σχεδιασμένες βραδιές όπερας.

Επετειακή η εφετινή χρονιά για το Φεστιβάλ στο Πέζαρο αφού το 2018 σηματοδοτεί τα 150 χρόνια από τον θάνατο του Τζοακίνο Ροσίνι. Ετσι το πρόγραμμα της διοργάνωσης είναι φιλόδοξο και υπόσχεται περισσότερους νεωτερισμούς από κάθε άλλη χρονιά. Οι βασικές όπερες που θα παρουσιαστούν ανεβαίνουν όλες σε νέες παραγωγές. Πρόκειται για το «Ricciardo e Zoraide», την «Αντίνα» αλλά και τον θρυλικό «Κουρέα της Σεβίλλης» που θα παρουσιαστεί σε μουσική διεύθυνση Ιβ Αμπέλ και σκηνοθεσία του βετεράνου Πιερ Λουίτζι Πίτσι με τη συνεργασία του Μάσιμο Γκασπαρόν. Θα παρουσιαστεί επίσης η «Μικρή επίσημη λειτουργία» του Ροσίνι , το «Ταξίδι στη Ρεμς» από μαθητές της Ροσινιανής Ακαδημίας «Αλμπέρτο Τζέντα» αλλά και πολλές ακόμη συναυλίες και ρεσιτάλ.

Το εφετινό 72ο Φεστιβάλ της Αβινιόν (ιδρύθηκε το 1947 από τον Ζαν Βιλάρ, μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του παγκόσμιου θεάτρου) θα διαρκέσει 19 ημέρες και για μία ακόμη χρονιά φιλοδοξεί να ανοίξει ζωηρό διάλογο με ό,τι απασχολεί την κοινωνία. Ετσι, δίπλα σε θέματα φύλου και ταυτότητας θα τεθούν ζητήματα που αφορούν την οικογένεια, τις ψευδείς ειδήσεις αλλά και τον ρατσισμό. Εντονη είναι η συμμετοχή των καλλιτεχνών από τον αραβικό κόσμο. Η πρεμιέρα θα δοθεί με τον «Θυέστη» του Σενέκα σε σκηνοθεσία Τομά Ζολί ενώ το συνολικό πρόγραμμα περιλαμβάνει περί τις 50 παραγωγές, αρκετές εκ των οποίων δημιουργήθηκαν ειδικά για το φεστιβάλ, ένα από τα σημαντικότερα στον χώρο των παραστατικών τεχνών σε διεθνή κλίμακα. Παραστάσεις θα παρουσιάσουν επίσης ο γάλλος σκηνοθέτης Ζουλιέν Γκοσλέν, ο Λιθουανός Οσκάρας Κουρνισόβας, ο Αιγύπτιος Αχμέντ ελ Ατάρ, ο Ετιέν Γκοντιγέρ αλλά και ο Ολιβιέ Πι. Στα μεγάλα ονόματα της διοργάνωσης εφέτος και η βερολινέζα χορογράφος Σάσα Βαλτς με το «Kreatur» που είδαμε πρόσφατα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Στο θρυλικό θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης θα διεξαχθεί για ακόμη μία χρονιά το επιτυχημένο φεστιβάλ «Τα αστέρια στις Λευκές Νύχτες» που περιλαμβάνει βραδιές όπερας και μπαλέτου στη διάρκεια του φαινομένου κατά το οποίο ο ήλιος ναι μεν δύει, αλλά το φως παραμένει στον ουρανό, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να μη χρειάζεται επιπλέον φωτισμός. Το φεστιβάλ ιδρύθηκε από τον σουπερστάρ ρώσο αρχιμουσικό και επί 30ετία καλλιτεχνικό διευθυντή του θεάτρου Βαλέρι Γκέργκιεφ και εξελίχθηκε σε άκρως επιτυχημένο θεσμό αφού σύντομα επεκτάθηκε από την αρχική διοργάνωση των 10 ημερών στη σημερινή, τρίμηνης διάρκειας. Κάθε χρόνο, το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις καλύτερες παραγωγές όπερας και μπαλέτου του Μαριίνσκι, συμφωνικά έργα, αριστουργήματα της μουσικής δωματίου αλλά και πρεμιέρες έργων.