Η «αρχαία» διαμάχη για το μετρό και τα αρχαιολογικά ευρήματα

Στα τέλη του 2021 με αρχές 2022, έναν χρόνο περίπου μετά την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του τμήματος Νέα Ελβετία – Σιντριβάνι της βασικής γραμμής του μετρό Θεσσαλονίκης, θα ολοκληρωθούν οι δύο πιο «ταλαιπωρημένοι» σταθμοί του έργου, ανοίγοντας τον δρόμο για την κυκλοφορία του συνόλου της βασικής γραμμής.

Οι έριδες που ξέσπασαν με αφορμή τα αρχαιολογικά ευρήματα στους σταθμούς Βενιζέλου και Αγίας Σοφίας, βάζοντας «στοπ» το 2014 στην κατασκευή του έργου, κινήθηκαν γύρω από το δίλημμα «ή αρχαία ή μετρό». Οι διαφωνίες οδήγησαν μάλιστα σε δικαστικές διαμάχες ανάμεσα στο υπουργείο Πολιτισμού και στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Ενα σίριαλ που ξεπεράστηκε.

Για ένα «ανιστόρητο δίλημμα» προκειμένου να καλυφθούν οι πολιτικές αστοχίες και τα προηγούμενα λάθη έκανε λόγο ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό, καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος μιλώντας σε ημερίδα με θέμα «Και αρχαία και μετρό», που διοργανώθηκε από την Αττικό Μετρό και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης. Επίσης, μίλησε για ένα έργο εξαρχής «ναρκοθετημένο», που δημοπρατήθηκε βιαστικά για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας. «Ηδη το 2012, χρονιά της συμβατικής ολοκλήρωσης του έργου, αυτό είχε επιβαρυνθεί με πέντε έτη καθυστέρησης. Δηλαδή, ήδη πριν αποκαλυφθούν τα αρχαία της Βενιζέλου, θα τέλειωνε σε διπλάσιο από τον προβλεπόμενο χρόνο, ακόμα κι αν δεν σταματούσε».

Μέσα στο 2017 απορροφήθηκαν από τα κονδύλια του ΕΣΠΑ στα δύο έργα του μετρό Θεσσαλονίκης, της βασικής γραμμής και της επέκτασης προς Καλαμαριά 200 εκατ. ευρώ, αναδεικνύοντας μάλιστα την Αττικό Μετρό «πρωταθλήτρια στην απορροφητικότητα των αντίστοιχων πόρων». Σχολιάζοντας μάλιστα αυτό το γεγονός, ο κ. Μυλόπουλος σημείωσε πως ουσιαστικά «διαψεύδεται ο ισχυρισμός ότι το μετρό το καθυστέρησαν τα αρχαιολογικά ευρήματα, αφού σήμερα αντικειμενικά και αναμφισβήτητα προχωρούμε το έργο με ρυθμούς εντατικούς και εξαιρετικά συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα που τηρείται απαρέγκλιτα».

Σήμερα, σύμφωνα με την Αττικό Μετρό, ο ρυθμός προόδου του έργου είναι σχεδόν τριπλάσιος σε σχέση με το παρελθόν. Το συνολικό εκτελεσθέν ποσοστό της βασικής γραμμής ανέρχεται σε 60%, όταν τον Μάρτιο του 2016 ήταν 40%. Στη βασική γραμμή, συνολικού μήκους 9,6 χλμ., έχουν πλήρως ολοκληρωθεί οι δίδυμες σήραγγες, έχει εκτελεστεί το 95% των αρχαιολογικών εργασιών, το 84% των έργων πολιτικού μηχανικού, το45% των αρχιτεκτονικών εργασιών και το 7% των ηλεκτρομηχανολογικών.

Υστερα από συνεννόηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, η επιλογή να αναδειχθούν τα αρχαιολογικά ευρήματα στη θέση όπου βρίσκονται έλυσε τον «γόρδιο δεσμό». Οπως ανέφερε κατά την ομιλία του ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό, «η Θεσσαλονίκη αποκτά με τους δύο σταθμούς δύο ισχυρά τοπόσημα, που όμοιά τους δεν υπάρχουν πουθενά, καθώς οι ανοικτοί αρχαιολογικοί χώροι αναπτύσσονται εντός του κελύφους των σταθμών». Πρόκειται για τον Decumanus Maximus, τον κεντρικό οδικό άξονα της βυζαντινής πόλης σε ολόκληρο το πλάτος του στον σταθμό της Βενιζέλου, και το Κρηναίο – νυμφαίο οικοδόμημα με τις δύο μαρμαρόστρωτες πλατείες σε αυτόν της Αγίας Σοφίας.

Χαιρετίζοντας την ημερίδα, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστος Σπίρτζης μίλησε για πολύ σημαντικά ευρήματα, τα οποία και πρόκειται να αναδειχθούν αρχικά για τους πολίτες της Θεσσαλονίκης. Μόλις οι δύο πρώτοι σταθμοί του μετρό καταστούν –κοντά στο Πάσχα –έτοιμοι στο σύνολό τους, πρόκειται να γίνουν δύο εκθέσεις όπου θα παρουσιαστεί η δουλειά που έχει γίνει όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Στο χρονοδιάγραμμα του έργου προβλέπεται ότι στο τέλος του 2018 θα ξεκινήσει η προμήθεια των συρμών που θα εγκατασταθούν στο αμαξοστάσιο, το οποίο επίσης στον ίδιο χρόνο θα έχει ολοκληρωθεί. Σήμερα το αμαξοστάσιο, ένα σύμπλεγμα κτιρίων με δομημένη επιφάνεια 120.000 τ.μ., έχει ολοκληρωθεί κατασκευαστικά κατά σχεδόν 95%. Το 2019 θα έχουν ολοκληρωθεί η κατασκευή των σταθμών και η προμήθεια και εγκατάσταση του εξοπλισμού και του τροχαίου υλικού, και θα ξεκινήσουν οι δοκιμαστικές λειτουργίες των συρμών που θα κρατήσουν περίπου έναν χρόνο.

Σύμφωνα με την Αττικό Μετρό, τον Νοέμβριο του 2020 θα παραδοθεί σε εμπορική λειτουργία το τμήμα Νέα Ελβετία – Σιντριβάνι της βασικής γραμμής και στις αρχές του 2021 θα παραδοθεί και η επέκταση προς Καλαμαριά, ενώνοντας τη Μίκρα με το Σιντριβάνι. Εν τω μεταξύ, εντός του 2018 θα ξεκινήσουν οι πρόδρομες εργασίες, δηλαδή οι μετακινήσεις των δικτύων κοινής ωφέλειας, προκειμένου να απελευθερωθεί ο χώρος και να ξεκινήσουν οι εκσκαφές της επέκτασης του μετρό προς τις δυτικές συνοικίες της πόλης. Για τον σκοπό αυτόν, υπάρχει ήδη εξασφαλισμένη χρηματοδότηση ποσού των 30 εκατ. ευρώ.