Πάλι στο εδώλιο για τα ενεργειακά

Στα χρόνια της μνημονιακής μέγγενης, η κατάρρευση τηςοικονομικήςκαι κοινωνικής ζωής αποτυπώνεται εμφανώς στακτίριατα οποία, ελλείψει ρευστότητας των ιδιοκτητών τους, έχουν μετατραπεί σεενεργειακά«σουρωτήρια».Από τη μια η ασφυξία των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και από την άλλη τα λίγα και «φτωχά» προγράμματα επιδοτήσεων γιακτιριακήαναβάθμιση, έχουν εκτοξεύσει τα ποσοστά ενεργειακήςένδειας των πολιτών, τα οποία καταγράφονται ως άλλη μια… ήττα για τη Διοίκηση. Ακόμη και το πολυαναμενόμενο νέοπρόγραμμα«ΕξοικονόμησηΚατ’ Οίκον ΙΙ» έπαθε… μπλακάουτ μόλις λίγες ώρες μετά την έναρξη λειτουργίας της σχετικής πλατφόρμας, γεγονός που οδήγησε τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ.Γιώργο Σταθάκηνα ζητήσει, την περασμένη Τρίτη, δημοσίως συγγνώμη από τους πολίτες για την ταλαιπωρία.

Αλλωστε οι επιδόσεις της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, όπως και των προκατόχων τους, στον τομέα τηςενεργειακήςαποδοτικότητας απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν επιτυχείς. Ούτε τη μακροπρόθεσμη στρατηγική ανακαίνισης για τα εμπορικά κτίρια και τις κατοικίες δεν έχουν κοινοποιήσει οι ελληνικές Αρχές στην Κομισιόν, όπως όφειλαν να κάνουν έως τις 30 Απριλίου 2017. Πόσω μάλλον να προχωρήσουν στην υλοποίηση μέτρων για την αναβάθμιση του κτιριακού δυναμικού της χώρας. Ετσι, προ ημερών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε τη διαδικασία παραπομπής της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποστέλλοντας προειδοποιητική επιστολή.

Οι ευρωπαϊκές απαιτήσεις περιλαμβάνουν αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων της κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης και κατάρτιση εθνικών σχεδίων για την ανακαίνιση του συνολικού κτιριακού αποθέματος της χώρας. Και αυτό διότι η ενεργειακή φτώχεια δενεξαλείφεται με επιδόματα… ελεημοσύνης, όπως τουπετρελαίου θέρμανσης, ή με εκπτωτικές πολιτικές, όπως το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο.Οι μακροπρόθεσμες στρατηγικές ανακαίνισης δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη-μέλη μπορούν να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή ένδεια, αλλά και να ενισχύσουν τις επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα.Η Ελλάδα έχει πλέον προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσει στα επιχειρήματα της Επιτροπής, διαφορετικά θα πρέπει να πάρει τον δρόμο για το Ευρωδικαστήριο.

Η χώρα μας, επιπλέον, πρέπει να τρέξει να προλάβει και τις σημαντικές αλλαγές που έχει φέρει η αναθεώρηση τηςευρωπαϊκής οδηγίας για τα κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης (nZEB – nearly Zero Energy Buildings).Από την 1η Ιανουαρίου 2019, δηλαδή σε περίπου εννέα μήνες από σήμερα, τα νέα κτίρια που θα στεγάζουν υπηρεσίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα οφείλουν να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Επίσης, από την 1ηΙανουαρίου 2021 όλα ανεξαιρέτως τα νέα κτίρια θα πρέπει να είναι nZEB.

Οσον αφορά την αναβάθμιση της λειτουργίας των δημόσιων κτιρίων, στα σκαριά βρίσκεται ένα φιλόδοξο πρόγραμμα το οποίο, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε προ ημερών ο κ. Σταθάκης από το βήμα του4ουΕπιχειρηματικού Φόρουμ Ελλάδας – Σουηδίας, θα προχωρήσει με την αξιοποίηση 2 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και θα συμπεριλάβει έναν σημαντικό αριθμό σχολείων, νοσοκομείων και άλλων κτιρίων του Δημοσίου.

Πάντως,ο νέος Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) που εγκρίθηκε μόλις τον περασμένο Ιούλιο (αποτελούσε προαπαιτούμενο για την έναρξη του «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον ΙΙ») υπολείπεται σημαντικά σε φιλοδοξία, όπως αναφέρει ο πολιτικός μηχανικός κ. Στέφανος Παλλατζάς από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου. Περιέχει ακριβώς τις ίδιες απαιτήσεις θερμομόνωσης για τα υφιστάμενα κτίρια σε σχέση με τον προηγούμενο του 2010 και απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στις απαιτήσεις παθητικών κτιρίων ήnZEB.

