Το ρωσικό «εργοστάσιο των τρολ» που στήριξε τον Τραμπ

Χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις ΗΠΑ, ρώσοι φοιτητές έβγαζαν καλά λεφτά για να βομβαρδίζουν με ψέματα Facebook, Twitter, Instagram και YouTube. Δούλευαν νυχθημερόν προωθώντας τον Ντόναλντ Τραμπ σε έναν μυστικό πόλεμο παραπληροφόρησης, με έδρα τη λεγόμενη «Υπηρεσία Ερευνας Internet», ένα ρωσικό «εργοστάσιο τρολ» στην Αγία Πετρούπολη. Επιχείρηση ουσιαστικά υποστηριζόμενη από το Κρεμλίνο, ήταν στελεχωμένη με εκατοντάδες ανθρώπους που η κύρια δουλειά τους ήταν να πλημμυρίζουν παραπληροφόρηση το Διαδίκτυο για να επηρεάσουν τις αμερικανικές εκλογές υπέρ του Τραμπ.

Αυτή η οργάνωση, η οποία φέρεται να χρησιμεύει ως βραχίονας προπαγάνδας για τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, βρίσκεται στο επίκεντρο του κατηγορητηρίου του ειδικού εισαγγελέα Ρόμπερτ Μιούλερ, ο οποίος άσκησε διώξεις σε 13 Ρώσους και τρεις ρωσικές εταιρείες για ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές του 2016.

Με προϋπολογισμό 1,25 εκατ. δολαρίων τον μήνα, το ρωσικό «εργοστάσιο των τρολ» δούλευε, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, «για να σπείρει τη δυσπιστία προς τους υποψηφίους και το αμερικανικό πολιτικό σύστημα εν γένει».

Ηταν σε μεγάλο βαθμό στελεχωμένο με φοιτητές από το διάσημο κρατικό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, που σπούδαζαν διεθνείς σχέσεις, γλωσσολογία και δημοσιογραφία. Ηταν, με άλλα λόγια, νέοι, μορφωμένοι, κοσμοπολίτες και αστοί που έβγαζαν σχεδόν τα διπλάσια από τον μέσο μισθό στη Ρωσία για να γράφουν ψέματα και να σπέρνουν τη διχόνοια στο Twitter, στο Facebook και στα σχόλια ειδησεογραφικών ιστοτόπων. Είχαν εντολή να μην αναφέρουν τη Ρωσία και να επικεντρώνονται σε ζητήματα που διχάζουν τους Αμερικανούς, όπως η οπλοκατοχή και οι φυλετικές διακρίσεις. Εμαθαν το θέμα τους διαβάζοντας αναρτήσεις Αμερικανών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και παρακολουθώντας το «House of Cards» στην τηλεόραση.

Παριστάνοντας τους Αμερικανούς, τα ρωσικά τρολ «επικοινωνούσαν με ανυποψίαστα άτομα που συνδέονταν με την εκστρατεία του Τραμπ και με άλλους πολιτικούς ακτιβιστές». Το κατηγορητήριο ισχυρίζεται επίσης ότι η ρωσική εκστρατεία επικεντρώθηκε στις αμφίρροπες Πολιτείες, δημιούργησε διαφημίσεις ενάντια στη Χίλαρι Κλίντον, υποψήφια πρόεδρο των Δημοκρατικών, και μετά τις εκλογές διοργάνωσε διαδηλώσεις τόσο υπέρ όσο και κατά του Τραμπ.

Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής φέρεται να ξεκίνησε το 2014. Αυτό που ακολούθησε, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ήταν μια επιτυχημένη επίθεση στην πιο ισχυρή δημοκρατία στον κόσμο, με κλεμμένες ταυτότητες, ψεύτικους λογαριασμούς στα social media και πολιτικές συγκεντρώσεις που διοργανώθηκαν από μακριά, σε μια μυστική εκστρατεία που στόχευε εν μέρει να βοηθήσει τον Τραμπ να νικήσει την Κλίντον.

