Είναι πολύ νωρίς για να πούμε ότι η Ρωσία «κήρυξε πόλεμο» στη Βρετανία, όπως υποστηρίζουν μερικοί για την δηλητηρίαση του πρώην πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του, Γιούλια, με νευροπαραλυτικό παράγοντα. Αλλά είναι γεγονός ότι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες έχουν επαναφέρει την πρακτική του να εκτελούν προδότες, όπως συνέβη και με τον Αλεξάντερ Λιτβινένκο που δολοφονήθηκε με πολώνιο στη Βρετανία το 2006.
Αν η περίπτωση Σκριπάλ, που κατασκόπευε για λογαριασμό της Βρετανίας, εντάσσεται σ’ αυτή την πρακτική, δύο πράγματα προκαλούν εντύπωση, σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg, διότι σημαίνουν ότι η Ρωσία έχει αλλάξει τους άγραφους κανόνες του παιχνιδιού: πρώτον, ο Σκριπάλ είχε αποσυρθεί αφότου δικάστηκε, φυλακίστηκε και ανταλλάχθηκε με άλλους πράκτορες το 2010 και, δεύτερον, η κόρη του έπεσε θύμα μαζί του.
Μέχρι σήμερα δεν είχε δολοφονηθεί κανένας από τους πράκτορες που έχουν ανταλλαγεί στις δέκα και πλέον φορές που έχει εφαρμοστεί το μέτρο αυτό. Η δυνατότητα ανταλλαγής είναι ένα «τυράκι» που καθιστά δυνατή την στρατολόγηση πρακτόρων από ξένες δυνάμεις. Τα χρήματα που κερδίζουν οι κατάσκοποι ή η ηθική ικανοποίηση που ενδεχομένως παίρνουν εργαζόμενοι κατά ενός καθεστώτος που μισούν δεν είναι ποτέ αρκετά για να αντισταθμίσουν το ρίσκο. Ούτε καν η υπόσχεση ότι η πλευρά για λογαριασμό της οποίας κατασκοπεύουν θα τους προστατεύει όταν αποσυρθούν δεν αξίζει το ρίσκο να ζουν μια ζωή με τον φόβο ότι θα δολοφονηθούν. Η ανταλλαγή αποτελεί την εγγύηση για μια ειρηνική συνταξιοδότηση. Αν αυτό δεν ισχύει πια, αυξάνει το ρίσκο για τους κατασκόπους και οι ανταλλαγές καθίστανται πλέον περιττές.
Όσο για την 33χρονη Γιούλια, που επίσης παλεύει για την ζωή της, αποτελεί πρώτη περίπτωση στην ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης και της μετέπειτα Ρωσίας. Ποτέ δεν υπήρξαν παράπλευρες απώλειες ανάμεσα στις οικογένειες των πρακτόρων.
Μέχρι στιγμής δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι συνέβη, και ίσως δεν το μάθουμε ποτέ. Μερικοί αναλυτές όμως βγάζουν συμπεράσματα, όπως ο Μαρκ Γκαλεότι, από το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Πράγας, ο οποίος είναι ειδικός στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και θεωρεί ότι η περίπτωση Σκριπάλ αποτελεί «κατάρρευση της παλαιάς εθιμοτυπίας της κατασκοπείας».
Είτε η επίθεση στον Σκριπάλ διατάχθηκε από το Κρεμλίνο είτε όχι, αντικατοπτρίζει νέα ήθη και στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους Ρώσους που συνεργάζονται ή συνεργάζονταν με δυτικές μυστικές υπηρεσίες: θα είναι αναγκασμένοι να κοιτάζουν με ανησυχία πίσω από τον ώμο τους μέχρι να πεθάνουν.
Πρόκειται για ένα ηχηρό μήνυμα και αφορά και τους πράκτορες που κατασκοπεύουν για λογαριασμό της Ρωσίας, καθώς και η άλλη πλευρά αναμένεται να απαντήσει με το ίδιο νόμισμα.
