Διάβαζα τις προάλλες για την εκτόξευση των εκδόσεων οδηγών γάμου ή γαμήλιας «ενδυνάμωσης» (empowerment). Στην Ελλάδα το γνωρίζουμε καλά, οι μισοί συρρέουν τα τελευταία χρόνια στον Ματθαίο Γιωσαφάτ και οι υπόλοιποι κοιμούνται με τα εγχειρίδιά του. Για δύο πρόσφατες αφίξεις («The Rough Patch» της κλινικής ψυχολόγου Ντάφνι ντε Μαρνέφ και «Happy Together» των συμβούλων γάμου Σούζαν και Τζέιμς Παβέλσκι) γράφει η Μπελίντα Λάσκομπ στο «Time», σε ένα άρθρο με τίτλο «Γιατί ακόμη και οι καλύτεροι γάμοι είναι μερικές φορές δύσκολοι». Κάποιες από τις συμβουλές, γράφει η Λάσκομπ, θυμίζουν διαφήμιση σαμπουάν: «Eπιμηκύνοντας και ενδυναμώνοντας την κοινή σας ζωή» κ.λπ.
Τα πράγματα, βεβαίως, είναι πολύ πιο περίπλοκα. Ειδικά όταν μιλάμε για τον ελληνικό γάμο στα χρόνια της κρίσης. Γιατί όλες αυτές οι περσόνες που υιοθετείς για να τα βγάλεις πέρα με μια όλο και πιο ανυπόφορη καθημερινότητα (μία περσόνα για την επαγγελματική σου ζωή –αρκεί να έχεις -, μία για τον κοινωνικό σου περίγυρο, μία για τους γονείς σου, μία για τα παιδιά σου, μία για τον εαυτό σου κ.λπ.) καταρρέουν μπροστά στον/στη σύζυγό σου. Εκεί, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, μπορείς επιτέλους να είσαι ο κακός εαυτός σου. Αυτός που θέλει να εκτονώσει κάπου όλη αυτή την τοξικότητα που ρουφάει κάθε μέρα. Να γκρινιάξει, να μεμψιμοιρήσει, να αναθεματίσει την άδικη ζωή και την κοινωνία, να βγάλει από πάνω του όλα αυτά που τον πνίγουν, να τα «χώσει» για τον χαμηλό μισθό, τις άθλιες εργασιακές συνθήκες και τον πολιτικό αμοραλισμό της χώρας ή για το ασήκωτο οικονομικό βάρος του φροντιστηρίου των παιδιών, την ηλικιωμένη μάνα που ζει ολομόναχη, το αβέβαιο μέλλον και το κλυδωνιζόμενο παρόν.
Η κρίση ήρθε απλά να μεγεθύνει ίσως την πιο αμείλικτη αδικία που συντελείται στο πλαίσιο του γάμου. Ο άλλος γίνεται ο εξομολογητής σου, ο σάκος του μποξ σου, ο κηδεμόνας, ο σύμβουλος, ο τοποτηρητής του ενήλικου εαυτού σου. Σε κανέναν φίλο σου (όσο στενός και αν είναι) δεν θα τολμούσες ποτέ να επιδείξεις με τέτοιο ζήλο και με τέτοια συχνότητα τις πιο ζοφερές, τις πιο πληκτικές, τις πιο εκνευριστικές πτυχές της ψυχοσύνθεσής σου.
Στο «Χρονικό του έρωτα» (εκδ. Πατάκη), ένα μυθιστόρημα πιο ευθύβολο από 100 οδηγούς γάμου μαζί, ο Αλέν ντε Μποτόν περιγράφει αριστοτεχνικά αυτή την κατάφωρη αδικία: «Ο κόσμος μάς αναστατώνει, μας απογοητεύει και μας πληγώνει με αμέτρητους τρόπους κάθε στιγμή. Μας καθυστερεί, απορρίπτει τις δημιουργικές μας προσπάθειες, μας αγνοεί στις προαγωγές, ανταμείβει τους ηλίθιους και τσακίζει τις φιλοδοξίες μας στις ζοφερές αμείλικτες ακτές του. Και σχεδόν ποτέ δεν μπορούμε να παραπονεθούμε για τίποτε απ’ όλα αυτά… […] Υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος στον οποίο μπορούμε να επιδείξουμε τη λίστα με τα παράπονά μας, ένας άνθρωπος που μπορεί να γίνει ο αποδέκτης της συσσωρευμένης μας οργής μπροστά στις αδικίες και στις ατέλειες των ζωών μας. Οπως είναι φυσικό, αποτελεί ακραίο παραλογισμό να θεωρούμε ότι ευθύνεται εκείνος. Σε μια τέτοια περίπτωση, όμως, δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως τους κανόνες λειτουργίας του έρωτα. Ακριβώς επειδή δεν μπορούμε να ουρλιάξουμε στις δυνάμεις που έχουν την πραγματική ευθύνη, θυμώνουμε με όσους είμαστε βέβαιοι ότι θα υπομείνουν τις κατηγορίες μας».
Εννοείται ότι οι κατηγορίες που απευθύνεις στον άλλο είναι υπέροχα καμουφλαρισμένες ώστε να αποσιωπούνται τα αληθινά κίνητρα. Γιατί τρως τσιπς πάνω στον καινούργιο καναπέ, γιατί ακόμα να πάρεις τηλέφωνο τον υδραυλικό να δούμε γιατί στάζει το ταβάνι, πού άφησες πάλι το ψαλιδάκι των νυχιών, νομίζεις ότι μου αρέσουν τα κακόγουστα αστεία σου μπροστά στον Χ και στην Ψ, το παιδί εσένα αντιγράφει, ποιος πιστεύεις ότι κουράζεται περισσότερο σε αυτό το σπίτι;
Θέλει κόπο να πολεμήσεις (και αυτή) την αδικία. Οπως είπε ο Μπεν Αφλεκ –με μια ικανή δόση χολιγουντιανού μελό –παραλαμβάνοντας το Οσκαρ για την «Επιχείρηση Argo» (2013), απευθυνόμενος στην (ακόμη τότε) σύζυγό του Τζένιφερ Γκάρνερ: «Σε ευχαριστώ που δούλεψες για τον γάμο μας 10 συναπτά Χριστούγεννα. Ολα είναι καλά, έχει δουλειά το πράγμα, αλλά είναι η καλύτερη δουλειά. Και δεν υπάρχει κανείς με τον οποίο θα ήθελα να δουλεύω περισσότερο!».

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 4 Μαρτίου 2018.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