Η σοφόκλεια τραγωδία Οιδίπους Τύραννος είναι ένα έργο στο οποίο, εκτός των άλλων, αναπτύσσεται, και μάλιστα στον ανώτατο βαθμό, το θέμα της άρρωστης πολιτείας. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι εκείνος ακριβώς ο ήρωας που μολύνει την πόλη, χωρίς ωστόσο να το γνωρίζει, κάνει τα πάντα να τη γιατρέψει. Ετσι όταν στην αρχή της τραγωδίας συναντά τους ικέτες-πολίτες, μπροστά στο παλάτι, τους διαβεβαιώνει ότι θα κάνει το παν για να θεραπεύσει το κακό. «Ω παιδιά μιας οικτρής μοίρας. Θλίβομαι για σας. Γνωστά και όχι άγνωστα μου είναι τα δεινά σας. Καλά το γνωρίζω πως νοσείτε πάντες. Ομως όσο και να νοσείτε, κανείς από εσάς δεν νοσεί όπως εγώ» (στ. 58-61). Ο ήρωας ασυνειδήτως (;) ταυτίζει την άρρωστη πόλη με τη δική του νόσο.
Αυτή η εικόνα της άρρωστης πόλης, της άρρωστης πολιτείας, καθόλου δεν μας είναι άγνωστη. Οχι πλέον ως θεατρικό δρώμενο, αλλά ως πολιτική και ιστορική πραγματικότητα. Ελάχιστα είναι τα χρόνια του 20ού αιώνα και του τρέχοντος (για να μείνουμε εδώ) στα οποία το έθνος και οι πολίτες νιώσαμε όντως υγιείς: πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά. Μετά το άγος της δικτατορίας του 1967, το έθνος ενωμένο όσο ποτέ, ευνοημένο από τις διεθνείς συγκυρίες, μπήκε σε μια τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας τόσο που οι παλαιότερες γενιές δεν μπορούσαν να φανταστούν. Σήμερα, αρχές του 2018, ζούμε ακόμη μια πολύχρονη θλιβερή και ατιμωτική οικονομική κατάπτωση, έχοντας στο μεταξύ αισθανθεί πάνω στο πετσί μας τον εφιάλτη της ολοκληρωτικής εθνικής χρεοκοπίας (οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής). Τις πταίει; Ιδού το διαχρονικό ερώτημα του «αθώου» Ελληνα.
Η μεταφορική εικόνα μιας πολύχρονης εθνικής και πολιτικής νόσου, δηλαδή η εικόνα μιας αρρωστημένης πολιτικής ζωής, ήρθε να δέσει τώρα με την ολωσδιόλου άρρωστη ιστορία της Novartis, δηλαδή με ένα, σύμφωνα με όλα τα δεδομένα, καραμπινάτο οικονομικό και πολιτικό έγκλημα που αφορά τα φάρμακα. Η μεταφορική αρρώστια της πόλης και της πολιτικής ζωής μας εμφανίστηκε μπροστά μας με την απτή, υπαρκτή, δυσώδη υπόθεση των φαρμάκων. Ιδού η τραγική ή η κωμική ειρωνεία: ένα πολλαπλά αρρωστημένο και ταλαιπωρημένο έθνος να θέλει να γιατρευτεί μέσα από μια αρρωστημένη πολιτική και οικονομική ιστορία.
