Διχασμό και στη Δικαιοσύνη προκαλεί η πολιτική θύελλα

Η διαχείριση της υπόθεσης Novartis από τη Δικαιοσύνη, πριν από τη διαβίβαση της δικογραφίας στη Βουλή, αλλά και την επόμενη μέρα της προκαταρκτικής επιτροπής, αναδεικνύεται ως μείζον ζήτημα, τόσο στην πολιτική όσο και στη δικαστική σκηνή της χώρας.

Η συζήτηση για τη σύσταση προκαταρκτικής επιτροπής, στην Ολομέλεια της Βουλής, εμφάνισε και πάλι ως καταλυτικά παρούσα τη Δικαιοσύνη, καθώς θιγόμενα πολιτικά πρόσωπα αμφισβήτησαν τους χειρισμούς της, απευθύνοντάς της ακόμη και μηνύματα, με κορυφαίο αυτό του πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης Ευάγγελου Βενιζέλου, «μήνυμα ανεξαρτησίας και αξιοπρέπειας στους αδέκαστους δικαστές», με το οποίο τους ζήτησε να σταθούν όρθιοι, καθώς «το βαθύ κράτος, μετά από πολλές δεκαετίες, στεγάζεται και πάλι στη Δικαιοσύνη».

Είναι εξάλλου κοινό μυστικό ότι η ισχυρή πια πιθανότητα να επιστραφεί η δικογραφία της Novartis, μετά το πέρας των εργασιών της Προκαταρκτικής, στην τακτική Δικαιοσύνη έχει μουδιάσει τον δικαστικό και εισαγγελικό κόσμο, προκαλώντας εκ νέου εμφύλιο στους κόλπους του. Ο μόνος δρόμος για να γυρίσει πάντως στην Εισαγγελία Διαφθοράς ο φάκελος με τα αδικήματα της παθητικής δωροδοκίας – δωροληψίας των εμπλεκομένων πολιτικών προσώπων είναι να θεωρηθεί ότι δεν έχει επέλθει παραγραφή τους. Βασικό σκεπτικό; Ο,τι έγινε δεν έγινε κατά την άσκηση των καθηκόντων τους (παράμετρος που θα επέσυρε παραγραφή), αλλά επ’ αφορμή αυτών.

Το μούδιασμα δικαστών και εισαγγελέων αποδίδεται τόσο στη διχογνωμία ως προς το ποιος πρέπει εφεξής να κρατήσει την υπόθεση στα χέρια του, διενεργώντας την ανάκριση, όσο και στα ίδια τα χαρακτηριστικά της: δεν φιλοξενείται πουθενά στην Ελλάδα μια τέτοια ογκώδης διαδικασία, χωρίς προβλήματα, ακόμη και σε αυτό το στάδιο, της ανάκρισης.

Αναφορικά με το σε ποια «αγκαλιά» θα πέσει η Novartis, ο εμφύλιος θέλει το ένα στρατόπεδο να ισχυρίζεται ότι πρέπει η υπόθεση λόγω της υψηλής σπουδαιότητάς της –δεδομένης της εμπλοκής και πολιτικών προσώπων –να ανατεθεί σε ειδικό εφέτη-ανακριτή που θα «τρέξει» χρονικά την ποινική προδικασία, και το άλλο να υποστηρίζει ότι αυτή πρέπει να διεξαχθεί από ανακριτές Διαφθοράς –εκεί βρίσκεται ήδη το κομμάτι της έρευνας που αφορά τον πρώην αντιπρόεδρο της Novartis Hellas Κωνσταντίνο Φρουζή (για τον οποίο παρεμπιπτόντως επικυρώθηκε από το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών η εισαγγελική διάταξη, με την οποία του απαγορεύεται η έξοδος από τη χώρα) και αναμένονται με ενδιαφέρον οι σχετικές μαρτυρίες.

Η πρώτη εκδοχή δεν είναι απλή: η ανάθεση σε ειδικό εφέτη-ανακριτή μπορεί να γίνει από την Ολομέλεια Εφετών Αθηνών, η σύγκληση της οποίας όμως τελεί υπό προϋποθέσεις. Επιτυγχάνεται είτε με σχετική απόφαση του διευθύνοντος το Εφετείο Αθηνών Θεόδωρου Κανελλόπουλου, είτε με συγκέντρωση είκοσι υπογραφών από εφέτες και βασικό αίτημα προς τον προϊστάμενο του Εφετείου Αθηνών (τη σύγκλησή της).

