Κάργες

Ενα επεισόδιο του αστυνομικού δελτίου, φυσικά μέσα από τη μυθοπλαστική μεταγραφή του, αποτελεί το πρωτογενές αφηγηματικό υλικό στο μυθιστόρημα του Κώστα Λογαρά «Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο» (Καστανιώτης). Στην Πάτρα, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ένας παιδεραστής, πρεζόνι, ρεμάλι, αλλά «ελκυστικής ασχήμιας», δολοφονεί, με ειδεχθέστατο τρόπο, το αντικείμενο του πόθου του, ένα δεκαεξάχρονο αγόρι, τρόφιμο από δεκαετίας του μεγάλου ορφανοτροφείου της πόλης. Το αγόρι, πέμπτο παιδί μιας οικογένειας αγροτών από την Αιτωλοακαρνανία, είναι γνωστό στο περιβάλλον του σαν «ωραίος άγγελος» αλλά και σαν «παλιόφατσα» και «μούτρο», καθώς με το σαγηνευτικά αθώο ύφος του μπορούσε να ξεγελάσει όχι μόνο τους ανθρώπους της περίκλειστης κοινωνίας του ορφανοτροφείου αλλά τον καθένα. Ο δολοφόνος δικάζεται σε μια δίκη όπου, μέσα από τη διαδικασία, και κυρίως μέσα από τις καταθέσεις μαρτύρων, προκαλείται η μικροαστική ηθική των δικαστών και της κοινωνίας. Καταδικάζεται σε ισόβια.

Το μυθιστόρημα αρχίζει από τη στιγμή της αποφυλάκισης του ήρωα, στις αρχές της δεκαετίας του 2010, τριάντα χρόνια μετά το έγκλημά του. Ο ήρωας ξαναγυρίζει στην Πάτρα, στον τόπο του εγκλήματος, κυριολεκτικά και μεταφορικά, σε μια πόλη εντελώς διαφορετική από αυτήν που άφησε, άγνωστη και ξένη, με μόνο τη θάλασσα να αποτελεί ένα γνώριμο στοιχείο, ένα όριο του παλιού κόσμου. Χρησιμοποιώντας συνεχώς την τεχνική του φλάσμπακ, μέσα από την οποία βλέπουμε τις διαδρομές των κεντρικών ηρώων, του δολοφόνου Μαρίνου Τριάντη και του νεαρού θύματος, του Στράτου, αλλά και δευτερευόντων ηρώων, πολύ σημαντικών όμως για την ανθρωπογεωγραφία του μυθιστορήματος, ο Λογαράς δημιουργεί μια πειστικότατη αφήγηση οδύνης, ηδονής και φόβου. Συμβάλλουν σε αυτό ένας καβαφικός αισθησιασμός και ένας ντοστογεφσκικός ζόφος που διαπερνούν τη γλώσσα και το ύφος της αφήγησης. Το τέλος του μυθιστορήματος (που δεν το αποκαλύπτουμε) δικαιώνει απολύτως την ιστορία αλλά και τον αφηγητή.

Η ίδια η πόλη, η Πάτρα, είναι ο άλλος ήρωας του μυθιστορήματος. Ευάλωτη στους «χαρισματικούς» των αρχών του 1980 και των μέσων της δεκαετίας του 2010, εξελίσσεται παράλληλα με τον Μαρίνο, διαβρώνεται και καταρρέει, μπαίνοντας έτσι στη λογοτεχνική γεωγραφία σαν ένας «τόπος του κακού».