Εκτρωση, τo τελευταίο ταμπού

«Εχω κάνει τρεις αμβλώσεις στη ζωή μου. Οχι, σίγουρα δεν είμαι περήφανη για αυτό. Αλλά δεν μπορώ να πω ότι το έχω μετανιώσει, δεδομένης της κατάστασης που είχα μπροστά μου». Η Ελίνα είναι μια όμορφη γυναίκα γύρω στα 45. Τη συναντώ στο σπίτι της. Είναι παντρεμένη και μητέρα δύο μικρών κοριτσιών επτά και εννέα ετών αντίστοιχα. «Εκανα την πρώτη μου έκτρωση στα 20 μου χρόνια. Ημουν φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο και ο πατέρας του μωρού ήταν ένας συμφοιτητής μου. Εμεινα έγκυος. Δεν είχα άλλη επιλογή. Είχα πάει μόνη μου, θυμάμαι. Μια άμβλωση, και μάλιστα πριν από 20 χρόνια, δεν είναι κάτι που θέλεις να μοιραστείς με όλον τον κόσμο. Νεανική επιπολαιότητα; Αγνοια; Μάλλον δεν μπορώ να τα επικαλεστώ, γιατί υπήρξε και συνέχεια».

Αφού έφερε στον κόσμο τις δύο κόρες της, η Ελίνα έμεινε έγκυος δύο φορές ακόμη. «Δεν θέλαμε όμως άλλα παιδιά» εξηγεί. «Θα μου πεις, γιατί δεν έπαιρνες μέτρα προφύλαξης; Γιατί δεν έπαιρνες αντισυλληπτικά χάπια; Η απάντηση είναι ότι δεν ξέρω να απαντήσω. Δεν το σκέφτεσαι εκείνη τη στιγμή. Μάλιστα, αν σου συμβεί μία φορά, πιστεύεις ότι δεν θα είσαι τόσο άτυχη ώστε να σου συμβεί ξανά. Αλλά δεν είναι έτσι. Το συζητήσαμε με τον σύζυγό μου και το αποφασίσαμε μαζί και στις δύο περιπτώσεις. Αν θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής, η πρώτη μου έκτρωση ήταν αυτή που με πόνεσε. Ισως γιατί ήμουν πιο νέα. Σκεφτόμουν τι φύλο θα είχε το μωρό, αν θα ήταν αγόρι, αν θα ήταν κορίτσι. Σε ποιον θα μοιάζει. Οι επόμενες δύο εκτρώσεις ήταν απλώς μια δυσάρεστη διαδικασία, κάτι που έπρεπε να γίνει. Ημουν άλλωστε ήδη μητέρα. Αν γυρνούσα τον χρόνο πίσω, θα ήμουν πιο προσεκτική. Δεν φέρω όμως τύψεις».

Οι αμβλώσεις στην Ελλάδα παραμένουν ένα ιδιόμορφο ταμπού. Είναι ένα θέμα που δεν απασχολεί τη δημόσια ατζέντα, δεν ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις, δεν φέρνει μπροστά στις πόρτες γυναικολογικών κλινικών «pro-life» οργανώσεις που μοιράζουν πλαστικά έμβρυα στο μέγεθος της παλάμης. Εδώ και 32 χρόνια, με τον νόμο 1609 του 1986, τα πράγματα έχουν μπει στη θέση τους. Συγκεκριμένα νομιμοποιήθηκε η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης εφόσον δεν έχουν συμπληρωθεί 12 εβδομάδες, διάστημα που μπορεί να παραταθεί, αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, εφόσον δεν έχουν συμπληρωθεί 19 εβδομάδες. Βέβαια, αν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού μπορεί να υπάρξει διακοπή, εφόσον η εγκυμοσύνη δεν έχει διάρκεια περισσότερο από 24 εβδομάδες.

Ετσι, μια άμβλωση στην Ελλάδα φαίνεται να αποτελεί μια αυστηρά ιδιωτική υπόθεση. Ενα καθαρά προσωπικό θέμα που μπορεί να «διευθετηθεί» είτε σε ένα δημόσιο νοσοκομείο είτε σε μια ιδιωτική κλινική. Πάνω από όλα το θέμα της άμβλωσης φαίνεται να είναι ένα ζήτημα που αντιμετωπίζεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο από κάθε γυναίκα.

