Ολοι εναντίον όλων στην μπαρουταποθήκη της Συρίας

Ο όρος «μπαρουταποθήκη» εφευρέθηκε για τη Συρία, έγραψε ο Τόμας Φρίντμαν στους «New York Times» ύστερα από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών που κλιμάκωσαν και διεθνοποίησαν ακόμα περισσότερο τον πόλεμο. «Πού αλλού μπορείς να βρεις σύρους, ρώσους, αμερικανούς, ιρανούς και τούρκους στρατιώτες αντιμέτωπους στο έδαφος και στους ουρανούς, μαζί με φιλοϊρανούς σιίτες μισθοφόρους από το Ιράκ, τον Λίβανο, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, φιλοαμερικανούς κούρδους μαχητές από τη Βόρεια Συρία, απομεινάρια του Ισλαμικού Κράτους, διάφορους σουνίτες αντάρτες που πρόσκεινται στη Σαουδική Αραβία και στην Ιορδανία και είναι κατά του συριακού καθεστώτος, καθώς και ρώσους Κοζάκους «εθελοντές» που πρόσκεινται στο συριακό καθεστώς να πολεμούν ο ένας τον άλλον;» αναρωτήθηκε ο αμερικανός αρθρογράφος.

Αυτό που ξεκίνησε πριν από σχεδόν επτά χρόνια ως ένας εμφύλιος έχει διευρυνθεί σε επικίνδυνο περιφερειακό πόλεμο που μέχρι πρότινος διεξαγόταν κυρίως δι’ αντιπροσώπων. Ωστόσο μετά την ήττα του Ισλαμικού Κράτους και τον περιορισμό του σε απομακρυσμένους θυλάκους στη Συρία, αντί να κοπάσει ο πόλεμος φούντωσε ακόμα περισσότερο, με τελικό στόχο τον έλεγχο ό,τι έχει απομείνει από τη χώρα. Από τις αρχές του μήνα έχουν καταρριφθεί τέσσερα αεροσκάφη από εχθρικά πυρά, ενώ η εμπλοκή του Ισραήλ το περασμένο Σάββατο αποτελεί νέα κλιμάκωση του πολέμου.

Η ισραηλινή εμπλοκή συνοδεύθηκε από δύο «πρωτιές»: την πρώτη φορά που καταρρίφθηκε ισραηλινό αεροσκάφος από το 1982 και την πρώτη φορά που συγκρούστηκαν ευθέως οι Ισραηλινοί με τους Ιρανούς. Μέσα σε διάστημα λίγων ωρών το περασμένο Σάββατο το Ισραήλ κατέρριψε ιρανικό drone που είχε εισβάλει στον ισραηλινό εναέριο χώρο και στη συνέχεια ισραηλινά αεροσκάφη βομβάρδισαν το ιρανικό κέντρο ελέγχου του drone, σε βάση κοντά στην Παλμύρα της Συρίας. Κατά την επιστροφή των ισραηλινών αεροσκαφών όμως ένα από αυτά καταρρίφθηκε από συριακά αντιαεροπορικά πυρά. Το Ισραήλ απάντησε με περισσότερους βομβαρδισμούς ιρανικών και κυβερνητικών στόχων εντός της Συρίας. Πιστεύεται ότι επενέβη η Ρωσία για να αποφευχθεί περαιτέρω κλιμάκωση.

Το περιστατικό αυτό εγείρει ερωτήματα για το αν πρόκειται για την αρχή μιας σύγκρουσης ανάμεσα στο Ισραήλ και στο Ιράν στη Συρία. «Πρέπει να προετοιμαστούμε επιχειρησιακά και από άποψη συλλογής πληροφοριών για την αυξανόμενη (σ.σ.: ιρανική) απειλή. Η μεγάλη δοκιμασία θα είναι η δοκιμασία του πολέμου» δήλωσε ο ισραηλινός αξιωματικός που είναι υπεύθυνος για τα ισραηλοσυριακά σύνορα. Το Ισραήλ ενίσχυσε στρατιωτικά τα βόρεια σύνορά του.

«Οι απειλές του Ισραήλ είναι μπλόφα. Το Ισραήλ δεν πρόκειται να πάει σε πόλεμο με το Ιράν, ούτε καν με τη Χεζμπολάχ» λέει στο «Βήμα» ο Σεγέντ Χοσεΐν Μουσαβιάν, πρώην μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας του Ιράν για τα πυρηνικά και νυν επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον στις ΗΠΑ. «Η παρούσα κατάσταση είναι αυτή στην οποία επένδυσε το Ισραήλ επί χρόνια, στην οποία οι αραβικές δυνάμεις είτε κατέρρευσαν είτε απέτυχαν είτε είναι ευάλωτες και πολεμούν είτε μεταξύ τους είτε με μη αραβικές χώρες όπως το Ιράν και η Τουρκία. Αν το Ισραήλ πήγαινε σε πόλεμο με το Ιράν, όλα αυτά θα άλλαζαν» καταλήγει.

Ισραηλινοί αξιωματούχοι που επισκέφθηκαν πρόσφατα την Αθήνα εξέφρασαν μιλώντας στο «Βήμα» την ανησυχία ότι «το Ιράν επιθυμεί μακροχρόνια οικονομική και στρατιωτική παρουσία στη Συρία. Για το Ισραήλ, η Νότια Συρία είναι πολύ σημαντική. Δεν θέλουμε το Ιράν κοντά στα σύνορά μας». Το Ισραήλ ανησυχεί ότι η Τεχεράνη, η οποία πλέον ελέγχει το Ιράκ, θα αποκτήσει μέσω της Συρίας χερσαία σύνδεση με τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου.

