Δώδεκα προτάσεις για πρωτοβουλίες στον ακαδημαϊκό χώρο

Πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ προσδιόρισε ότι το 41% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων στην Ελλάδα ξεκίνησε ένα επιχειρηματικό εγχείρημα από ανάγκη, ενώ μόλις 36% διέκρινε κάποια επιχειρηματική ευκαιρία. Επίσης τρεις στους πέντε νέους επιχειρηματίες δήλωσαν ότι κανένας δυνητικός πελάτης δεν θα θεωρήσει τα προϊόντα / υπηρεσίες τους νέα και πρωτοποριακά, ενώ μόλις το 36% διαθέτει τουλάχιστον ένα πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σε μια αντίστοιχη έρευνα, η Endeavor προσδιόρισε ότι μόλις μία στις χίλιες νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι υψηλής επίδρασης (high impact), δηλαδή με καινοτόμα προϊόντα, εξωστρεφή δραστηριότητα, ενδιαφέρον για χρηματοδότηση από τρίτους, υψηλών δεξιοτήτων ανθρώπινο δυναμικό τώρα και στο μέλλον, και γενικά με υψηλές προοπτικές ανάπτυξης.

Εμπειρική μελέτη των Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ΕΥ, Endeavor και Ελληνο-Αμερικανικού Επιμελητηρίου σε νέους / φοιτητές κατέγραψε ότι το 29% (ιδιαίτερα υψηλό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα) είναι θετικοί ή πολύ θετικοί απέναντι στην επιχειρηματικότητα. Επίσης ανέφεραν ότι τα κύρια εμπόδια στο να γίνει κάποιος νέος επιχειρηματίας είναι η έλλειψη κεφαλαίων, η αβέβαιη οικονομική κατάσταση, η υπερβολική γραφειοκρατία, ο φόβος της αποτυχίας και η έλλειψη εκπαίδευσης / επιχειρηματικής παιδείας.

Με βάση το θετικό κλίμα που κατέγραψε η παραπάνω έρευνα, τους προβληματισμούς των νέων / φοιτητών ως προς τις δυσκολίες και τα εμπόδια που εκτιμούν ότι θα αντιμετωπίσουν, αλλά και το ποιοτικό πρόβλημα που έχουμε στη χώρα μας για την καινοτόμο επιχειρηματικότητα, προκύπτει ότι μία από τις βασικές κατευθύνσεις στις οποίες θα πρέπει να κινηθούν οι πρωτοβουλίες για την τόνωση της επιχειρηματικότητας αφορά τον πανεπιστημιακό / ερευνητικό χώρο. Σχετίζεται με την αύξηση των ερεθισμάτων ώστε οι νέοι με ταλέντο, μεράκι για δημιουργία και καινοτόμες ιδέες να εξοικειωθούν περισσότερο και στην πράξη με το επιχειρείν, να προετοιμαστούν αρτιότερα, να αξιοποιήσουν τη γνώση που απέκτησαν ή τις καινοτομίες που δημιούργησαν και, ιδανικά, να αυξηθεί ο αριθμός όσων είναι διατεθειμένοι να δοκιμαστούν στον επιχειρηματικό στίβο αλλά έχουν μια καινοτόμο ιδέα που θα δημιουργήσει επιχειρηματικότητα υψηλής επίδρασης.

Παρακάτω παρουσιάζονται 12 προτάσεις για σχετικές πρωτοβουλίες στο ακαδημαϊκό και ερευνητικό περιβάλλον:

1.Εισαγωγή μαθημάτων στη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση που ενισχύουν τα συστατικά στοιχεία της επιχειρηματικότητας (καινοτομία, ομαδικό πνεύμα, εργασία βάσει στόχων) αλλά και οργάνωση σχετικών πανελλήνιων διαγωνισμών που θα αλλάξει σταδιακά και την «αρνητική» αντίληψη της κοινωνίας για την επιχειρηματικότητα.

2.Πρακτικά προγράμματα προσομοίωσης, δημιουργίας και διαχείρισης μιας νέαςεπιχείρησης σε μικρές ομάδες φοιτητών με τη χρήση τεχνικών βιωματικής μάθησης και επικέντρωση σε νέες δεξιότητες, όπως δημιουργικότητα, προτυποποίηση, διαχείριση ομάδας, βιωσιμότητα κ.λπ.

3.Προγράμματα εκπαίδευσης και συνεχιζόμενης κατάρτισης για νέους επιχειρηματίες σε επιλεγμένους κλάδους (π.χ. τεχνολογία, τουρισμός) και αντικείμενα (π.χ. πωλήσεις, ηλεκτρονικό εμπόριο, εκπόνηση επιχειρηματικών σχεδίων), με έμφαση στο πώς μετατρέπουμε ένα καινοτόμο προϊόν σε βιώσιμη επιχειρηματική δραστηριότητα.

4.Προώθηση συνεργασίας φοιτητών και ερευνητών μεταξύ διαφορετικών πανεπιστημίων / σχολών και εκπαιδευτικών κατευθύνσεων εντός και εκτός Ελλάδας μέσω προγραμμάτων match-and-develop, bootcamp επιχειρηματικότητας, διαγωνισμών, hackathon κ.λπ., έτσι ώστε να προωθηθεί η συνεργασία αλλά και η εξοικείωση με την επιχειρηματική πραγματικότητα. Αυτό θα επιτρέψει ερευνητές με καινοτόμες ιδέες να ασχοληθούν αποκλειστικά με την έρευνά τους και να βοηθηθούν από πιο ειδικούς στην επιχειρηματική οργάνωση και λειτουργία.