«Εχω δει κάθε είδους αντίδραση» εκμυστηρεύεται στο ΒΗΜΑgazino γνωστός γυναικολόγος. «Εχω δει γυναίκα να ξυπνά από τη νάρκωση και να καταρρέει σε τέτοιον βαθμό, που να χρειάζεται να την παραπέμψω σε ψυχολόγο. Εχω δει γυναίκα προτού ξεκινήσει η επέμβαση να κλείνει τραπέζι σε μπουζούκια με τις φίλες της. Εχω δει έφηβες, συνοδευόμενες από τη μαμά τους –σχεδόν ποτέ από τον πατέρα τους -, να κλαίνε. Υπάρχουν γυναίκες που το φέρουν βαρέως και υπάρχουν γυναίκες που το παίρνουν αψήφιστα: «Θα το ζήσω και ό,τι γίνει». Υπάρχουν ασθενείς μου, παντρεμένες γυναίκες, που μετρούν έξι, επτά εκτρώσεις. Τα τελευταία χρόνια στο ιατρείο μου έρχονται πολλά νιόπαντρα ζευγάρια. «Mα, γιατί να διακόψετε την εγκυμοσύνη;» τους ρωτώ. Η απάντηση είναι οι οικονομικοί λόγοι».

Ποιος είναι όμως ο πραγματικός αριθμός εκτρώσεων στην Ελλάδα; Τον προηγούμενο χρόνο, στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας, οι ειδικοί έκαναν λόγο για 150.000 εκτρώσεις τον χρόνο, με τουλάχιστον 30.000 να αφορούν έφηβες κάτω των 16 ετών.

«Δεν υπάρχει καμία στατιστική καταγραφή των εκτρώσεων στη χώρα μας» ξεκαθαρίζει στο ΒΗΜΑgazino ο Γιώργος Κρεατσάς, ομότιμος καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και τέως αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια η διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης στις πρώτες εβδομάδες της κύησης μπορεί να γίνει με χορήγηση χαπιών, τα οποία συνταγογραφούνται, χωρίς να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση σε κλινική. Δηλαδή μια γυναίκα μπορεί να προμηθευτεί τα χάπια αυτά από το φαρμακείο και να διακόψει την εγκυμοσύνη στο σπίτι της. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να καταγράψεις στατιστικά τη συγκεκριμένη κατηγορία; Αν θέλετε την προσωπική μου εκτίμηση, και το τονίζω ότι πρόκειται για εκτίμηση, χάρη στις προσπάθειες του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού της χώρας ως προς την κατεύθυνση της ενημέρωσης των ζευγαριών, ο αριθμός των εκτρώσεων έχει μειωθεί. Πρέπει να τονίσουμε ότι κάθε παιδί πρέπει να είναι επιθυμητό και για να συμβαίνει αυτό υπάρχει ένας τρόπος: τα ζευγάρια να είναι ενημερωμένα για την αντισύλληψη. Πιστέψτε με, δεν γίνεται να μη βρούμε τη μέθοδο αντισύλληψης που ταιριάζει στον καθένα. Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα, στην εποχή της πληροφόρησης, υπάρχει άγνοια. Βγείτε στο κέντρο της Αθήνας και κάντε ερωτήσεις για την ορθή χρήση του προφυλακτικού. Λάθος απαντήσεις στην πλειονότητα θα λάβετε».

Για τον Γιώργο Κρεατσά η έλλειψη ενημέρωσης είναι ο καθοριστικός παράγων που εξηγεί το πρόβλημα. «Καλό θα είναι να γνωρίζουν τα ζευγάρια ότι μπορούν να ενημερώνονται από τα κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού –υπάρχουν σε πολλά νοσοκομεία -, από τις γυναικολογικές-μαιευτικές κλινικές, ενώ και οι γενικοί ιατροί μπορούν να προσφέρουν πληροφόρηση. Πηγές υπάρχουν. Το πρόβλημα είναι το ίδιο το ζευγάρι να φτάσει στο σημείο να ζητήσει αυτή την πληροφόρηση. Και τονίζω τη λέξη «ζευγάρι», γιατί δυστυχώς στην περίπτωση μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης τείνουμε να ρίχνουμε όλες τις ευθύνες στη γυναίκα, γεγονός που δεν είναι καθόλου σωστό».

