Πιέσεις για μείωση αφορολογήτου και πλειστηριασμούς εδώ και τώρα

Η Ελλάδα αυτή τη φορά εκμεταλλεύτηκε το «παράθυρο ευκαιρίας» από τις ταραγμένες αγορές και άντλησε τρία δισ. ευρώ για το αποθεματικό, μαξιλάρι ασφαλείας που είναι απολύτως αναγκαίο για την περίοδο μετά το τέλος του τρίτου προγράμματος, αλλά τώρα τα πράγματα σκουραίνουν.

Τα επόμενα βήματα θα είναι δύσκολα, καθώς έπειτα από μακρά περίοδο μείωσης των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων η τάση αντιστρέφεται, ενώ την ίδια στιγμή τα ελληνικά ομόλογα –όσα βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών –γίνονται εύκολα αντικείμενο κερδοσκοπικών παιχνιδιών.

Αυτό επισημαίνουν παράγοντες που είναι σε θέση να γνωρίζουν πώς σχεδιάστηκε και αποφασίστηκε την περασμένη εβδομάδα η έκδοση του επταετούς ομολόγου στο οποίο μπήκαν όχι μόνο κερδοσκοπικά κεφάλαια, αλλά και θεσμικοί επενδυτές από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Ωστόσο, η ουσία βρίσκεται στο ότι το «ελληνικό στόρι» και αυτή τη φορά πούλησε. Αλλωστε η έκδοση του ομολόγου αποτελούσε προϋπόθεση για την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τη Fitch, κάτι που αναμένεται.

Πλέον το μαξιλάρι ασφαλείας έχει 4,5 δισ. ευρώ από τις δύο τελευταίες εκδόσεις, συν 1,7 δισ. ευρώ μέρος της δόσης της δεύτερης αξιολόγησης. Σε αυτά θα προστεθούν ως τον Ιούνιο 9 δισ. ευρώ από τον ESM, κάτι που θα γίνει μετά το κλείσιμο και της τρίτης και της τέταρτης αξιολόγησης.

Το σχέδιο προβλέπει νέα έξοδο στις αγορές –χωρίς να υπάρχει πιεστική ανάγκη –μετά τις 4 Μαρτίου, οπότε και διεξάγονται οι ιταλικές εκλογές. Η επόμενη έκδοση θα αφορά μικρό ποσό περί τα 3 δισ. ευρώ. Ο τελικός στόχος είναι να φτάσει το «μαξιλάρι» στα 19 δισ. ευρώ ως το καλοκαίρι.

Αυτό που μένει να αποφασιστεί είναι αν η επόμενη έκδοση θα γίνει συντηρητικά, δηλαδή με τριετή ομόλογα, για να ακολουθήσει μια τελευταία έκδοση δεκαετών ομολόγων ως τον Ιούνιο ή θα κριθεί σκόπιμο να γίνει μόνο μία έκδοση δεκαετών τίτλων ως το καλοκαίρι.

Αυτό που διαφεύγει της προσοχής των αγορών είναι ότι οι θεσμοί έχουν ήδη επιβάλει και τη δημιουργία και τήρηση του δεύτερου αποθεματικού –μαξιλαριού ασφαλείας στην Τράπεζα της Ελλάδος που τροφοδοτείται από τα repos του Δημοσίου και των φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Κατά τις πληροφορίες, αυτός ο λογαριασμός έχει υπερβεί τα 12 δισ. ευρώ και όσο βελτιώνεται η ρευστότητα ειδικά των δήμων αυξάνεται.

Με αυτά τα δύο αποθεματικά η κυβέρνηση αισθάνεται ασφαλής ότι ως το τέλος του 2019 –μετά και το τέλος της θητείας της –οι δανειακές ανάγκες του Δημοσίου είναι καλυμμένες. Ομως μένουν πολλές εκκρεμότητες, όπως η ολοκλήρωση των προαπαιτουμένων της τρίτης αξιολόγησης και η προετοιμασία της τέταρτης στην οποία θα αποφασιστεί κατά πόσο είναι αναγκαίο να μειωθεί το αφορολόγητο όριο εκ νέου στις αρχές του 2019 (και όχι το 2020) ώστε να υπάρξει σιγουριά ότι το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού θα κινείται στο όριο του 3,5% του ΑΕΠ.