5.Τακτικές συναντήσεις, σεμινάρια και workshops για φοιτητές (κυρίως μεταπτυχιακούς) με συμμετοχή επιλεγμένων νέων και καταξιωμένων επιχειρηματιών και φορέων στήριξης της επιχειρηματικότητας. Τα παραπάνω θα πρέπει να έχουν είτε κάθετη εξειδίκευση (δηλαδή έμφαση σε επιχειρηματικούς κλάδους) ή οριζόντια και να αφορούν συγκεκριμένες λειτουργίες μιας επιχείρησης (π.χ. πωλήσεις, μάρκετινγκ).

6.Δημιουργία θερμοκοιτίδων για νέες επιχειρήσεις εντός των πανεπιστημίων, με έμφαση στους ερευνητές και μεταπτυχιακούς φοιτητές με εργασιακή εμπειρία, με κλαδική εξειδίκευση (π.χ. αγροτοβιομηχανία, ηλεκτρονικό επιχειρείν κ.λπ.) και σε συνεργασία με επιχειρήσεις και κλαδικούς / χρηματοδοτικούς φορείς που θα ενισχύσουν τη χρηματοδότηση και εξωστρέφεια των νέων επιχειρηματικών σχημάτων.

7.Αναμόρφωση των ΜΟΚΕ (Μονάδες Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας) στα ΑΕΙ / ΤΕΙ μέσω της υιοθέτησης επιτυχημένων πρακτικών που ήδη εφαρμόζονται σε ορισμένα ελληνικά και διεθνή ιδρύματα, όπως η κλαδική εξειδίκευση, η συνεργασία με κλαδικούς και κοινωνικούς φορείς, η δικτύωση, η οργάνωση ημερών καριέρας σε startups, ημέρες match and develop κ.λπ.

8.Συμμετοχή πανεπιστημίων στους φορείς και κόμβους επιχειρηματικότητας και αξιοποίηση της εξειδικευμένης γνώσης των ακαδημαϊκών εργαστηρίων, για μεταφορά των αναγκών των επιχειρήσεων σε εκπαιδευτικές αίθουσες και εργαστήρια, τη δημιουργία συνεργασιακών δομών για εφαρμοσμένα ερευνητικά έργα κ.λπ.

9.Αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της υψηλού επιπέδου εφαρμοσμένης έρευνας που πραγματοποιείται στα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, δίνονταςμεγαλύτερη έμφαση στην προτυποποίηση, κατοχύρωση και αξιοποίησή τους (π.χ. μέσω περαιτέρω χρηματοδότησης διδακτορικών ερευνητών για τη δημιουργία πρωτότυπων προϊόντων και υπηρεσιών, ή υποχρεωτικού πειραματισμού σε πραγματικούς χρήστες).

10.Αξιοποίηση των υψηλού επιπέδου ελλήνων επιστημόνων / ερευνητών της Διασποράς μέσω ειδικών κινήτρων για τη μεταφορά καινοτόμων δράσεών τους στην Ελλάδα ή της δημιουργίας δικτύων συνεργασίας με αντίστοιχες συμπληρωματικέςπρωτοβουλίες στη χώρα μας.

11.Σύσταση κόμβων μεταφοράς τεχνολογίας στα πανεπιστήμια / ερευνητικά κέντρα για δημιουργία πατεντών και κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας (technology transfer hubs), δημιουργία του θεσμικού / διοικητικούπλαισίου αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων (spinoffs, spinouts) και προώθησή τους στη διεθνή αγορά.

12.Καθιέρωση νέας μορφής επιχειρηματικής οντότητας αποκλειστικά για φοιτητές / ερευνητές, ως συνέχειας των ΙΚΕ, με κύριο χαρακτηριστικό το χαμηλό ρίσκο ως προς τις διαδικασίες δημιουργίας, λειτουργίας, παύσης, με στόχο την πρακτική εξοικείωση με την επιχειρηματική δράση των νέων που θέλουν να ρισκάρουν.

Είναι αυτονόητο ότι οι προτάσεις αυτές δεν εξαντλούν το θέμα, ούτε μπορούν από μόνες τους να αναστρέψουν το κλίμα αυθημερόν. Μπορούν όμως να αποτελέσουν τη βάση μιας ευρύτερης συζήτησης στην οποία θα πρέπει να συμβάλουν όλες οι ενδιαφερόμενες πλευρές, όπως η ακαδημαϊκή / ερευνητική κοινότητα, η πολιτεία με όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία και η επιχειρηματική ελίτ της χώρας. Στο τέλος της ημέρας, η κρισιμότερη πρωτοβουλία για τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος είναι η δημιουργία ενός θετικού αφηγήματος γύρω από την ποιοτική νέα καινοτόμο επιχειρηματικότητα και τον ρόλο που μπορεί να παίξει στη μεγάλη αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας που είναι μονόδρομος.

Ο κ. Γιώργος Δουκίδης είναι διευθυντής Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.