Την ίδια στιγμή εξηγεί πόσο καίρια είναι αυτού του είδους η ενημέρωση για τους εφήβους. «Εχει μεγάλη σημασία σε κάθε περίπτωση ήδη από την Α’ Γυμνασίου να μιλήσουμε στα παιδιά για το σεξ. Δεν είναι μόνο το θέμα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Μην ξεχνάμε και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Αυτή τη στιγμή η ενημέρωση γίνεται μόνο μέσω του μαθήματος της Βιολογίας. Αν φοβόμαστε να χρησιμοποιούμε τον όρο «σεξουαλική διαπαιδαγώγηση», ας το ονομάσουμε «διαφυλικές σχέσεις». Το θέμα είναι να ξεπεραστεί το ταμπού, ο φόβος να μιλήσουμε γι’ αυτά τα θέματα. Με την ομάδα του Αρεταίειου Νοσοκομείου πραγματοποιούμε ενημερώσεις για τη γονιμότητα σε 50-60 σχολεία τον χρόνο. Τα παιδιά χρειάζονται την ενημέρωση».

Η 17χρονη Μ.Χ. (τα στοιχεία της βρίσκονται στη διάθεση του περιοδικού) είναι σήμερα μαθήτρια της Γ’ Λυκείου. Πριν από δύο χρόνια, όταν ήταν 15 ετών, διέκοψε μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. «Είναι κάτι που θέλω να αφήσω πίσω μου. Αν και νομίζω ότι είναι κάτι που θα με σημαδεύει για πάντα» εκμυστηρεύεται. «Οταν κατάλαβα ότι ήμουν έγκυος… Υπάρχει μία μόνο λέξη που περιγράφει πώς ένιωσα, η λέξη «πανικός». Αρχικά το εκμυστηρεύτηκα στις δύο κολλητές μου. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν να μην το μάθουν οι γονείς μου. Μάλιστα, μαζί παραγγείλαμε από το Internet κάτι χάπια, μάλλον αμφιβόλου ποιότητος, προκειμένου να αποβάλω. Ευτυχώς την τελευταία στιγμή έδειξα υπευθυνότητα και το ομολόγησα στη μητέρα μου. Θύμωσε πολύ μαζί μου. Νομίζω ότι είναι ακόμη θυμωμένη. Δεν μπορούσε να φανταστεί ότι το μικρό της κοριτσάκι κάνει σεξ. Της είχα ζητήσει να μην το πει στον πατέρα μου. Δεν το σεβάστηκε».

«Τέλος πάντων, δεν μπορώ να κατηγορήσω κανέναν πέρα από εμένα» συνεχίζει. «Ημουν εντελώς ηλίθια. Ηλίθια, αυτή είναι η λέξη. Δεν ήταν ότι δεν γνώριζα τον κίνδυνο. Δεν ήταν ότι δεν γνώριζα πως έπρεπε να χρησιμοποιούμε προφυλακτικό. Ημουν για τα πάντα ενημερωμένη. Απλά δεν είχα το θάρρος να το ζητήσω από το αγόρι μου. Μη με περάσει άβγαλτη, ξενέρωτη. Και την πάτησα. Γι’ αυτό νομίζω ότι χρειάζεται απαραίτητα το μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία. Οχι για να παπαγαλίσουμε τις μεθόδους αντισύλληψης, αυτές τις ξέρουμε, αλλά για να μιλήσουμε μεταξύ μας οι έφηβοι ανοιχτά για αυτά τα θέματα. Λέτε να μην ξέρουν τα αγόρια ότι πρέπει να χρησιμοποιούν προφυλακτικό; Εχετε ιδέα όμως πόσο πορνό βλέπουν; Και, αλήθεια, έχετε δει κάποιον πορνοστάρ να χρησιμοποιεί προφυλακτικό;».

Και ενώ στη Βρετανία οι μαθητές στο πλαίσιο μαθημάτων σεξουαλικής αγωγής έχουν στη διάθεσή τους ομοιώματα πέους και προφυλακτικά προκειμένου να μην υπάρξει η παραμικρή παρανόηση για τη σωστή και ασφαλή χρήση τους, στην Ελλάδα εθελοτυφλούμε. «Η ενημέρωση στους εφήβους, στα σχολεία, είναι ελλιπέστατη έως ανύπαρκτη και δυστυχώς τα παιδιά βρίσκονται σε μια ηλικιακή φάση κατά την οποία υποκύπτουν σε μυθοπλασίες» αναφέρει στο ΒΗΜΑgazino o Παναγιώτης Χριστόπουλος, μαιευτήρ, χειρουργός γυναικολόγος-παιδογυναικολόγος, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και συντονιστής Παιδογυναικολόγων Ευρώπης. Και συμπληρώνει: «Δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη κρατική στρατηγική πάνω στο θέμα και αυτό, αν θέλετε, κοστίζει τελικά περισσότερο στα οικονομικά του κράτους από ό,τι ένα πρόγραμμα ενημέρωσης».