Αλλωστε μόνο έτσι θα ικανοποιηθεί το ΔΝΤ, το οποίο σε αυτή τη φάση πιέζει για μια γενναία ελάφρυνση του χρέους τους Ευρωπαίους, ζητώντας ασφαλώς ανταλλάγματα από την Ελλάδα.

«Μπορεί τη Δευτέρα, μπορεί και όχι, να εγκριθεί η εκταμίευση της δόσης των 5,7 δισ. ευρώ» λένε ευρωπαϊκές πηγές, υπενθυμίζοντας ότι η «πολιτική συμφωνία» για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης έχει ήδη επιτευχθεί κατά την προηγούμενη συνεδρίαση. Η επίσημη απόφαση όμως εκκρεμεί γιατί παραμένουν ανοιχτά ορισμένα προαπαιτούμενα.

Η ίδια πηγή απαντώντας στην ερώτηση αν υπάρχει η πιθανότητα να δοθεί στην Ελλάδα προληπτική πιστοληπτική γραμμή, μετά τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος του ESM, σημείωσε ότι για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει να το ζητήσει η Ελλάδα, η οποία αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται διατεθειμένη να το κάνει.

Για να φτάσουμε όμως εκεί μέχρι τότε πρέπει να έχει ολοκληρωθεί σχεδόν το σύνολο των προαπαιτουμένων της τρίτης αξιολόγησης, η πορεία της οποίας θα κριθεί από τους υπουργούς Οικονομικών στο Eurogroup της Καθαράς Δευτέρας. Το οικονομικό επιτελείο περιμένει μια πολιτική απόφαση για το κλείσιμο της αξιολόγησης και την εκταμίευση της δόσης των 5,7 δισ. ευρώ.

Κρίσιμη παράμετρος είναι η εξέλιξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, καθώς συνδέεται και με την καταβολή υποδόσης ενός δισ. ευρώ, η οποία αναμένεται να εγκριθεί τον Απρίλιο αν έχουν προχωρήσει οι πωλήσεις υποθηκευμένων ακινήτων μεγάλης αξίας, κυρίως επαγγελματικών και εξοχικών κατοικιών. Εκκρεμότητα υπάρχει και με την ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ. Κατ’ εξαίρεση παράταση θα δοθεί για το μεγάλο πρότζεκτ του Ελληνικού που έχει κολλήσει, καθώς αναμένεται η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Στη συνέχεια η τέταρτη αξιολόγηση να επιδιωχθεί να κλείσει με διαδικασίες εξπρές, σε δύο ή τρεις αποστολές των θεσμών στην Αθήνα. Οι θεσμοί αναμένονται στην Αθήνα στις 26 Φεβρουαρίου για τις προκαταρκτικές συζητήσεις, ενώ οι ουσιαστικές-τελικές διαπραγματεύσεις θα αρχίσουν αμέσως μετά το Πάσχα.

Εκεί αρχίζουν τα δύσκολα. Η ελληνική πλευρά θα ζητήσει ετήσια παράταση των μέτρων προστασίας της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς που προβλέπει ο νόμος Κατσέλη-Σταθάκη, αλλά και τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών των μισθωτών σε 120 δόσεις.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, αυτό δεν θα είναι εύκολο. Το πιθανότερο είναι το αίτημα να μην ικανοποιηθεί, καθώς η πίεση να ξεκινήσουν οι πλειστηριασμοί για χρέη στις τράπεζες και το Δημόσιο είναι μεγάλη.