«Αν, σαν τους τηλεοπτικούς ντετέκτιβ, ο Μιούλερ καρφώνει τις φωτογραφίες των υπόπτων σε έναν πίνακα, τότε στη μία πλευρά έχει τώρα τα πρόσωπα 13 Ρώσων. Στην άλλη, τέσσερις Αμερικανούς που έχουν ήδη κατηγορηθεί: τον πρώην διευθυντή της εκστρατείας του Τραμπ Πολ Μάναφορτ, τον αναπληρωτή του Ρικ Γκέιτς, τον πρώην σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Μάικλ Φλιν και τον πρώην σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής Τζορτζ Παπαδόπουλο. Αυτό που παραμένει άγνωστο είναι αν θα μπορέσει να βρει μια άμεση σύνδεση μεταξύ των δύο ομάδων» γράφει ο «Guardian».

Τα ρωσικά τρολ δημιούργησαν σελίδες και ομάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και αγόρασαν πολιτικές διαφημίσεις όπως «Χίλαρι Κλίντον Για Τη Φυλακή 2016» και «Ο Ντόναλντ θέλει να νικήσει την τρομοκρατία… Η Χίλαρι να την υποστηρίξει».

Βασίστηκαν σε κλοπές ταυτότητας, χρησιμοποιώντας αριθμούς κοινωνικής ασφάλισης, διευθύνσεις σπιτιών και ημερομηνίες γέννησης Αμερικανών χωρίς τη γνώση τους. Δημιούργησαν ψεύτικους τραπεζικούς λογαριασμούς συνδεδεμένους με λογαριασμούς στο PayPal.

Επιχειρήσεις που είχαν ως «κύριο στόχο να δυσφημούν τη Χίλαρι Κλίντον και άλλους υποψηφίους», λέει το κατηγορητήριο. Σύμφωνα με εσωτερική επικοινωνία, τα ρωσικά τρολ καλούνταν να «χρησιμοποιήσουν κάθε ευκαιρία για να επικρίνουν τη Χίλαρι και τους υπόλοιπους (εκτός από Σάντερς και Τραμπ –αυτούς τους υποστηρίζουμε)».

Τον Ιούνιο του 2016, λίγες εβδομάδες αφότου ο Τραμπ πήρε επισήμως το χρίσμα, οι Ρώσοι άρχισαν να διοργανώνουν και να συντονίζουν συγκεντρώσεις υπέρ του, στρατολογώντας και πληρώνοντας ανυποψίαστους Αμερικανούς. Σε μια εποχή που οι οπαδοί του Τραμπ φώναζαν «Κλείστε τη στη φυλακή!» πλήρωσαν κάποιον να υποδυθεί τη Χίλαρι Κλίντον ντυμένος με στολή φυλακής και τον έκλεισαν, μέσα σε κλουβί στην καρότσα ενός φορτηγού, σε συγκέντρωση στη Φλώριδα.

Δώδεκα από τα άτομα που κατηγορήθηκαν εργάστηκαν σε διάφορες χρονικές στιγμές για την «Υπηρεσία Ερευνας Internet». Ο 13ος εναγόμενος Γεβγκένι Πριγκόζιν κατηγορείται ότι χρηματοδότησε τη συνωμοσία. Ολιγάρχης επιχειρηματίας της εστίασης, ο Πριγκόζιν είναι γνωστός ως «σεφ του Πούτιν» και ανήκει στον στενό κύκλο του Κρεμλίνου. Οι 13 Ρώσοι δεν είναι υπό κράτηση, ούτε είναι πιθανό να δικαστούν ποτέ.

Προς το παρόν, ο Μιούλερ δεν κατηγορεί κανέναν Αμερικανό ότι συμμετείχε εν γνώσει του στη ρωσική συνωμοσία. Ο Τραμπ έσπευσε να πει ότι δικαιώθηκε, γράφοντας σε tweet πως οι ρωσικές προσπάθειες ανάμειξης ξεκίνησαν το 2014, «πολύ προτού ανακοινώσω ότι θα ήμουν υποψήφιος πρόεδρος». Αλλά αυτή η υπόθεση δεν έχει τελειώσει. Αν και η ρωσική παρέμβαση προηγήθηκε της υποψηφιότητας του Τραμπ, εξακολουθεί να υπάρχει η πιθανότητα η εκστρατεία του να αποφάσισε να καβαλήσει αυτό το κύμα και να εκμεταλλεύθηκε τη σύμπτωση συμφερόντων.