Οπως εξηγεί ο γιατρός, ενώ γίνονται αφιλοκερδείς προσπάθειες ενημέρωσης στα σχολεία, οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν τελικά μια σειρά από σκοπέλους. «Αρχικά χτυπάμε πάνω σε γραφειοκρατικούς τοίχους. Οι διαδικασίες είναι δαιδαλώδεις. Αλλά αυτό το καταλαβαίνω. Δεν μπορεί να μπαίνει οποιοσδήποτε σε ένα σχολείο. Αλλά μετά λύπης μου λέω ότι ο κυριότερος ανασταλτικός παράγοντας σε αυτό είναι οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων. Πηγαίνουμε εκεί να ενημερώσουμε τα παιδιά τους, να τα προστατεύσουμε, και μας κατηγορούν ότι σπέρνουμε τα ζιζάνια της σεξουαλικότητας. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πατέρα μαθήτριας να μου λέει: «Ποιος είστε εσείς, κύριε, που ήρθατε να μοιράσετε προφυλακτικά στην κόρη μου;». Kαι αυτά τα λένε οι ίδιοι οι γονείς που αγοράζουν έναν υπολογιστή στο παιδί τους και όταν κλείνει η πόρτα του δωματίου του δεν μπορούν να γνωρίζουν σε τι είδους σεξουαλικό ερέθισμα μπορεί εκείνο να εκτίθεται. Αλλωστε υπάρχει επιστημονική μελέτη η οποία υποστηρίζει ότι ένας έφηβος που παρακολουθεί λίγες μόνο ώρες την ημέρα τηλεόραση, στο βάθος ενός έτους δέχεται 14.000 σεξουαλικά ερεθίσματα. Είναι παράλογες λοιπόν αυτές οι αντιδράσεις».

Τι συμβαίνει όμως με τους ενηλίκους; Γιατί συνεχίζουμε να έχουμε τόσες εκτρώσεις; «Σίγουρα ο πρώτος λόγος είναι η άγνοια. Η ενημέρωση είναι πολλές φορές στρεβλή, γιατί λόγω οικονομικής κρίσης οι γυναίκες έχουν μειώσει δραματικά τις επισκέψεις τους στον γυναικολόγο. Επίσης, πάλι για οικονομικούς λόγους, όσο κι αν ακούγεται περίεργο, πολλοί δεν χρησιμοποιούν πλέον προφυλακτικό» εξηγεί ο Παναγιώτης Χριστόπουλος.

Οπως και να έχει, οι αμβλώσεις στην Ελλάδα δεν είναι ένα πολιτικό θέμα, σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Στη συντηρητική, καθολική Ιρλανδία, 11 γυναίκες κατά μέσον όρο ταξιδεύουν κάθε μέρα σε Αγγλία και Ουαλία προκειμένου να διακόψουν να ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Επειτα από πολλές αντιδράσεις, στα τέλη Μαΐου θα διεξαχθεί δημοψήφισμα και οι Ιρλανδοί θα ερωτηθούν εάν θέλουν ή όχι να ακυρωθεί η όγδοη τροπολογία του Συντάγματος (1983) με την οποία κατοχυρωνόταν το ισότιμο δικαίωμα της μητέρας και του αγέννητου παιδιού στη ζωή και αντ’ αυτού να επιτραπεί στο Κοινοβούλιο να θεσπίσει νομοθεσία για τις αμβλώσεις.