Σύμφωνα με τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, προβλέπεται και τρίτη «λύση»: μπορεί να την αιτηθεί ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών Αντώνης Λιόγας.

Και ενώ η προσπάθεια για τη συλλογή υπογραφών δεν έχει προς το παρόν ευδοκιμήσει, η σύγκρουση προσωποποιήθηκε σχεδόν αμέσως. Η Βασιλική Θάνου, τέως πρόεδρος του Αρείου Πάγου, με θυελλώδη θητεία, και νυν προϊσταμένη του Νομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού, αφού προηγουμένως χαρακτήρισε τη Novartis ως ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα, δεν δίστασε να τοποθετηθεί δημοσίως για τη θέση που πρέπει να πάρει η δικογραφία, χαρακτηρίζοντας ως «μη νόμιμο» το αίτημα που «προσπαθούν να θέσουν ορισμένοι» για σύγκληση της Ολομέλειας του Εφετείου Αθηνών.

Η απάντηση δεν άργησε να έλθει, με την Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων να κρίνει αφενός μεν ως «θεσμικά ανεπίτρεπτη» (δεν έχει καμία εξουσία να παρεμβαίνει, εξηγεί), αφετέρου δε ως «νομικά εσφαλμένη» την άποψη Θάνου.

«Θυμίζουμε ότι ακριβώς όμοια ήταν η περίπτωση της Χρυσής Αυγής στην οποία το Εφετείο όρισε ειδικό εφέτη-ανακριτή, ενώ αρχικά την ανάκριση διεξήγαγε ανακριτής Διαφθοράς του Πρωτοδικείου Αθηνών» τόνισε η Ενωση, εκφράζοντας την έκπληξή της για τα περί προσπάθειας συγκάλυψης της υπόθεσης, αφού «η επιλογή του εφέτη-ανακριτή γίνεται σύμφωνα με τον νόμο και με πλήρη διαφάνεια από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου».

Η κυρία Θάνου εμφανίζεται ιδιαίτερα κινητική κατά την τρέχουσα φάση, εκδηλώνοντας ακόμη και πρωτοβουλία πρόσκλησης σε γεύμα προς εφέτες. Κάποιοι εξ αυτών που επέλεξαν να γίνουν συνδαιτυμόνες της κάνουν λόγο για πλούσια ατζέντα συζήτησης, που περιελάμβανε τα… πάντα γύρω από τη Δικαιοσύνη.

Γεγονός πάντως είναι ότι η διαχείριση της «Novartis», πέρα από ίντριγκες και παρεμβάσεις, έχει προκαλέσει πονοκέφαλο στο Εφετείο Αθηνών. Ο διευθύνων κ. Κανελλόπουλος εμφανίζεται –σύμφωνα με πληροφορίες –προβληματισμένος για το πρακτικό σκέλος της, το πώς δηλαδή θα φιλοξενήσει το ήδη βεβαρημένο (διεξάγονται περίπου τριάντα μεγάλες δίκες) κτίριο μια υπόθεση σαν κι αυτή, η οποία σε επίπεδο κατηγορουμένων φέρεται να μετράει (προς το παρόν) χιλιάδες…

Σε κάθε περίπτωση, ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εξέλιξη της υπόθεσης της μηνυτήριας αναφοράς του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, ως προς το σκέλος εκείνο που αφορά την εισαγγελέα Διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη και τους επίκουρους εισαγγελείς Χρήστο Ντζούρα και Στέλιο Μανώλη (τους κατηγορεί μεταξύ άλλων για κατάχρηση εξουσίας, παράβαση καθήκοντος, παραβίαση υπηρεσιακού απορρήτου). Της υπόθεσης επιλαμβάνεται αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου και αφού διεξαγάγει προκαταρκτική έρευνα, έχει τη δυνατότητα άσκησης ποινικής δίωξης ή τοποθέτησής της στο αρχείο.

