Τάριν Σάιμον: Μια ανθοδέσμη σας προσφέρω

Στα υπερμεγέθη κάδρα της σειράς έργων «Paperwork and the will of capital» της Τάριν Σάιμον, που παρουσιάζονται στον ασφυκτικά μικρό χώρο της γκαλερί Gagosian, στην οδό Μέρλιν, πρωταγωνιστούν ανθοδέσμες με φόντο ένα νεοεξπρεσιονιστικό «ροθκικό» δίχρωμο φόντο. Η ομορφιά των λουλουδιών μοιάζει πανέτοιμη να σώσει τον κόσμο, αλλά και τον αποκαρδιωμένο φιλότεχνο που νιώθει το βλέμμα του επιτέλους να ξεκουράζεται για λίγο πάνω στην αρμονία των χρωμάτων και να θέλγεται από ένα έργο τέχνης, ακόμη και αν εκ πρώτης όψεως δεν έχει να του προσφέρει κάτι περισσότερο από αυτή την τέρψη. Μέχρις ότου διαβάσει το συνοδευτικό κείμενο και συνδεθεί με τις εννοιολογικές προεκτάσεις των έργων. Γιατί αυτές είναι οι ανθοδέσμες που έχουν σταθεί σιωπηλοί μάρτυρες σε συμφωνίες, συνθήκες και διατάγματα ανάμεσα σε χώρες που κάποτε συμμετείχαν στη Νομισματική και Οικονομική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών του 1944 στο Bretton Woods που οδήγησε στη δημιουργία της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Παράδειγμα, η συμφωνία μεταξύ Τιφλίδας, Μπακού, Τζεϊχάν το 2004 για την κατασκευή του αγωγού πετρελαίου που θα ξεκινούσε από το Αζερμπαϊτζάν και θα ακολουθούσε μια τρελή πορεία προκειμένου να αποκλείσει από τα προνόμιά του τη Ρωσία και την Αρμενία. Ή η συμφωνία ανάμεσα στον νοτιοαφρικανικό όμιλο εξόρυξης, εμπορίας και πώλησης διαμαντιών, De Beers, και την αντίστοιχη κρατική εταιρεία της Ρωσίας Alrosa προκειμένου να εξασφαλιστεί το 2015 το μονοπώλιο της πρώτης και οι δυσθεώρητες τιμές ενός προϊόντος που δεν είναι τόσο σπάνιο όσο θέλουν να πιστεύουμε. «Με ενδιαφέρει αυτό το ανατρεπτικό παιχνίδι ανάμεσα στην ομορφιά της εικόνας και την τραχύτητα της πληροφορίας στη λεζάντα όπου διαπιστώνει κανείς ότι τα λουλούδια χρησιμοποιήθηκαν για μια συμφωνία που αφορούσε την πυρηνική ενέργεια φέρ’ ειπείν. Επίσης μου αρέσει που ενώ τα άνθη παραπέμπουν στη θηλυκότητα, εδώ συνοδεύουν το άλλο φύλο και μάλιστα όχι σε ιδιαίτερα ρομαντικές δραστηριότητες» θα πει η αμερικανίδα καλλιτέχνις η οποία παρευρέθηκε στην Αθήνα για τα εγκαίνια της έκθεσής της.

Ολα ξεκίνησαν όταν είδε μια φωτογραφία με τους Χίτλερ, Μουσολίνι και Τσάμπερλεν, οι οποίοι είχαν συναντηθεί εν όψει της συμφωνίας του Μονάχου για να αποφασίσουν «το μέλλον των συνόρων, των λαών, της γεωγραφίας» και κάθονταν σε ένα τραπέζι με μια όμορφη ανθοδέσμη. «Η φύση δηλαδή ήταν ο μόνος σιωπηλός παρατηρητής, παρούσα ως μάρτυρας σε αυτές τις συζητήσεις» εξηγεί. «Παράλληλα διάβασα εκείνη την εποχή ένα βιβλίο του Τζορτζ Σίνκλερ, ενός κηπουρού της βρετανικής αυτοκρατορίας, ο οποίος συνέλεξε διάφορα φυτά, χόρτα και τα διατήρησε με σκοπό να μελετήσει τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου για την επικράτηση του ισχυρότερου είδους. Σε πολλές περιπτώσεις οι ανθοδέσμες δημιουργήθηκαν από άνθη που είναι γενετικά τροποποιημένα και δεν μπορούν να αναπαραχθούν. Ντύνουν αισθητικά την επίδειξη της δύναμης έτσι όπως αποπνέουν μια ζωτικότητα η οποία τελικά δεν έχει καμία χρησιμότητα» εξηγεί.