Καθώς η έκδοσή του συμπίπτει με την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών οδηγιών για την αποδοτικότητα, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν διατάξεις για τις θέσεις φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων στα κτίρια, τους δείκτες μέτρησης της «ευφυΐας» ενός κτιρίου κ.λπ., υπογραμμίζει οεπιστημονικός υπεύθυνος του WWF Ελλάς για θέματα ενεργειακής πολιτικής κ. Μιχάλης Προδρόμου. Τελικά όλα αυτά θα αποτυπωθούν στον nZEB – ΚΕΝΑΚ,ο οποίος, σύμφωνα με ανώτατο στέλεχος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είναι σχεδόν έτοιμος και αναμένεται σύντομα η δημοσίευσή του. Η Κομισιόν απέστειλε προς την Ελλάδα προειδοποιητική επιστολή διότι δεν έχει εξασφαλίσει ορθή εφαρμογή της οδηγίας 2010/31/ΕΕ για τα nZEB.

Eνεργειακοί επιθεωρητές, μιλώντας στο «Βήμα», εκφράζουν την ανησυχία τους για τις αναβαθμίσεις που θα ξεκινήσουν να υλοποιούνται στο πλαίσιο του «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον ΙΙ». «Αυτές θα προχωρήσουν βάσει του αναθεωρημένου ΚΕΝΑΚ που εγκρίθηκε το περασμένο καλοκαίρι. Οταν θα βγει ο nZEB – ΚΕΝΑΚ έχει προβλεφθεί από την πολιτεία τι θα πρέπει να γίνει;» αναρωτιούνται. Σε κάθε περίπτωση τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών («Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον Ι και ΙΙ») κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά αποτελούν «σταγόνα στον ωκεανό» εξαιτίας του περιορισμένου προϋπολογισμού τους.

Σήμερα στην Ελλάδα έχουν κατασκευαστεί από ιδιώτες μόνο 18 κτίριαΣχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης, εκ των οποίων δύο (μια νέα κατοικία στον Βόλο και ένα ανακαινισμένο κτίριο στου Παπάγου) έχουν πιστοποιηθεί ως «παθητικά κτίρια». Επίσης, άλλες 20 κατασκευές nZEB βρίσκονται στο στάδιο της μελέτης ή της κατασκευής.

Θερμικά απροστάτευτα τα κτίρια στην Ελλάδα

Το μεγαλύτερο ποσοστό κατοικιών (65,30%) στην Ελλάδα κατατάσσεται στη χαμηλή ενεργειακή κατηγορία Ε – Η, με το μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας να καταναλώνεται κυρίως για την κάλυψη αναγκών σε θέρμανση. Αυτό προκύπτει από τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων (Ιανουάριος 2018) που έχει κάνει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Τα στοιχεία δεν προκαλούν έκπληξη, καθώς περί το55% των κατοικιών έχει κατασκευαστεί πριν από το 1980, δηλαδή είναι θερμικά απροστάτευτα – τότε δεν ίσχυε ο κανονισμός θερμομόνωσης κτιρίων.Αλλά και αργότερα, μετά το 2010, λόγω της οικονομικής ύφεσης, ο αριθμός των κτιρίων που χτίστηκε με τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ φτάνει μόλις το 1,5% του συνολικού αποθέματος κατοικιών.

Συνολικά, ο κτιριακός τομέας (οικιακός και τριτογενής) ευθύνεται για το 45% της εγχώριας κατανάλωσης ενέργειας. Οι κατοικίες αντιπροσωπεύουν το 83,68% του συνολικού κτιριακού αποθέματος (72% σε επιφάνεια), με τα κατοικούμενα νοικοκυριά να ανέρχονται σε 4.122.088 (2011, ΕΛΣΤΑΤ).

Τα πιο ενεργοβόρα κτίρια κατοικιών (βάσει των Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης που εκδόθηκαν την περίοδο 2011-2017) είναι οι μονοκατοικίες με 355 κιλοβατώρες ανά τετραγωνικό μέτρο (kWh/m2), ενώ τα κτίρια των πολυκατοικιών έχουν μέση ετήσια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ίση με 240 kWh/m2.

Οσον αφορά τα δημόσια κτίρια, τα περισσότερα δημόσια κτίρια (53,89%) κατατάσσονται στην ενεργειακή κατηγορία Γ – Δ και το μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής ετήσιας καταναλισκόμενης ενέργειας χρησιμοποιείται για την κάλυψη των αναγκών τους σε θέρμανση χώρων (113 kWh/m2) και φωτισμό (108 kWh/m2). Τα πιο ενεργοβόρα δημόσια κτίρια είναι τα κτίρια σωφρονισμού, τα κτίρια προσωρινής διαμονής, οι υγειονομικοί σταθμοί, τα οικοτροφεία και τα κλειστά γυμναστήρια.