Ισως η εξέλιξη να είναι αυτή που θα μας σώσει από τον αλκοολισμό! Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνιας ανακάλυψαν ότι στο πλαίσιο της εξέλιξης έχει εμφανιστεί μια γονιδιακή παραλλαγή η οποία προστατεύει από τον εθισμό στο αλκοόλ, πιθανώς κάνοντας το ποτό μη ανεκτό από τον οργανισμό.

Δεν είναι η πρώτη καινούργια γονιδιακή παραλλαγή που εντοπίζεται να έχει εξαπλωθεί σχετικά πρόσφατα στον πληθυσμό. Είναι και άλλες, όπως για παράδειγμα μία η οποία επιτρέπει σε κάποια άτομα να ανέχονται τη λακτόζη στο αγελαδινό γάλα ώστε να μπορούν να πέπτουν τα γαλακτοκομικά προϊοντα, ή κάποιες που έχουν συνδεθεί με την εκπαίδευση, το κάπνισμα και τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Οι άνθρωποι καταναλώνουν αλκοόλ εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια και έτσι είναι λογικό η κατανάλωση αλκοόλ να έχει επηρεάσει τα γονίδιά μας.

Τώρα ο Μπέντζαμιν Βόιτ και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας προσπάθησαν να εντοπίσουν περιοχές στο ανθρώπινο γονιδίωμα οι οποίες έχουν εξελιχθεί τα τελευταία λίγα χιλιάδες χρόνια. Η ερευνητική ομάδα «σάρωσε» το γονιδίωμα περίπου 2.500 ατόμων που ανήκαν σε 26 διαφορετικούς πληθυσμούς τεσσάρων ηπείρων – το δείγμα ελήφθη από τη μεγάλη γονιδιακή μελέτη 1.000 Genomes Project.

Το γονίδιο ADH

Οι επιστήμονες εντόπισαν πέντε γενετικά hotspots πρόσφατων αλλαγών, όπως αναφέρουν στην επιστημονική επιθεώρηση «Nature Ecology & Evolution». Ένα εξ αυτών εντοπίστηκε στο γονίδιο ADH το οποίο εμπλέκεται στον μεταβολισμό του αλκοόλ. Το συγκεκριμένο γονίδιο κωδικοποιεί την παραγωγή ενός ενζύμου που ονομάζεται αλκοολική αφυδρογονάση. Το ένζυμο αυτό διασπά το αλκοόλ σε ακεταλδεΰδη, μια τοξική ουσία η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε αβλαβές οξικό άλας από ένα άλλο ένζυμο.

Αρκετές νέες παραλλαγές του ADH έχουν εμφανιστεί ανεξάρτητα σε Ασία και Αφρική εδώ και λίγες χιλιάδες χρόνια και όλες τους φαίνεται ότι προστατεύουν από τον αλκοολισμό. Δεν είναι σαφές το πώς αλλά πιθανώς διασπούν τόσο γρήγορα το αλκοόλ ώστε η τοξική ακεταλδεΰδη συσσωρεύεται στο σώμα πιο γρήγορα από όσο χρειάζεται ο οργανισμός για να την απομακρύνει. Ετσι ένα άτομο που μεταβολίζει το αλκοόλ με αυτόν τον τρόπο είναι επόμενο να νιώθει πολύ άσχημα ακόμη και αν καταναλώσει ελάχιστες ποσότητες ποτού με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο ως απίθανο να πίνει πολύ αλκοόλ και να γλιτώνει από τον αλκοολισμό.

Αυτές οι προστατευτικές γονιδιακές παραλλαγές είναι πιθανότερο να εμφανίστηκαν σε κοινωνίες «βυθισμένες» στο αλκοόλ, στις οποίες οι βαρείς πότες πέθαιναν νέοι ενώ όσοι απείχαν από το αλκοόλ επιβίωναν και περνούσαν τα γονίδιά τους στις επόμενες γενιές, υποστηρίζει ο δρ Βόιτ.

Αν η υπόθεση αυτή είναι σωστή, γιατί δεν έχουν εμφανιστεί παρόμοιες παραλλαγές του ADH στην Ευρώπη ή στην Αμερική; «Ισως απλώς δεν τις έχουμε εντοπίσει ακόμη» απαντά ο ερευνητής.

Τα άλλα τέσσερα hotspots

Τα άλλα τέσσερα hotspots γενετικής αλλαγής που εντόπισε η ερευνητική ομάδα από την Πενσυλβάνια συνδέονται με εντελώς διαφορετικά πράγματα. Ένα εξ αυτών που εντοπίζεται σε πληθυσμούς της Αφρικής και της Ασίας βρίσκεται σε μια περιοχή του γονιδιώματος στην οποία παράγονται οι γλυκοφορίνες, πρωτεΐνες ορισμένες εκ των οποίων συνδέονται με την προστασία ενάντια στην ελονοσία.

Στην Ευρώπη παρατηρήθηκαν νέες γονιδιακές παραλλαγές που αποτρέπουν τη διάσπαση της ομοκυστεΐνης, ενός αμινοξέος που σχετίζεται με καρδιακές νόσους. Εντοπίστηκαν επίσης νέες παραλλαγές σε ένα γονίδιο που ονομάζεται DGKK το οποίο εμπλέκεται στη λειτουργία της ουρήθρας.

Τέλος, δύο περιοχές του DNA τις οποίες κληρονομήσαμε από τους Νεάντερταλ φαίνεται να παρέχουν επίσης πλεονέκτημα. Μάλιστα η μία εξ αυτών αφορά τη λειτουργία των όρχεων.

«Αυτό που δείχνει η νέα μελέτη είναι ότι η φυσική επιλογή τείνει να κάνει κάποια γονίδια παρόμοια μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών» σχολιάζει ο Τζον Χοκς από το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον. «Τα νέα αυτά χαρακτηριστικά φαίνεται ότι βοηθούν τον πληθυσμό να προσαρμόζεται στις πρόσφατες αλλαγές του περιβάλλοντος στο οποίο ζει».