Τις εξελίξεις στη Βουλή θα καθορίσει ασφαλώς τυχόν κλήτευση των τριών προστατευόμενων μαρτύρων «ενώπιον» της προκαταρκτικής επιτροπής για τη Novartis. «Αν η επιτροπή αποφασίσει να καλέσει τους μάρτυρες, θα δώσουν κατάθεση υπό καθεστώς προστασίας» δήλωσε την Πέμπτη σε τηλεοπτική συνέντευξή του ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής, ενώ ουδείς γνωρίζει αν θα ικανοποιηθεί το αίτημα κάποιων εκ των θιγομένων πολιτικών προσώπων για κατ’ αντιπαράσταση εξέταση.

Στο ήδη ευάλωτο σκηνικό με τους μάρτυρες, σοβαρούς τριγμούς επέφερε η ανακοίνωση του εποπτεύοντος των εισαγγελέων Διαφθοράς αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Δημήτρη Παπαγεωργίου, η οποία αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου. Με το κείμενό του ο κ. Παπαγεωργίου ήλθε να δώσει απάντηση στο πολυσυζητημένο θέμα των ημερών ως προς το αν το καθεστώς προστασίας των τριών μαρτύρων που αναφέρονται σε πολιτικά πρόσωπα είχε τη δική του υπογραφή: τόνισε ότι δεν έχει υπογράψει παρά μόνον την εισαγγελική πράξη εκείνη που βαπτίζει τους μάρτυρες ως «δημοσίου συμφέροντος», και μάλιστα στις 9 Φεβρουαρίου –αφότου δηλαδή είχε διαβιβασθεί η δικογραφία στη Βουλή. Ο ίδιος υπογραμμίζει και κάτι άλλο σημαντικό: το αρχικό status των μαρτύρων, ως «προστατευομένων» δεν το είχε εγκρίνει, «διότι δεν απαιτείται τέτοια έγκριση κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις του νόμου».

Το είδος του καθεστώτος προστασίας θεωρείται ως εξαιρετικής σημασίας, καθώς ο νόμος για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος τους παρέχει το ακαταδίωκτο, απόλυτη προστασία δηλαδή από μηνύσεις και εγκλήσεις, και δη σε μια περίοδο κατά την οποία οι τελευταίες πέφτουν βροχή από θιγόμενα πολιτικά πρόσωπα –έχουν καταθέσει ήδη ο κ. Σαμαράς, ο κ. Δ. Αβραμόπουλος, ο κ. Βενιζέλος, ο κ. Γεωργιάδης ενώ έχουν προαναγγείλει σχετικές κινήσεις άλλοι τόσοι, ενδεικτικά και μόνο αναφέρεται ο κ. Λοβέρδος.

Στην τοποθέτηση του αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου αντέδρασε καταρχήν ο κ. Βενιζέλος, ο οποίος επικαλούμενος τον οικείο νόμο του 2001 έκανε λόγο για ακυρότητα της διαδικασίας, με βασικό επιχείρημα ότι «όταν η πρωτοβουλία ανήκει στον εισαγγελέα Διαφθοράς, απαιτείται δική του διάταξη και έγκριση του αρμόδιου αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου και δεν αρκεί διάταξη του εισαγγελέα Πρωτοδικών, όπως έγινε με τους τρεις».

Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης διατύπωσε επίσης ένσταση για το κατά πόσο ισχύει στην περίπτωση της Novartis το ακαταδίωκτο των μαρτύρων, αφού η πράξη του αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου υπεγράφη μετά τη διαβίβαση της δικογραφίας στη Βουλή, τη μόνη πλέον με εισαγγελική ιδιότητα, και δεδομένου ότι οι μηνύσεις γίνονται από πρόσωπα που υπάγονται στην ποινική της δικαιοδοσία.

Δικαστικές πηγές σημείωναν, πάντως, ότι οι περιβόητοι αυτοί μάρτυρες δεν έχουν σταματήσει να καταθέτουν ενώπιον της Εισαγγελίας Διαφθοράς. Τις τελευταίες ημέρες λέγεται ότι άνοιξε και «νέος κύκλος» καταθέσεων, δεν διευκρινίζεται ωστόσο αν η εισφορά στοιχείων αφορά πολιτικά ή άλλα πρόσωπα. Στην πρώτη περίπτωση, δεν χωρεί αμφιβολία ότι οι συμπληρωματικές αυτές καταθέσεις θα πρέπει να διαβιβασθούν αμελλητί στη Βουλή.