Την περασμένη χρονιά στην Πολωνία εκατοντάδες γυναίκες ντυμένες στα μαύρα εξέφρασαν την αντίθεσή τους στις τότε πρωτοβουλίες της κυβέρνησης που στόχευαν στον ακόμη μεγαλύτερο περιορισμό του δικαιώματος στην άμβλωση, η οποία έτσι κι αλλιώς επιτρέπεται μόνο σε τρεις περιπτώσεις: αν κινδυνεύει η υγεία ή η ζωή της μητέρας, αν από τον προγεννητικό έλεγχο διαπιστωθεί κάποια σοβαρή, ανίατη ασθένεια στο έμβρυο και αν η εγκυμοσύνη ήταν αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας. Και μπορεί τότε να κέρδισαν τη μάχη, όμως σήμερα το πολωνικό Κοινοβούλιο, στο οποίο κυριαρχούν οι εθνικιστές συντηρητικοί του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), εξετάζει την απαγόρευση των λεγόμενων «αμβλώσεων ευγονικής», δηλαδή όσων γίνονται εξαιτίας δυσμορφίας του εμβρύου ή επειδή το μωρό που πρόκειται να γεννηθεί ενδέχεται να έχει κάποια αναπηρία, σωματική ή νοητική, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο το δικαίωμα στην άμβλωση.

Ας μην πάμε μακριά όμως. Η Κύπρος έχει μια από τις πιο περιοριστικές νομοθεσίες στην Ευρώπη για τις αμβλώσεις, καθώς αυτές επιτρέπονται μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Ενδεικτικά, τον περασμένο Οκτώβριο μια γυναίκα και ο γυναικολόγος της συνελήφθησαν και με διάταγμα δικαστηρίου τέθηκαν υπό πενθήμερη κράτηση ώστε να ανακριθούν για το αδίκημα της παράνομης έκτρωσης έπειτα από καταγγελία του συντρόφου της πρώτης στην Αστυνομία. Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι το τελευταίο διάστημα άνοιξε η συζήτηση στην κυπριακή Βουλή για την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων έως τη 12η εβδομάδα κύησης.

Την ίδια στιγμή, στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, στις ΗΠΑ, το θέμα των αμβλώσεων αποτελεί ένα ακανθώδες ζήτημα για την αμερικανική κοινωνία. To αν δηλώνεις «pro-choice» (υπέρ της επιλογής) ή «pro-life» (υπέρ της ζωής) ουσιαστικά καθορίζει σε πολλές περιπτώσεις και το αν ψηφίζεις Δημοκρατικούς ή Ρεπουμπλικανούς. Aλλωστε η ανατροπή της απόφασης-ορόσημου του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην περιώνυμη υπόθεση «Roe v. Wade» το 1973, που θεωρεί ότι η απαγόρευση των αμβλώσεων παραβιάζει το συνταγματικό δικαίωμα των γυναικών στην ιδιωτική ζωή, αποτελεί το άγιο δισκοπότηρο για τη ρεπουμπλικανική παράταξη, ένα θέμα που συσπειρώνει συντηρητικούς καθολικούς αλλά και σκληροπυρηνικούς ευαγγελιστές. Μαίνεται λοιπόν ένας πολιτιστικός πόλεμος που έχει οδηγήσει σε ακραίες πράξεις.

Ετσι, το 2015 ο 57χρονος Ρόμπερτ Λιούις Ντίαρ προχώρησε σε ένοπλη επίθεση σκοτώνοντας τρεις ανθρώπους σε κλινική αμβλώσεων της ΜΚΟ Planned Parenthood. Φυσικά ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έμεινε έξω από αυτό το παιχνίδι. Ηδη από τότε που ακόμη διεκδικούσε το χρίσμα, κατά την προσφιλή του τάση, άλλαξε δύο διαφορετικές θέσεις για το θέμα μέσα σε διάρκεια λίγων ημερών. Και ενώ αρχικά μίλησε ακόμη και για τιμωρία των γυναικών που προβαίνουν σε έκτρωση (αν αυτή απαγορευτεί), στη συνέχεια ανασκεύασε τονίζοντας ότι αναφερόταν μόνο σε όσους πραγματοποιούν τις εκτρώσεις. Tελικά, μετά την εκλογή του επανέφερε την αποκαλούμενη «Mexico City Policy» που είχε υιοθετήσει ο Ρόναλντ Ρίγκαν το 1984. Πρακτικά η απόφασή του απαγορεύει τη χρηματοδότηση διεθνών ΜΚΟ που παρέχουν βοήθεια, ενημέρωση και συμβουλεύουν για θέματα οικογενειακού προγραμματισμού εφόσον μεταξύ όσων προτείνουν υπάρχει και η επιλογή της άμβλωσης.