Το Ισραήλ θεωρεί το Ιράν απειλή για την ίδια του την ύπαρξη και είναι αποφασισμένο να κάνει το παν για να το αποτρέψει από το να αποκτήσει μια μόνιμη βάση στη Συρία. Η Τεχεράνη, από την άλλη πλευρά, έχει επενδύσει πολλά στην υποστήριξη του Ασαντ και δεν πρόκειται να εγκαταλείψει εύκολα τη Συρία, από την οποία ελπίζει να αποκομίσει στρατηγικά κέρδη.

Το Κρεμλίνο αρνείται ότι ήταν στρατιώτες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων. Ο αριθμός των ρώσων θυμάτων δεν έχει γίνει γνωστός, αλλά πρόκειται για μισθοφόρους εθελοντές, από συντηρητικούς εθνικιστικούς κύκλους, που πήγαν στη Συρία για «να υπερασπιστούν τη Μητέρα Ρωσία από τους τρελούς βαρβάρους» μέσω της σκοτεινής ιδιωτικής εταιρείας Wagner που είχε στείλει μισθοφόρους Κοζάκους στο πλευρό των αυτονομιστών στην Ανατολική Ουκρανία.

Ο Μπασάρ αλ Ασαντ υποστηρίζει σιωπηλά τους Κούρδους που πολεμούν τους Τούρκους στο Αφρίν –δεν έστειλε τις δυνάμεις του να υπερασπιστούν τα σύνορα της Συρίας από την τουρκική εισβολή, όπως ζήτησαν οι Κούρδοι, αλλά επιτρέπει στους κούρδους μαχητές και αμάχους να διέρχονται από εδάφη υπό ρωσικό έλεγχο για να πάνε στο Αφρίν. Στην Ανατολική Συρία όμως, ο Ασαντ υποστηρίζει τις πολιτοφυλακές που επιτίθενται στους Κούρδους και τους αμερικανούς συμμάχους τους.

Από την αρχή του χρόνου, ο Ασαντ ενέτεινε τις επιθέσεις εναντίον της συριακής αντιπολίτευσης, προκαλώντας πολλά θύματα ανάμεσα στους αμάχους. Οι πρώτες εβδομάδες του 2018 μάλιστα αποδείχθηκαν από τις πιο αιματηρές στον επταετή πόλεμο. Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε τον Ασαντ την Τρίτη ότι «η Γαλλία θα πλήξει» τη Συρία αν αποδειχθεί η χρήση χημικών εναντίον αμάχων.

Η Τουρκία, η οποία επιτέθηκε στο κουρδικό Αφρίν πριν από έναν μήνα, απειλεί ότι θα επεκτείνει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις ανατολικά, στο Μανμπίτζ, όπου υπάρχει μια βάση που φιλοξενεί αμερικανούς στρατιώτες. Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον, ο οποίος επισκέφθηκε την Αγκυρα χθες και προχθές, είχε δύσκολες συνομιλίες με τους τούρκους αξιωματούχους οι οποίοι δηλώνουν εξοργισμένοι από την αμερικανική υποστήριξη προς τους Κούρδους της Βόρειας Συρίας.

Στη ρευστή κατάσταση της Συρίας, δημιουργούνται και νέες συμμαχίες ή κοινά συμφέροντα, για παράδειγμα ανάμεσα στη Ρωσία, στο Ιράν, τη συριακή κυβέρνηση και στην Τουρκία (που μέχρι πρότινος ήταν απέναντι), καθώς όλοι τους αντιτίθενται στην αμερικανική παρουσία στη Συρία.

Πού οδηγούν όλα αυτά; Η Μόσχα, η οποία είναι ο ισχυρότερος παίκτης στη Συρία σήμερα, δεν έχει συμφέρον από μια ευρεία σύγκρουση ανάμεσα στη Δαμασκό, στο Ιράν και στο Ισραήλ. Η περιορισμένης έκτασης ένταση όμως τη συμφέρει, διότι κρατά όλους τους παίκτες απασχολημένους και της επιτρέπει να αυξάνει τον στρατηγικό της ρόλο στη Συρία. Γι’ αυτό στην εμπλοκή μεταξύ Ισραήλ και Ιράν ανέχθηκε τα ισραηλινά αεροσκάφη στον εναέριο χώρο που βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο αλλά παράλληλα ανέχθηκε και τα πυρά που τελικά κατέρριψαν το ισραηλινό αεροσκάφος.

«Τα γεγονότα του περασμένου Σαββατοκύριακου εγείρουν ερωτήματα για το αν οι κλιμακώσεις αυτές αποτελούν τη νέα κανονικότητα στον συριακό πόλεμο» εκτιμούν αναλυτές του Brookings Institution. «Αν και κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν έχει συμφέρον από μια στρατιωτική σύρραξη πλήρους κλίμακας, το Ιράν θα συνεχίσει να προκαλεί τις κόκκινες γραμμές του Ισραήλ και το Ισραήλ θα είναι αναγκασμένο να αντιδράσει, αυξάνοντας την πιθανότητα στρατιωτικής σύγκρουσης ανάμεσά τους».