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η έρευνα

Την ώρα που το γερμανικό περιοδικό «Spiegel» κάνει λόγο για «το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην ιστορία του ελληνικού κράτους» και ο πρώην πρόεδρος των ευρωπαίων Πρασίνων Ντανιέλ Κον- Μπεντίτ τονίζει τη διεθνή διάσταση του σκανδάλου, λέγοντας ότι «πρέπει να ξέρουμε ότι στη Novartis είναι ειδικοί στη διαφθορά», οι ελληνικές εισαγγελικές αρχές αναμετρώνται με τον εαυτό τους και τις δυσκολίες που συνεπάγεται η στοιχειοθέτηση για πολιτικά και μη πρόσωπα, μέσα από τη ροή του μαύρου χρήματος στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά και σε offshore φορολογικών παραδείσων.

Οπως έγινε γνωστό το μεσημέρι της Πέμπτης, το άνοιγμα των προσωπικών λογαριασμών του, όπως και αυτών των συγγενικών του προσώπων, ζήτησε σε επίσκεψή του στα γραφεία της Εισαγγελίας Διαφθοράς ο Ανδρέας Λοβέρδος, εκ των θιγομένων υπουργών.

Πηγές επισημαίνουν πάντως με νόημα ότι η έρευνα έχει να αντλήσει πολλά και από τα Panama Papers, και από τα Paradise Papers, καθώς off shore που συγκαταλέγονται στις οικείες λίστες φέρονται να διατηρούν δεσμούς αίματος με τον πολυεθνικό κολοσσό της Novartis. Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι το κατώφλι της Εισαγγελίας Διαφθοράς έχουν περάσει προσφάτως και κάποιοι από τους εκπροσώπους εταιρειών επικοινωνίας που φέρονται από το FBI ως «οχήματα» για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Είναι σαφές – προσθέτουν – ότι η Εισαγγελία στοιχηματίζει σε ευρήματα που θα αφορούν συνεργάτες πολιτικών προσώπων, ώστε να αντικρούσει τις επιθέσεις που έχει δεχθεί περί σκευωρίας με τη δική της συμμετοχή, ενώ παράλληλα ρίχνει το βάρος της – όσο τα αιτήματα δικαστικής συνδρομής σε Ελβετία και Κύπρο, αλλά και τα αιτήματα προς τις ελληνικές τράπεζες είναι μετέωρα ακόμη – στο σκέλος εκείνο της έρευνας που αφορά τους γιατρούς, αξιοποιώντας ό,τι υλικό διαθέτει (δεν έχει διαβιβασθεί όλο ακόμη από την Κρατική Ασφάλεια) από τις εφόδους στα γραφεία της Novartis Hellas.

Η «εσοδεία» των τελευταίων ημερών αναφέρεται σε κατάλογο 300 προσώπων, γιατρών του Δημοσίου αλλά και ιδιωτών που φέρεται να έχουν δωροδοκηθεί με ποσά 1.000-5.000 ευρώ, αυξάνοντας έτι περαιτέρω τον αριθμό των εμπλεκομένων – χιλιάδων (ίσως και 4.000) όπως υπολογίζεται – γιατρών, οι οποίοι συνταγογραφούσαν αντί αντιτίμου τα σκευάσματα της Novartis.

Αν και τα ποσά του λαδώματος δεν είναι υψηλά, εντούτοις τα ευρήματα έχουν ένα στοιχείο ενδιαφέρον: αφορούν το διάστημα Ιανουαρίου 2016 – Ιανουαρίου 2017, επεκτείνοντας ουσιαστικά το φάσμα της έρευνας, ως προς τις δωροδοκίες, και πέραν του 2015, στο οποίο σταματούσε μέχρι σήμερα.

Τα νέα αυτά στοιχεία συνοδεύονται πάντως και από εκτίναξη της εκτιμώμενης ζημίας του Ελληνικού Δημοσίου από την άνομη δράση της εταιρείας. Το σχετικό ποσό υπολογίζεται πολλαπλάσιο του αρχικού, των 3 δισ. ευρώ, το οποίο και αφορά κυρίως τον ΕΟΠΥΥ, καθώς προστίθενται πλέον και οι υπερκοστολογήσεις της Novartis σε σχέση με τα νοσοκομεία.