Την ίδια στιγμή, οι καμπάνιες των pro-life οργανώσεων είναι ιδιαίτερα δυνατές, βασιζόμενες κυρίως στην εικόνα. «Πράγματι, στο Διαδίκτυο κυκλοφορούν βίντεο και φρικιαστικές φωτογραφίες με έμβρυα διαμελισμένα» αναφέρει ο γυναικολόγος Παναγιώτης Χριστόπουλος. «Αυτές οι εικόνες όμως πρέπει να πούμε ότι αφορούν διακοπές που γίνονται σε προχωρημένα στάδια εγκυμοσύνης, όχι από επιλογή της γυναίκας, αλλά για καθαρά ιατρικούς λόγους, όπως για παράδειγμα έπειτα από έναν ενδομήτριο θάνατο. Ο νόμος στην Ελλάδα ορίζει ότι μια άμβλωση λόγω επιθυμίας της εγκυμονούσας μπορεί να γίνει αυστηρά μέχρι τη 12η εβδομάδα. Σε αυτή την περίπτωση η εικόνα του εμβρύου δεν αντιστοιχεί σε αυτές τις σκληρές εικόνες που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο».

Πότε όμως ένα έμβρυο θεωρείται ότι έχει ανθρώπινη ύπαρξη; «Σε αυτά τα ζητήματα κάθε άποψη είναι σεβαστή» απαντά ο γιατρός και συμπληρώνει: «Κάποιος μπορεί να θεωρεί το έμβρυο ανθρώπινη οντότητα από τη στιγμή της σύλληψης, όπου μιλάμε ουσιαστικά για δύο κύτταρα, άλλος από τη στιγμή της εμφύτευσης, όπου μιλάμε ουσιαστικά για 16-32 κύτταρα, άλλος από τη στιγμή της καρδιακής λειτουργίας ή όταν ολοκληρώνονται οι εγκεφαλικές συνάψεις. Πρακτικά, το έμβρυο είναι βιώσιμο, δηλαδή έχει τη δυνατότητα επιβίωσης από μόνο του στο περιβάλλον, μετά την 24η εβδομάδα. Το πώς όμως αντιμετωπίζεις ηθικά μια έκτρωση εξαρτάται από το σημείο που προσωπικά θέτεις το όριο της βιωσιμότητας, της αυθυπαρξίας –και αυτό καθορίζεται από τα προσωπικά πιστεύω του καθενός. Ο νόμος όμως θέτει σαφή όρια, τα οποία είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να τηρούμε και να σεβόμαστε. Αυτό πάντως που θέλω να τονίσω είναι ότι αν φτάσουμε στο δυσάρεστο σημείο μια γυναίκα να καταφύγει στην έκτρωση, ο γυναικολόγος είναι αυτός που θα πρέπει να τη βοηθήσει ιατρικά και ψυχολογικά και την ίδια στιγμή να της παρέχει την ενημέρωση όσον αφορά την αντισύλληψη ώστε να μη βρεθεί ξανά στην ίδια θέση».

Στην Ελλάδα λοιπόν δεν σημειώνονται πορείες για τα δικαιώματα των εμβρύων, ούτε φεμινιστικές οργανώσεις χρειάζεται να ξημεροβραδιάζονται αλαλάζοντας «Μy body. My choice». Σπάνια ωστόσο μια άμβλωση αποτελεί ζήτημα debate σε μια γυναικεία παρέα. Πριν από έναν χρόνο βέβαια η άρνηση των αναισθησιολόγων του Γενικού Νοσοκομείου Σάμου «Ο Αγιος Παντελεήμων» να χορηγήσουν αναισθησία σε περιπτώσεις διακοπής κύησης, πλην των περιπτώσεων όπου συνέτρεχαν κίνδυνοι της ζωής ή της υγείας της εγκύου, προκάλεσε αντιδράσεις. Το ερώτημα παραμένει: τι πρέπει να πράξει ο γιατρός σε περιπτώσεις που η συνείδησή του ή τα θρησκευτικά του πιστεύω τού υπαγορεύουν να μην προχωρήσει σε μια τέτοια πράξη; Και τι συμβαίνει την ίδια στιγμή με το δικαίωμα της γυναίκας στη διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, ένα δικαίωμα που ο ίδιος ο νόμος μάλιστα της παρέχει; To θέμα των αμβλώσεων μάλλον θα παραμείνει εσαεί ακανθώδες, επιδεχόμενο χιλιάδες αναγνώσεις. Ισως γιατί αυτή είναι η ίδια του η φύση.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 11 Μαρτίου 2018.