Η Σάιμον, που συχνά αποκαλείται από τα αμερικανικά μέσα ως «η πιο σημαντική φωτογράφος της γενιάς της», άρχισε να μελετά επίσημα αρχεία και να καταλήξει σε 36 συμφωνίες που πληρούσαν τις προϋποθέσεις που είχε θέσει (έξι παρουσιάζονται στην Αθήνα). Στη συνέχεια με τη βοήθεια βοτανολόγου ταυτοποίησε τα λουλούδια στις ανθοδέσμες και τα παρήγγειλε –χιλιάδες λουλούδια που κατέκλυσαν το στούντιό της στη Νέα Υόρκη –από το Ααλσμιρ όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη αγορά λουλουδιών στον κόσμο. Με πολλή υπομονή και χρήσιμα αξεσουάρ (αφυγραντήρες, πιστολάκια για να διατηρεί ή να αποβάλλει την υγρασία από τα λουλούδια), η Σάιμον ανασύνθεσε τα μπουκέτα σε φόντο με χρώμα ίδιο με εκείνο των δωματίων όπου κλείστηκαν οι συμφωνίες και τα φωτογράφισε. Εξίσου καθόλου τυχαία, καθώς οι εννοιολογικές προεκτάσεις των έργων της μοιάζουν ατέλειωτες, στην Ολλανδία, «το λίκνο του καπιταλισμού», είχε γνωρίσει άνθηση και το είδος νεκρής φύσης που χαρακτηρίστηκε «απίθανη ανθοδέσμη» στη διάρκεια του Φλαμανδικού Διαφωτισμού. Λουλούδια με ανθοφορία σε διαφορετικές εποχές και χώρες συνυπήρχαν στο ίδιο βάζο σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο. Τέλος, η Σάιμον έντυσε τις φωτογραφίες με μια βαριά ξύλινη κορνίζα από μαόνι που παραπέμπει, πολύ επιτυχημένα είναι η αλήθεια, στη γραφειοκρατική ξυλεία και επίπλωση που συναντά κανείς στις αίθουσες των εταιρικών και κυβερνητικών χώρων.

Η 43χρονη Σάιμον είχε ανέκαθεν μια εμμονή με την αισθητική καλλιέπεια αλλά εξίσου ανέκαθεν η δουλειά της ήταν αμιγώς πολιτική, έστω κι αν η ίδια αποτάσσεται τον περιοριστικό χαρακτηρισμό. «Δείξτε μου ένα έργο που δεν έχει πολιτικές προεκτάσεις» θα πει. Από όταν άρχισε να δίνει το εικαστικό «παρών» με μια σειρά φωτογραφιών όπου έδειχνε τα πρόσωπα ανθρώπων που είχαν καταδικαστεί για εγκλήματα που δεν είχαν διαπράξει στις ΗΠΑ («The innocents», 2002), ή όταν παρουσίαζε κτίρια με τις πιο απρόσμενες ή μυστικές χρήσεις στις ΗΠΑ, όπως για παράδειγμα μια μονάδα κρυογονικής όπου καταψύχονται σώματα μετά τον θάνατό τους στη σειρά «An American Index of the hidden and the unfamiliar» (2007), κοινό και κριτικοί περιμένουν κάθε φορά τα «περίπλοκα και φιλόδοξα», ή «εκλεπτυσμένα αλλά και γειωμένα στον κόσμο των μη μυημένων» έργα της. Μουσεία όπως τα MoMA, Whitney, Pompidou, αγοράζουν με ξέφρενη χαρά τη δουλειά της. Μια μικρή λεπτομέρεια: η Σάιμον αποτελεί μαζί με τον Τζέικ Πάλτροου, αδερφό της Γκουίνεθ, ένα καυτό (καλλιτεχνικά) power couple της Νέας Υόρκης. Θα ήταν αδικία όμως να αποδώσει κανείς την επιτυχία του έργου της στις προνομιούχες γνωριμίες της. Είναι μάλλον σίγουρο ότι προσωπικότητες όπως ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, ο Μπόνο ή ο Γουές Αντερσον σπεύδουν στα εγκαίνια των εκθέσεών της επειδή όντως τους αρέσει η δουλειά της. Είτε χρησιμοποιεί ως μέσο τη φωτογραφία, το φιλμ ή την performance «η Ανι Λίμποβιτς της εννοιολογικής τέχνης» διακρίνεται για τη χειρουργική ακρίβεια της έρευνας, της τεκμηρίωσης και της καλλιτεχνικής εκτέλεσης. «Μου αρέσουν η σκληρή δουλειά και η ακρίβεια. Μοιάζει να μην υπάρχει χώρος για αυτά στην εποχή της ταχύτητας όπου η τσαπατσουλιά κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος».

Πού και πότε

«Paperwork and the will of capital» στην γκαλερί Gagosian, Μέρλιν 3, Κολωνάκι ως τις 5/4.