Τοπία της γιορτής

Ανοιξη ή αλλιώς Πασχαλιά σε στεριές και θάλασσες. Η καλή ώρα του τοπίου και της ψυχής, των ταξιδιών και της γιορτής. Εκρηξη εικόνων και συναισθημάτων. Πολλές φορές κυριολεκτικά. Οπως στην καλλονή του Αιγαίου, τη Φολέγανδρο, το απόγευμα της Λαμπρής Κυριακής, την ώρα που μπαίνει η εικόνα της Παναγιάς στο πιο γραφικό νησιώτικο σοκάκι που υπάρχει, στη γειτονιά του Κάστρου. Είναι μια αναστάσιμη πορεία της Κυράς του νησιού, που κατεβαίνει από τον θρόνο της, στην πάλλευκη εκκλησιά ψηλά πάνω από τη Χώρα, και παίρνει το ασβεστογραμμένο, φιδωτό μονοπάτι για να περιηγηθεί κάθε σπίτι και κάθε αγροτική «καθηκιά» σε κάθε γωνιά του νησιού, μέχρι κάτω στα νερά του Καραβοστάση, όπου κάνει ένα μικρό θαλάσσιο ταξίδι με το κόκκινο, μεγάλο τρεχαντήρι.

Το Σούνιο σηματοδοτεί την αρχή των μακρινών θαλασσινών ταξιδιών στο Αιγαίο. Και αυτό είναι ένα περίοπτο σινιάλο ρομαντισμού, σαν την υπογραφή του ποιητή στον κίονα του ναού του Ποσειδώνα: «Byron».

«Στου Σουνιού θα καθίσω
το μαρμάρινο βράχο,

σύντροφό μου το κύμα του Αιγαίου θα κάνω,

αυτό εμένα ν’ ακούγει,
κι εγώ εκείνο μονάχο,

κι εκεί απάνω σαν κύκνος
με τραγούδι ας πεθάνω».

Και όταν ο πορφυρός ήλιος στο τέλος της ημέρας παίζει κρυφτό με τους κίονες που στέκουν εκεί μερικές χιλιετίες, την Αίγινα και τη Σαλαμίνα, όταν τα πλοία χάνονται μέσα στη φαντασμαγορία του ηλιοβασιλέματος και τα κύματα του Αιγαίου έρχονται, λες, να κουρνιάσουν σε εκείνη τη θελκτική αγκαλιά της αττικής γης με την κωδική ονομασία ΚΑΠΕ, το πολύχρωμο βότσαλο και τα γαλάζια νερά, τότε είναι η καλύτερη ώρα στον Κάβο Κολόνες, μια στιγμή αιωνιότητας.

Και όμως, ακόμα και η πολυάνθρωπη Αττική μπορεί να διαθέτει κρυφά μονοπάτια της φύσης και της άνοιξης που τρέχουν να μπουν στο Χάος, στο άγνωστο φαράγγι του Εθνικού Δρυμού Σουνίου με τους μεσογειακούς πευκώνες. «Ηταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού / πάλι με την άνοιξη» καθώς έλεγε ο Γιώργος Σεφέρης στο στερνό του ποίημα «Επί ασπαλάθων…». Και συμπλήρωνε: «Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας που αντηχούν / ακόμη…/ Γαλήνη».

Πασχαλινή καρτ ποστάλ: θαλασσινό φαγητό στο «Ακρογιάλι» με θέα τις κολόνες του ναού του Ποσειδώνα.

Τα αρχοντικά σπίτια στα Βαπόρια της Σύρου λες και αρμενίζουν στο πέλαγος και μαζί τους ο Αγιος Νικόλαος με τον γαλάζιο σαν τη θάλασσα ή τον ουρανό τρούλο και τα δύο μαρμάρινα κωδωνοστάσια. Ολα αυτά είναι δημιουργίες των πλόων των βαποριών στους πέντε ωκεανούς της Γης, όπου τρυγούσαν τον πλούτο αλλά και τους καημούς της θάλασσας. Και αυτό αποκαλύπτεται πλήρως μέσα στον περικαλλή ναό τη Μεγάλη Πέμπτη, στην ακολουθία των Δώδεκα Ευαγγελίων. Ο πλούτος λάμπει στα χρυσάφια, στις πορφύρες, στα μάρμαρα και στα αναγεννησιακά πρόσωπα του ολόσωμου Χριστού στον τρούλο, της Παναγίας και των Αγίων, ενώ ο καημός διακρίνεται στο πρόσωπο του Εσταυρωμένου και της μητέρας Του και στις φωνές της χορωδίας που ψέλνει αισθαντικά τους ύμνους του Πάθους.

Ιδιαίτερη εμπειρία η περιφορά των καθολικών Επιταφίων στην Ανω Σύρο από τον Αγιο Γεώργιο και τον Αγιο Σεβαστιανό.

Τα μεγάλα καράβια προσπερνούν τις Κυκλάδες και αράζουν στα λιμάνια του συνήθως ζωηρού Κρητικού Πελάγους. Εδώ όμως, στην πιο εκτεταμένη αμμουδιά του Ρεθύμνου, η ανήσυχη ανοιχτή θάλασσα μοιάζει να ακουμπά στον Αδελιανό Κάμπο για να ησυχάσει. Το ίδιο κάνουν οι σπάνιες θαλάσσιες χελώνες που γεννούν εδώ τα αβγά τους, το ίδιο κάνουν και οι ταξιδιώτες που έρχονται για να ησυχάσουν στα μεγάλα ξενοδοχεία που λειτουργούν εδώ προσφέροντάς τους ανέσεις.

