Κρατικά βραβεία

Απονέμονται την Τετάρτη, 7 Μαρτίου, στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής, τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2015 και 2016, καθώς και τα Βραβεία Συγγραφής Θεατρικού Εργου 2016. Θα μπορούσε πολύ εύκολα να πει κανείς ότι πρόκειται για ένα ακόμη λογοτεχνικό μνημόσυνο, αφού τα βιβλία που βραβεύονται έχουν εκδοθεί το 2014 και το 2015. Θέλουμε να πιστεύουμε όμως ότι είναι ένα πρώτο θετικό δείγμα γραφής της νέας, αναβαθμισμένης Διεύθυνσης Γραμμάτων και της διευθύντριας κυρίας Σίσσυς Παπαθανασίου για την επιστροφή σε μια κανονικότητα και για την ανόρθωση του κύρους ενός θεσμού που πλήττεται συστηματικά τα τελευταία χρόνια. Περί αυτού θα δείξει το μέλλον, ας ελπίσουμε το άμεσο, πολύ περισσότερο που δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί τα βραβεία για τα βιβλία του 2016 και του 2017. Προς το παρόν ας μείνουμε όμως στις προθέσεις και στο αναμφισβήτητα θετικό μήνυμα της τελετής της Τετάρτης.

Εχω γράψει πολλές φορές ότι πιστεύω στον θεσμό των κρατικών λογοτεχνικών βραβείων, που είναι άλλωστε από τους παλιότερους θεσμούς της χώρας, καθώς καθιερώθηκαν μέσα στη δεκαετία του 1930. Κατά καιρούς η πολιτική τα ευτέλιζε, με τη σύμπραξη βεβαίως διανοουμένων και συγγραφέων που δέχονταν να (εξ)υπηρετούν τέτοιες διαδικασίες. Ειδικά τα τελευταία χρόνια τα βραβεία έχουν περάσει διά πυρός και σιδήρου. Το κύρος τους δέχτηκε σοβαρά πλήγματα, κυρίως από τους πολιτικούς που φαίνεται ότι δεν νοιάζονται και τόσο για τους θεσμούς. (Μήπως πρέπει να αναφέρω τα ονόματα; Αλλη φορά.) Γιατί τα βραβεία δεν είναι μόνο κρίσεις. Είναι και τελετουργία και τελετουργικό. Δεν έχει τόσο σημασία το οικονομικό μέρος τους –το οποίο, αν υπάρχει, είναι ευπρόσδεκτο –αλλά η διάκριση που ανακοινώνεται και αποδίδεται στο πλαίσιο ενός τελετουργικού.

Οι θεσμοί πρέπει να λειτουργούν ανεξαρτήτως των πολιτικών. Οι πολιτικοί το μόνο που πρέπει να κάνουν είναι να τους εκσυγχρονίζουν. Τα κρατικά βραβεία χρειάζονται εκσυγχρονισμό, κυρίως ως προς τη συγκρότηση της κριτικής επιτροπής, που οδηγεί στην ανακύκλωση των ίδιων ανθρώπων. Να ανακοινώνονται υποχρεωτικά κάθε Δεκέμβριο, να απονέμονται αμέσως μετά, δηλαδή να έχουν μια κανονικότητα. Η λογοτεχνία έχει ανάγκη από γεγονότα.