Αμποτες αυτή η νοσηρή κατάσταση να εξυγιανθεί. Προς όφελος πρώτον της πατρίδας, της πολιτικής και της οικονομικής ζωής. Προς όφελος του ελληνικού λαού και της αξιοπρέπειάς του. Αλλά φευ! Ολα δείχνουν πως η εξυγίανση (για να συνεχίσουμε την ιατρική μεταφορά) που έξαφνα και με φούρια ανέλαβε να φέρει σε πέρας η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν φαίνεται να οδηγεί όντως σε μια καθαρτήρια πολιτική πρακτική. Αμποτες να κάνουμε λάθος όλοι εμείς που βλέπουμε την κυβερνητική πρωτοβουλία να παρατά σύξυλα όλα τα άρρωστα πεδία της πολιτικής και οικονομικής ζωής για να ασχοληθεί, τάχατες, με τη νόσο των φαρμάκων, άμποτες –επαναλαμβάνω –αυτή η σπουδή να καταλήξει όντως σε πράξη κάθαρσης, δικαιοσύνης και τιμωρίας. Φευ! Από τον τρόπο με τον οποίο ανακινήθηκε το θέμα και από τις πρώτες κυβερνητικές ενέργειες και παλινωδίες, από τη λασπολογία κ.λπ. φαίνεται (και μακάρι να κάνουμε όλοι εμείς λάθος) ότι θα οδηγηθούμε πάλι σε μια μείζονα εθνική και πολιτική ταλαιπωρία.
Το έθνος νοσεί χρόνια τώρα. Οχι μόνο οικονομικά, αλλά σε όλους τους τομείς. Η παιδεία, η υγεία, η Δικαιοσύνη (ναι, η Δικαιοσύνη!), η ίδια η πολιτική ζωή, από ψηλά έως χαμηλά, όλοι οι θεσμοί υποφέρουν και μαζί υποφέρουμε και εμείς. Αθώοι, ένοχοι. Ψηφοφόροι ή μη μιας (υποτιθέμενης) ρομαντικής και φιλοπρόοδης Αριστεράς, που συμπράττει με ανθρώπους τόσο διαφορετικούς από τη δική της (υποτιθέμενη) πολιτική και ηθική στάση. Θα έρθει λοιπόν η κάθαρσις (όρος ιατρικός και αυτός) μέσα από διαδικασίες νοσηρές; Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει το μέλλον. Αλλά όλα τα σημάδια δείχνουν το κακό.
Από την άλλη, αυτή η αρρωστημένη πολιτική ζωή (και αναφέρομαι σε όλα τα κόμματα και τους θεσμούς, χαμηλούς και υψηλούς) δεν μπορεί να «σούρνεται» συνεχώς έτσι ως λοιμική. Η γενικότερη κατάπτωση της πολιτικής ζωής της χώρας –είναι θλιβερό πόσο αναιδείς και πόσο ανίκανοι άνθρωποι μας κυβερνούν χρόνια τώρα –φαίνεται να χειροτερεύει από όλα αυτά τα δυσώδη οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα. Κανείς πολιτικός δεν είναι αθώος. Δεν εννοώ ότι έχουν κλέψει, έχουν πει ψέματα, έχουν ραδιουργήσει όλοι. Εννοώ ότι όλοι οι σημερινοί πολιτικοί, όλων των κομμάτων, είναι πάρα πολύ μικροί, πάρα πολύ μίζεροι για να μπορέσουν να βάλουν τη χώρα σε μια τροχιά προόδου.
Η Ελλάδα έχει ακόμη δημοκρατία. Ολοι εμείς οι απλοί πολίτες δεν έχουμε χαζέψει πια εντελώς. Ναι, είμαστε φαρμακωμένοι. Η λέξη «φαρμακεία» σημαίνει και φάρμακο και φαρμάκι. Κάποια στιγμή θα γίνουν (ελπίζουμε) εκλογές. Μέχρι τότε καλό είναι να δούμε και να κρίνουμε με αυστηρότητα όλους εκείνους τους πολιτικούς που είτε από παραλείψεις είτε από σκοπιμότητες είτε από ανοησία είτε από ανικανότητα μας έχουν φαρμακώσει. Και να τους κρίνουμε αυστηρά. Πάρα πολύ αυστηρά. Πρέπει να έρθουν νέοι άνθρωποι. Να δημιουργηθούν νέα πολιτικά σχήματα. Να σταματήσει αυτή η εθνική ασθένεια και κατάπτωση. «»Αιώνες φαρμάκι∙ γενιές φαρμάκι». «Γραμμή!» αντιλάλησε αδιάφορος ο τιμονιέρης». Γιώργος Σεφέρης, «Οι γάτες τ’ Αϊ-Νικόλα». 5 Φεβρουαρίου 1969.
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
