Η Γεννάδειος επεκτείνεται

Στον κήπο της Γενναδείου, μόλις δέκα λεπτά με τα πόδια από την πλατεία Κολωνακίου, η ησυχία και η τάξη είναι απόλυτες. Τις διασαλεύει μόνο ελαφρώς ο ανεπαίσθητος ήχος από τρία μεταλλικά αναλόγια τα οποία, καθώς στηρίζονται σε σιδερόβεργες-μίσχους, ταλαντώνονται δεξιά – αριστερά από τον αέρα. Βρίσκονται έξω από το νέο κτίριο της Βιβλιοθήκης της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, την πτέρυγα «Ιωάννης Μακρυγιάννης», και σηματοδοτούν ως άλλα σινιάλα την παρουσία περισσότερων έργων μέσα και έξω από τους χώρους της. Στο εσωτερικό της, και συγκεκριμένα στον νέο εκθεσιακό χώρο των 200 τ.μ., η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη δουλεύει ασταμάτητα. Συναρμολογεί και στήνει τα έργα που θα αποτελέσουν το σώμα της έκθεσης «Εργα πέρα από τις γραφές του Καβάφη» (εγκαίνια στις 19 Μαρτίου) σε επιμέλεια Ιωσήφ Τουπάι.

Εργα από μέταλλο, ξύλο και χαρτί, όλα τους υλικά παλαιωμένα είτε από τη φύση είτε με τη συνδρομή της εικαστικού για να μοιάζουν σκιές ενός παλιότερου, ακμαίου εαυτού που έχει εκτεθεί στην πατίνα του χρόνου. Καθένα από αυτά εντάσσεται σε μια ενότητα έργων των τελευταίων πέντε ετών που είναι εμπνευσμένα από ποιήματα του αλεξανδρινού ποιητή. Γιατί η αφορμή για τη δημιουργία τους υπήρξε το «Τετράδιο Σεγκόπουλου», ένα βιβλίο με χειρόγραφα ποιήματα που ο Καβάφης είχε δωρίσει στον κληρονόμο του Αλέξανδρο Σεγκόπουλο, είχε κυκλοφορήσει το 1968 χάρη στον Γιώργο Π. Σαββίδη από τον Ερμή και επανακυκλοφόρησε το 2002. Το δάνεισε στην Αθανασιάδη ο γιος του Δημήτρης Σαββίδης το 2012, όταν την προσκάλεσε η Ελένη Αρβελέρ να συμμετάσχει στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών για τα 150 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή και 80 από τον θάνατό του. «Είχα καιρό να διαβάσω ποιήματά του, μπορεί και από το σχολείο, και η επαφή με τον λόγο του Καβάφη είχε μια αποκαλυπτική δύναμη. Είδα τη γραφή του σαν σημάδι. Οπως το ίχνος που αφήνει η γραφή του στο πίσω μέρος κάθε σελίδας, αλλά και σαν το σημάδι που αφήνουμε πίσω μας καθώς προχωρούμε και αφήνουμε τη ζωή».

Η Αθανασιάδη χρησιμοποίησε 18 αντίτυπα της συγκεκριμένης έκδοσης σαν sketch book, άρχισε να τα παλαιώνει με τσάι, καφέ και μολύβι και να χρησιμοποιεί τις σελίδες τους σαν πρώτη ύλη για τα έργα της. Ποικιλοτρόπως. Για να δημιουργήσει τις πτυχές ή, αν θέλετε, τις επιστρώσεις εμπειρίας και συναισθημάτων στο εσωτερικό ενός χαρακτηριστικού «Θώρακα» με τον οποίο είχε συμμετάσχει στην έκθεση των Δελφών. Αλλά και για να φιλοτεχνήσει χαρακτικά έργα που έγιναν οι σελίδες νέων βιβλίων με ποιήματα του Καβάφη. Θα παρουσιάζονται στον χώρο της έκθεσης σε μεταλλικά αναλόγια πάνω σε ένα τραπέζι, προκειμένου να μπορεί να τα ξεφυλλίσει ο επισκέπτης, ή μέσα στη Μακεδονική Αίθουσα της πτέρυγας, μια απρόσμενη χρονοκάψουλα που σε μεταφέρει στο παρελθόν και στο σαλόνι της Ελένης Σταθάτου, το οποίο είχε δωρίσει η συλλέκτρια στη Γεννάδειο και βρισκόταν μέχρι πρότινος στο παλιό κτίριο. Παράλληλα, το οικείο εικαστικό ιδίωμα της Αθανασιάδη θα απλώνεται σε ενότητες έργων που είναι εμπνευσμένες από ποιήματα των χειρογράφων, της «Ιθάκης» συμπεριλαμβανομένης, και ας μην περιέχεται στη συλλογή. Κηροπήγια με κεριά σβηστά ή αναμμένα, θραύσματα από παράθυρα, ένα μονοπάτι από πήλινα βήματα και κομμάτια ξύλα που σχηματίζουν το περίγραμμα καραβιών αλλά και έναν «καταρράκτη» από γκραφίτι, το οποίο έχει δημιουργηθεί με τη συνδρομή του Ραφαήλ Κόκκινου. «Πρόκειται για μια σειρά από έργα τα οποία θραύσμα το θραύσμα δημιουργούν ένα σύνολο, ακριβώς όπως τη γνώση την αποκτάς σιγά-σιγά, βιβλίο το βιβλίο, και όχι όλη μαζί» λέει η Αθανασιάδη. «Η έκθεση με τα έργα της αποτελεί έναν εμπνευσμένο τρόπο για να φανεί πώς οι δημιουργικοί άνθρωποι μπορούν να εμπνευστούν από ένα ερέθισμα, να το οικειοποιηθούν και να δημιουργήσουν μια δική τους, τελείως διαφορετική γλώσσα» θα συμπληρώσει η διευθύντρια της Γενναδείου Μαρία Γεωργοπούλου.

