Η ηδονή και το απαγορευμένο

Ανδρέας Στάϊκος
Τα άτακτα κορίτσια. Νουβέλες και διηγήματα
Εκδόσεις Αγρα, 2017
σελ. 160, τιμή 13,50 ευρώ

Μια οξύτατη διακωμώδηση των ανθρωποφαγικών ορέξεων του έρωτα δοκιμάζει ο Ανδρέας Στάικος με τα πεζά του Αισχροτάτη Εριέττα (1979) και Επικίνδυνες μαγειρικές (1998). Οι πρωταγωνιστές και των δύο βιβλίων υποχρεώνονται ύστερα από έναν βασανιστικό και άκαρπο αγώνα να παραδεχθούν τη συντριπτική αδυναμία τους απέναντι στις γυναίκες, στις οποίες και θα υποταχθούν εφεξής δίχως περαιτέρω αντιστάσεις. Με το μυθιστόρημά του Βηθσαβέ (2012), που ανακαλεί αμέσως την ομώνυμη βιβλική μοιχαλίδα, ο Στάικος περνά στη λογοτεχνική παρωδία (με ευθεία αναφορά στη Ζυστίν και στο 120 ημέρες στα Σόδομα του Μαρκήσιου ντε Σαντ), η οποία γρήγορα εξελίσσεται σε μαύρη κωμωδία. Τα πρόσωπα γελοιοποιούνται εν προκειμένω κατά τον πλέον ιταμό τρόπο. Ο γυναικείος ερωτισμός καταλήγει σε ένα καρναβάλι χρηματισμού, κοκεταρίας και φιληδονίας, ενώ η εξάρτηση του αρσενικού από τους θηλυκούς του δαίμονες αποκτά έναν σπασμωδικά επίμονο ρυθμό. Ο Στάικος αποφορτίζει τα καταστροφικά πάθη των ηρώων του από την οποιαδήποτε δραματική ένταση, αλλά το μήνυμα της κωμωδίας του δεν ακούγεται καθησυχαστικό: τα ερωτικά του πλάσματα αποδεικνύονται φερέφωνα ενός μεγαλεπήβολου κενού όπου το εγώ έχει διασταλεί σε βαθμό αποσύνθεσης.

Σε μια σαφώς πιο ανάλαφρη ατμόσφαιρα κινούνται τα διηγήματα και οι πολύ σύντομες νουβέλες που φιλοξενούνται στον ανά χείρας τόμο, ο οποίος έχει τίτλο Τα άτακτα κορίτσια. Ανδρες που σπιτώνουν νεαρές καλόγριες, καλλιτέχνες που φιλοτεχνούν λάγνες παρθένες, σεφ που μαγειρεύουν για τους υψηλούς πολιτικούς τους φίλους, πικάντικες βιβλιοθηκάριοι, σύζυγοι και εραστές που ανταγωνίζονται σε σταθερή βάση, καθώς και θρυλικές ηρωίδες του Μισέ και του Ζολά που τρελαίνουν αγόρια και κορίτσια. Και ακόμα, πολλές και διάφορες κυρίες: κυρίες ολόγυμνες σε καλοκαιρινά μπαλκόνια, κυρίες που επελαύνουν με αυγουστιάτικη πανσέληνο, κυρίες που εκπορνεύονται ποικιλοτρόπως, κυρίες που καταδικάζουν όσους τις διεκδικούν σε παροξυσμό (ενδεχομένως και σε αφανισμό), όπως και κυρίες που καταβροχθίζουν ή απλώς απολαμβάνουν σε δέοντα χρόνο τα εδέσματα τα οποία έχουν ετοιμάσει οι εραστές τους. Και επιπροσθέτως, κυρίες που χτυπούν άπαξ και ύστερα σπεύδουν να εξαφανιστούν διά παντός.

Πόθοι εκπληρωμένοι και πόθοι ανεκπλήρωτοι, επιθυμίες του ονείρου και επιθυμίες πραγματικές, τόποι του παρελθόντος και τόποι του παρόντος, αλλά και χώροι που ξεκινούν από τη Γαλλία και την Ιταλία για να φθάσουν μέχρι την Αθήνα, σε έναν χορό αλληλοδιασταυρούμενων φαντασιώσεων, όπου η ειρωνεία και ο σαρκασμός δεν φθάνουν ως την πλήρη αποκαθήλωση των προσώπων, όπως γίνεται στα προηγούμενα βιβλία του Στάικου, αφήνοντας ένα περιθώριο κατανόησης (ακόμα και αν είναι μικρό) για τις σεξουαλικές συμφορές τους. Και μαζί με την παρωδία και την κωμωδία θα συναντήσουμε στα Ακακτα κορίτσια και άλλα πάγια μοτίβα του συγγραφέα: τη γαστρονομία, την οινολογία και τη γευσιγνωσία που θα συναντηθούν με το γαλλικό μυθιστόρημα του 18ου και του 19ου αιώνα, καθώς και με την αρχιτεκτονική, τη διακοσμητική και τον θεατρικό ή τον επιστολικό λόγο. Ενας ερωτογράφος εκ πεποιθήσεως που παίζει με την ηδονή και το απαγορευμένο, υπενθυμίζοντάς μας τον Ζορζ Μπατάιγ από την Ιστορία του ματιού: η ουσία του ερωτισμού αποδίδεται από την αξεδιάλυτη συνένωση της σεξουαλικής ηδονής και του απαγορευμένου. Ποτέ στον άνθρωπο το απαγορευμένο δεν εμφανίζεται χωρίς την αποκάλυψη της ηδονής και ποτέ η ηδονή χωρίς το αίσθημα του απαγορευμένου.