Οι εντάσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχουν οδηγήσει σε άνευ προηγουμένου στρατιωτικές συγκρούσεις στο εσωτερικό της Συρίας, εντείνοντας τους φόβους ότι η Μέση Ανατολή κατευθύνεται προς έναν γενικευμένο πόλεμο. Αλλά αυτές οι ανησυχητικές προβλέψεις υποθέτουν ότι και οι δύο πρωταγωνιστές θέλουν να πολεμήσουν. Είναι αλήθεια αυτό;
Το Ιράν απεικονίζεται ως μια επιθετική δύναμη, ειδικά από την κυβέρνηση Τραμπ και από τους Σαουδάραβες. Εχει επεκτείνει σταθερά τη στρατιωτική παρουσία του στη Συρία από τότε που υποστήριξε τον Μπασάρ αλ Ασαντ μετά το 2011, αναπτύσσοντας πολιτοφυλακές από το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, λιβανέζους μαχητές της Χεζμπολάχ και τους δικούς του Φρουρούς της Επανάστασης.
Ο πρώην πρόεδρος του Ιράν Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ κλιμάκωσε μόνιμα την εχθρότητα το 2005, όταν φέρεται ότι ζήτησε να «σβηστεί από τον χάρτη το Ισραήλ». Τα ακριβή λόγια του αμφισβητούνται, αλλά το συναίσθημα πίσω από αυτά δεν διαψεύστηκε ποτέ πειστικά από την Τεχεράνη. Πολλοί Ισραηλινοί παραμένουν πεπεισμένοι ότι το Ιράν αποτελεί μια υπαρξιακή απειλή για το εβραϊκό κράτος.
Ενθαρρυμένο από την πεποίθηση ότι ο Ασαντ κερδίζει, το Ιράν στρέφει το βλέμμα και τα όπλα του στο Ισραήλ ή έτσι πιστεύουν οι ισραηλινοί ηγέτες που λένε ότι παραβιάζονται οι «κόκκινες γραμμές» τους –η ανάπτυξη μιας μόνιμης ιρανικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία και η μεταφορά προηγμένων όπλων στη Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Ισραηλινοί διοικητές ανησυχούν ιδιαιτέρως για την κατασκευή από το Ιράν ενός υπόγειου εργοστασίου στον Λίβανο, το οποίο, όπως λένε, θα παράσχει στους μαχητές της Χεζμπολάχ βλήματα μεγάλης εμβέλειας και ακρίβειας. Η θερμοκρασία της αντιπαράθεσης σίγουρα αυξάνεται με αρκετές «πρωτιές». Τις προηγούμενες ημέρες ήταν η πρώτη φορά που το Ιράν συγκρούστηκε ανοιχτά με το Ισραήλ, στέλνοντας στο έδαφός του ένα drone, η πρώτη φορά που καταστράφηκε ένα αεροσκάφος του Ισραήλ από το 1982 και η πρώτη φορά που το Ισραήλ στόχευσε ανοιχτά ιρανικά στοιχεία στη Συρία –ένα κέντρο διοίκησης και συστοιχίες πυραύλων γύρω από τη Δαμασκό.
Αλλά, παρά τη «φωτιά και τη μανία», οι προθέσεις του Ιράν παραμένουν ασαφείς. Ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης του Ιράν, είναι συνήθως υποχρεωμένος να διατηρεί κάποια ισορροπία ανάμεσα στους συντηρητικούς και στους μεταρρυθμιστές. Οι πρόσφατες διαδηλώσεις στους δρόμους του Ιράν ήταν μια υπενθύμιση ότι το θεοκρατικό καθεστώς είναι ευάλωτο σε εσωτερικές πιέσεις. Οι διαδηλώσεις αφορούσαν κατά κύριο λόγο τις οικονομικές δυσχέρειες, αλλά η δαπανηρή ανάμειξη του Ιράν σε ξένες συγκρούσεις, όπως στη Συρία και στην Υεμένη, δεν είναι καθόλου δημοφιλείς. Ενας νέος περιφερειακός πόλεμος θα μπορούσε να είναι πολιτική αυτοκτονία για το καθεστώς.
Οι ηγέτες του Ιράν γνωρίζουν επίσης ότι η ανοικτή σύγκρουση με το Ισραήλ θα έδινε στον Τραμπ τη δικαιολογία για να καταργήσει την πυρηνική συμφωνία, να επαναλάβει τις κυρώσεις και ενδεχομένως να διατάξει στρατιωτική παρέμβαση. Κάποιοι στο Ιράν θα καλωσόριζαν μια αναμέτρηση με τον «Μεγάλο Σατανά». Οι περισσότεροι όμως όχι.
Αλλα μέλη του συνασπισμού υπέρ του Ασαντ αντιτίθενται σε έναν ευρύτερο πόλεμο. Η Ρωσία προσπαθεί να απεμπλακεί στρατιωτικά και να εξασφαλίσει μια συμφωνία ειρήνης. Δεν έχει κανένα συμφέρον να προκαλέσει το Ισραήλ. Πράγματι, ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν κάλεσε τον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου για να ζητήσει να σταματήσουν οι αεροπορικές επιδρομές προτού τα πράγματα ξεφύγουν από τον έλεγχο. Ομοίως, ο Ασαντ επικεντρώνεται στην εξάλειψη της αντίστασης των ανταρτών, όπως στη μαρτυρική ανατολική Γκούτα και στο Ιντλίμπ, και στην ανασυγκρότηση, όχι στο άνοιγμα ενός νέου, δυτικού μετώπου.
Και το Ισραήλ; Θέλει άλλον έναν πόλεμο; Πιθανώς όχι. Αλλά όπως και στο Ιράν, υπάρχουν γεράκια που απολαμβάνουν τις συγκρούσεις. Το Ισραήλ έχει κάνει περισσότερες από 100 επιδρομές στη Συρία σε 18 μήνες και η συχνότητά τους αυξάνεται.
Τα γεράκια αναφέρουν συχνά την υπεροχή του Ισραήλ σε όπλα. Είτε αυτό είναι αλήθεια είτε όχι, άλλοι παράγοντες συνηγορούν ενάντια στον πόλεμο. Η πλήρης σύγκρουση με το Ιράν στη Συρία θα άνοιγε γρήγορα ένα τιτάνιο τρίτο μέτωπο –μαζί με τον Λίβανο και τη Γάζα. Και ποιος θα στοιχημάτιζε στο Ισραήλ σε μια σημαντική και έγκαιρη βοήθεια από κάποιον σαν τον Τραμπ; Οπως και στο παρελθόν, το Ισραήλ θα μπορούσε να αφεθεί να πολεμήσει μόνο του. Και το Ιράν είναι μια διαφορετική περίπτωση από τους αραβικούς στρατούς με τους οποίους έχει πολεμήσει στο παρελθόν. Αυτά που του λείπουν σε εξελιγμένα όπλα, τα αντισταθμίζει σε αριθμούς και αποφασιστικότητα –όπως ανακάλυψε ο Σαντάμ Χουσεΐν στη διάρκεια του καταστροφικού πολέμου με το Ιράν το 1980.
Και οι δύο χώρες έχουν περισσότερα να χάσουν παρά να κερδίσουν από έναν γενικευμένο πόλεμο τώρα. Αλλά αν το Ιράν αρνηθεί να εγκαταλείψει τη Συρία και συνεχίσει να επεκτείνει τη στρατιωτική παρουσία του εκεί και αν το Ισραήλ συνεχίσει τις διασυνοριακές επιδρομές, μια νέα κλιμάκωση, αργά ή γρήγορα, θα είναι αναπόφευκτη.
HeliosPlus