Αυτή η ατελείωτη παραλία του χωριού Αδελε, έξι χιλιόμετρα από την πόλη του Ρεθύμνου, είναι το θερινό μέτωπο μιας πολύ πλούσιας σε τοπία και συναισθήματα ενδοχώρας. Το νέο, εκπληκτικό μουσείο της Ελεύθερνας και η ατμοσφαιρική Μονή Αρκαδίου είναι δυο από τους ξεχωριστούς σταθμούς των αποδράσεων προς την ενδοχώρα. Και, βεβαίως, η πολιτεία του Ρεθύμνου, με τα κάστρα, τα δαιδαλώδη στενά σοκάκια της παλιάς πόλης, τις κλειστές πλατείες και τα μουράγια του βενετσιάνικου λιμανιού, καθίσματα για να δεις και να αισθανθείς την ηρεμία.

Απαραίτητο ένα πέρασμα από τη «Αυλή» της Κατερίνας Ξεκάλου στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου –έτσι θα είναι η γαστρονομική μας παράδοση αύριο.

Το Κρητικό Πέλαγος συνορεύει με το Ιόνιο που σε λικνίζει σε έναν άλλον κόσμο. Στην ατόφια, απέραντη αμμουδιά των Λουτρών Κυλλήνης ο ήλιος δεν κρύβεται πίσω από το βουνό, ούτε χάνεται απλώς στον ορίζοντα, αλλά βουλιάζει σιγά-σιγά στο πέλαγος, πρωταγωνιστώντας σε ένα από τα πλέον συγκλονιστικά ηλιοβασιλέματα. Υπάρχουν τόσα και τόσα εξαιρετικά καταφύγια για ταξιδιώτες εδώ, από τα οποία μπορείς με άνεση να αδράξεις την αποφασιστική στιγμή της ημέρας.

Τις άλλες ώρες απολαμβάνεις τις αποδράσεις προς κάθε κατεύθυνση. Από μικρά αξιοθέατα, όπως το παρακείμενο Αρκούδι, ο στεριανός οικισμός με το νησιωτικό χρώμα, έως την ξακουστή Ολυμπία, την αρχαία Ηλιδα ή το κάστρο Χλεμούτσι. Αυτό το εντυπωσιακό κάστρο στο ομώνυμο χωριό, με το εξωτερικό και το εσωτερικό πολυγωνικό τείχος, επιβάλλεται στην πεδιάδα της Ηλείας. Γι’ αυτό οικοδομήθηκε από τον Γοδεφρείδο Βιλεαρδουίνο και έγινε το ισχυρότερο φρούριο του φράγκικου πριγκιπάτου της Αχαΐας. Για να δεσπόζει στην εύφορη πεδιάδα, στην ακτή με το δυτικότερο ακρωτήριο της Πελοποννήσου και στη θάλασσα του Ιονίου. Και σήμερα για να δεσπόζει στο τοπίο και στις ταξιδιωτικές αναμνήσεις του επισκέπτη.

Εκ των ων ουκ άνευ μια επίσκεψη στα ιαματικά λουτρά, αλλά και ένας περίπατος μέχρι τα ερείπια των ρωμαϊκών λουτρών.

Το Οίτυλο είναι η πύλη της Μέσα Μάνης, ενός κόσμου καμωμένου από χρυσαφένια πέτρα. Δεν μπορούμε να τον δούμε αλλιώς. Ετσι μας τον συνέστησε ο Πάτρικ Λι Φέρμορ, ο κοσμοπολίτης που έκανε αυτόν τον κόσμο σπίτι του. Σκληρή γη, θάλασσα, σπίτια, πύργοι, εκκλησιές, λιόδεντρα και σκίνα. Από εδώ πιάνεις έναν άλλον κόσμο, πέρα από τα γνωστά όρια, από την αρχή του. Από αυτό το τοπίο αναδύεται το Οίτυλο, στην κορυφή του λόφου. Ο παλαιός οικισμός είναι, βέβαια, παραδοσιακός, με σοκάκια και ονομαστές εκκλησιές, όπως αυτή της Κοίμησης της Θεοτόκου στο κέντρο του, η παλαιά του Αγίου Γεωργίου ή εκείνη της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.

Τα μοναστήρια και τα κάστρα είναι η ιδιαίτερη νότα της περιοχής. Προορισμοί εξορμήσεων μπορεί να είναι η Μονή Δεκούλου, η οποία ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα και το καθολικό της είναι κατάγραφο με εξαιρετικές τοιχογραφίες, η Μονή Τσίγκου σε περιβάλλον ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς και η Παναγία Τσιπιώτισσα με την ωραία θέα προς το Νέο Οίτυλο που έχει από πάνω του και το κάστρο του Πασσαβά.

Η σύγχρονη και άνετη ζωή του ταξιδιώτη έχει διολισθήσει δίπλα στη θάλασσα, στην παραθεριστική ζώνη του Νέου Οιτύλου, με το λιμανάκι, το Καραβοστάσι, για βάρκες και τρεχαντήρια, απέναντι στο γοητευτικό ηλιοβασίλεμα. Πιο κάτω, στον δρόμο για τον Νότο, το Λιμένι είναι μια ονειρεμένη μανιάτικη θαλασσινή αγκαλιά, μια καρτ ποστάλ δώρο στην ταξιδιωτική μνήμη του επισκέπτη.

Στο Λιμένι «Ο Τάκης» με όλα τα καλά της θάλασσας είναι από τις ξεχωριστές γαστρονομικές εμπειρίες της αρχής της Μάνης.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 11 Μαρτίου 2018.