Το μέτωπο με τις πορνοστάρ

Στο μέτωπο των ροζ σκανδάλων ο Τραμπ είναι αντιμέτωπος με τρεις σεξοβόμβες: Στόρμι Ντάνιελς, Αλάνα Εβανς και Τζέσικα Ντρέικ. Είναι όλες σταρ του πορνογραφικού σινεμά, που ισχυρίζονται ότι τις πλήρωσαν για να μη μιλήσουν για ερωτικές συνευρέσεις με τον μετέπειτα πρόεδρο των ΗΠΑ.

«Θυελλώδης» όνομα και πράγμα, η Στόρμι είναι στην επικαιρότητα τώρα που ο προσωπικός δικηγόρος του αμερικανού προέδρου Μάικλ Κόεν επιβεβαίωσε (στους «New York Times») ότι της έδωσε από την τσέπη του 130.000 δολάρια.

Ο Κόεν ίδρυσε μια ιδιωτική εταιρεία που κατέβαλε αυτό το ποσό στη Στόρμι στις 17 Οκτωβρίου 2016 – λίγες εβδομάδες πριν από τη νίκη του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές. Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal», τα λεφτά δόθηκαν στην 38χρονη Ντάνιελς για να μη μιλήσει για τη σεξουαλική σχέση της με τον Τραμπ, που κράτησε έξι μήνες, το 2006, όταν η Μελάνια είχε μόλις γεννήσει τον γιο τους Μπάρον.

Ο Λευκός Οίκος μίλησε για «παλιές, ανακυκλωμένες πληροφορίες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν και διαψεύστηκαν πριν από τις εκλογές».

Θα μπορούσε ένα σεξουαλικό σκάνδαλο με πορνοστάρ να είχε κάνει τη διαφορά στις εκλογές; Κανείς δεν ξέρει. Αυτό που έχει πιο άμεσο ενδιαφέρον είναι γιατί η ιστορία της «WSJ» δεν έχει κάνει μεγαλύτερη εντύπωση στο ευρύ κοινό. Αν ένα καλό σεξουαλικό σκάνδαλο χρειάζεται ζουμερές λεπτομέρειες, αυτό τις έχει σε αφθονία λόγω της εκτεταμένης συνέντευξης που έδωσε η Στόρμι (πραγματικό όνομα Στέφανι Κλίφορντ) στο περιοδικό «InTouch» το 2011.
Εκεί η πορνοστάρ μιλάει λεπτομερώς για το πώς γνώρισε τον Τραμπ (σε τουρνουά γκολφ), για τις διάφορες επαφές τους (με πρώτη μια συνάντηση σε σουίτα ξενοδοχείου, όπου εκείνος την υποδέχθηκε με τις πιτζάμες) και τον εμμονικό φόβο του για τους καρχαρίες (της είπε ότι ήθελε να πεθάνει αυτό το είδος των ζώων).

Σύμφωνα με την πορνοστάρ, το σεξ με τον Τραμπ ήταν βαρετό, χωρίς κάτι αξιοσημείωτο. «Δεν ήταν τίποτα τρελό. Κάναμε μόνο μια στάση, αυτό που θα περίμενε κανείς από έναν άνδρα της ηλικίας του» είπε.

Εάν τα λεφτά είχαν προέλθει από κεφάλαια της προεκλογικής εκστρατείας Τραμπ και όχι, όπως λέει ο Κόεν, από προσωπικό λογαριασμό του, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει παραβίαση του εκλογικού νόμου και να θεωρηθεί αδίκημα.

Αλλά τώρα; Αμερικανοί αναλυτές λένε ότι αυτή η υπόθεση δεν πρόκειται να βλάψει ιδιαίτερα έναν τύπο που καυχιέται επί δεκαετίες δημοσίως για τις σεξουαλικές επιτυχίες και τον πλούσιο ερωτικό βίο του, με τρεις γάμους, δύο διαζύγια και πρώην ερωμένες να κάνουν δηλώσεις όπως «το καλύτερο σεξ που είχα ποτέ ήταν με τον Τραμπ». Σε κανέναν, εξάλλου, δεν φαίνεται να κάνει πραγματική εντύπωση ότι ο Τραμπ κοιμόταν με άλλες γυναίκες όταν η Μελάνια έφερνε στον κόσμο τον γιο τους.

Ομως ο Τραμπ είναι πλέον πρόεδρος των ΗΠΑ και η υπόθεση μπορεί να έχει εκρηκτική συνέχεια, τώρα που η «συμφωνία σιωπής» δεν ισχύει πια και οι πορνοστάρ είναι ελεύθερες να πουν την ιστορία τους.