H έκθεση της Αθανασιάδη πραγματοποιείται και με αφορμή την ανακήρυξη της Αθήνας ως Παγκόσμιας Πρωτεύουσας του Βιβλίου από την UNESCO και είναι η δεύτερη που φιλοξενείται στη νέα πτέρυγα της Γενναδείου (είχε προηγηθεί η ομαδική «Εις την μικρή μου ηλικία» για τα 30 χρόνια της Alpha Trust). Ωστόσο, τα επίσημα εγκαίνια είναι προγραμματισμένα για τις 2 Ιουνίου με μια έκθεση αφιερωμένη στην εικονογραφία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, καθώς θα είναι βασισμένη στους 24 πίνακες που είχε παραγγείλει ο Μακρυγιάννης στον λαϊκό ζωγράφο Παναγιώτη Ζωγράφο και βρίσκονται στην κατοχή της Γενναδείου. Το μελλοντικό εκθεσιακό πρόγραμμα είναι υπό διαμόρφωση, όμως εκτός από τα 200 τ.μ. του εκθεσιακού χώρου, το νέο κτίριο που έχει σχεδιάσει ο αρχιτέκτονας Κυριάκος Κυριακίδης περιλαμβάνει δύο αναγνωστήρια αλλά και γραφεία που εκτείνονται σε άλλα 400 τ.μ. «Από τη μια χρειαζόμασταν έναν μοντέρνο εκθεσιακό χώρο, από την άλλη είχαμε αποφασίσει ότι ήταν καιρός να χωριστούν οι σπάνιες από τις μη σπάνιες συλλογές της Γενναδείου, οπότε είχαμε ανάγκη από περισσότερο χώρο» εξηγεί η κυρία Γεωργοπούλου. «Οι ειδικές συλλογές που απαιτούν ιδιαίτερες συνθήκες φύλαξης θα μείνουν στο παλιό κομμάτι της Βιβλιοθήκης, ενώ στον καινούργιο χώρο θα φυλάσσονται οι ερευνητικές συλλογές σε ανοικτά βιβλιοστάσια. Είμαστε ένα επιστημονικό ίδρυμα και μια επιστημονική βιβλιοθήκη. Είναι ένα στοίχημα για εμάς να μπορέσουμε να εκπαιδεύσουμε και να ανοίξουμε τις πόρτες μας σε περισσότερους ανθρώπους, χωρίς να χάσουμε την ταυτότητά μας».

Η επέκταση κόστισε πάνω από 5 εκατ. ευρώ και πραγματοποιήθηκε χάρη σε χρηματοδότηση που προήλθε από ΕΣΠΑ, αλλά κυρίως χάρη σε γενναιόδωρες δωρεές. Οπως εκείνη του Ελληνοαμερικανού Ντίνο Μακρυκώστα και της συζύγου του Μαρί, οι οποίοι μέσω του Οικογενειακού Ιδρύματος Μακρυκώστα δώρισαν το ποσό του 1,5 εκατ. δολαρίων. Δεδομένου ότι η μητέρα του κ. Μακρυκώστα κατάγεται από χωριό παρακείμενο σε εκείνο του Μακρυγιάννη, κοντά στο Κροκύλειο Φωκίδας, η πτέρυγα πήρε το όνομα του έλληνα στρατηγού. Δωρεές έχουν προέλθει και από τους Ειρήνη Μοσχαχλαϊδή, τον λόρδο Ροθτσάιλντ, την οικογένεια Ζομπανάκη αλλά και άλλους ανθρώπους «που είναι πολύ κοντά στη Βιβλιοθήκη ή είναι επίτροποι της Γενναδείου». Τα ονόματά τους θα είναι εγχάρακτα πάνω σε ένα τοιχίο που οδηγεί στην είσοδο του νέου κτιρίου και στη νέα φάση της Γενναδείου Βιβλιοθήκης.

Πού και πότε

«Εργα πέρα από τις γραφές του Καβάφη» στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, Σουηδίας 61, από τις 19/3 έως τις 12/5.