«Ηταν σαν τον κόσμο του Οργουελ»

Πρώην τρολ, ο 43χρονος Μάρατ Μιντιγιάροφ, δάσκαλος στο κανονικό επάγγελμα, μίλησε τηλεφωνικά με τη «Washington Post» από το χωριό του, έξω από την Αγία Πετρούπολη. Ο Μιντιγιάροφ εργάστηκε στο τμήμα για την εγχώρια κατανάλωση. Οταν πέρασε ένα τεστ, τον Δεκέμβριο του 2014, για να μετατεθεί στο «τμήμα Facebook» που στοχεύει στην αγορά των ΗΠΑ, του ζήτησαν να γράψει ένα δοκίμιο για τη… Χίλαρι Κλίντον. Ακολουθούν αποσπάσματα από τη συνέντευξη:

Πώς κατέληξες στο εργοστάσιο των τρολ;
«Εντελώς τυχαία. Εμεινα άνεργος και βρήκα εκεί δουλειά, κοντά στο σπίτι μου. Εργάστηκα από τον Νοέμβριο του 2014 έως τον Φεβρουάριο του 2015. Aμέσως ένιωσα σαν να μπήκα στο “1984” του Τζορτζ Οργουελ – ήταν ένα μέρος όπου έπρεπε να γράφεις ότι το άσπρο είναι μαύρο και το μαύρο άσπρο, ένα εργοστάσιο που κατασκεύαζε ψέματα σε βιομηχανική κλίμακα. Ο όγκος ήταν κολοσσιαίος – υπήρχαν τεράστιοι αριθμοί ανθρώπων, 300-400, και όλοι έγραφαν συνέχεια ψέματα. Ηταν σαν να είσαι στον κόσμο του Οργουελ».

Τι γράφατε;
«Εγώ εργάστηκα στο τμήμα σχολίων – έπρεπε να σχολιάζω τις ειδήσεις, να γράφω με δικά μου λόγια όσα με διέταζαν να γράφω».

Για παράδειγμα;
«Οταν ήμουν εκεί, υπήρχαν κυρώσεις (από την ΕΕ και τις ΗΠΑ για την παρέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία) και το ρούβλι έπεφτε. Εγώ έγραφα όλα τα αντίθετα: πόσο θαυμάσια ήταν η ζωή μας, πόσο υπέροχο είναι ότι το ρούβλι ενισχύεται, ότι αυτές οι κυρώσεις θα μας κάνουν πιο δυνατούς και ούτω καθεξής».

Ηταν πραγματικά σαν εργοστάσιο;
«Ναι. Είχαμε δύο βάρδιες 12 ωρών, μέρα και νύχτα, από τις 9 π.μ. έως τις 9 μ.μ., και κανόνες παραγωγής, 135 σχόλια με 200 χαρακτήρες το καθένα. Περνούσες όλη την ημέρα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο με 20 υπολογιστές».

Πώς δουλεύατε;
«Είχαμε μια λίστα με θέματα για να γράφουμε. Δουλεύαμε τρεις σε κάθε είδηση. Επρεπε να φαίνεται ότι δεν ήμασταν τρολ αλλά πραγματικοί άνθρωποι. Ενας έγραφε κάτι αρνητικό για τα νέα και οι άλλοι δύο απαντούσαν “κάνεις λάθος”, δημοσιεύοντας links και τέτοια. Στο τέλος ο αρνητικός φαινόταν ότι είχε μεταπειστεί».

Πόσο σας πλήρωναν;
«Περίπου 40.000 ρούβλια τον μήνα (700 δολάρια). Εργαζόμασταν 12 ώρες την ημέρα, με δύο μέρες ρεπό για κάθε δύο μέρες στη δουλειά. Μιλάω αγγλικά και με ρώτησαν αν ήθελα να μετατεθώ στο τμήμα Facebook που στοχεύει τους Αμερικανούς. Τα λεφτά εκεί ήταν διπλάσια. Αλλά απέτυχα στο τεστ επειδή έπρεπε να ξέρεις τέλεια αγγλικά. Ο αναγνώστης δεν έπρεπε να έχει την αίσθηση ότι είσαι ξένος».

Γιατί έφυγες;
«Για ηθικούς λόγους. Ντρεπόμουν να δουλεύω εκεί».