Οπως επισημαίνει η ίδια πηγή, σκληρές αναμένονται οι διαπραγματεύσεις και επί του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων που πρέπει να προχωρήσουν. Ο μακρύς κατάλογος περιλαμβάνει από τα μειοψηφικά πακέτα των εταιρειών ύδρευσης μέχρι τα πακέτα μετοχών στα Ελληνικά Πετρέλαια ΕΛΠΕ και το «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Εκτός από τη διαδικασία και το χρονοδιάγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων –πολλές εκ των οποίων θα πρέπει να ολοκληρωθούν μετά τη λήξη του Μνημονίου στις 20 Αυγούστου –θα πρέπει να συμφωνηθεί ποια θα είναι τα δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας ή πλειοψηφίας στις περιπτώσεις πώλησης εταιρειών στρατηγικού χαρακτήρα, όπως η ενέργεια και τα νερά.

Για καθεμία από τις προωθούμενες αποκρατικοποιήσεις θα πρέπει να σχεδιαστεί και μια ξεχωριστή συμφωνία μετόχων, η οποία θα αποσαφηνίζει τόσο τα δικαιώματα του Δημοσίου όσο και τα προνόμια των επενδυτών.

O κατάλογος των ιδιωτικοποιήσεων που θα πρέπει να προχωρήσουν το επόμενο διάστημα είναι μακρύς και περιλαμβάνει:

˜
Την πώληση του 30% του «Ελευθέριος Βενιζέλος», η οποία έχει συμφωνηθεί να προγραμματιστεί και να προχωρήσει αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία επέκτασης της σύμβασης παραχώρησης για την περίοδο μέχρι και το 2046. Η διαπραγμάτευση θα αφορά και τα δικαιώματα του Δημοσίου μετά τη μείωση του ποσοστού του.

˜
Την πώληση του ποσοστού που ελέγχει το Δημόσιο στα Ελληνικά Πετρέλαια. Είναι και αυτό ένα «ευαίσθητο» πολιτικά θέμα, δεδομένου ότι τα ΕΛΠΕ ελέγχουν περί τα 2/3 της ελληνικής αγοράς διύλισης πετρελαιοειδών.

˜
Στο τραπέζι βρίσκεται η πώληση του 17% των μετοχών της ΔΕΗ από το Ελληνικό Δημόσιο. Η ελληνική πλευρά ελπίζει ότι μέχρι να ξεκινήσει η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς θα έχουν προχωρήσει οι διαδικασίες για την πώληση των λιγνιτικών μονάδων, με αποτέλεσμα να βρεθεί σε καλύτερη διαπραγματευτική θέση έναντι των θεσμών, οι οποίοι ζητούν επιτακτικά τη μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στην αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας.

˜
Κρίσιμο θέμα –και σε πολιτικό επίπεδο –είναι η διάθεση των μετοχών της ΕΥΔΑΠ, καθώς θα τεθούν στο τραπέζι και τα δικαιώματα μειοψηφίας αλλά και η συμμετοχή του υποψήφιου επενδυτή στο management της επιχείρησης.

«Το ΔΝΤ παίζει 60-40 να μείνει στο ελληνικό πρόγραμμα»

Η συμμετοχή ή όχι του ΔΝΤ στο τρίτο πρόγραμμα που εκπνέει θα κρίνει μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων για τη μεταμνημονιακή περίοδο, την ελάφρυνση χρέους και κυρίως το πότε θα εφαρμοστούν μέτρα και αντίμετρα της επόμενης περιόδου. «Το ΔΝΤ παίζει 60-40 να μείνει στο ελληνικό πρόγραμμα» λένε οι ίδιες πηγές που σημειώνουν ότι το Ταμείο συμμετέχει σε όλες τις συζητήσεις για το ελληνικό χρέος, αλλά δεν πρόκειται να αποφασίσει οριστικά παρά μόνο μετά τη σύνοδό του τον Απρίλιο και αφού προηγηθούν οι σχετικές συζητήσεις που αναμένεται να γίνουν στην Ουάσιγκτον με την Κομισιόν αλλά και με τη νέα γερμανική κυβέρνηση.

Σε αυτό που επιμένει είναι η μείωση του αφορολογήτου από τις αρχές του 2019, κάτι που θα αποφασιστεί τον Μάιο όταν όλες οι πλευρές εκτιμήσουν κατά πόσο θα επιτευχθεί ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2019. Εάν το ΔΝΤ εμμείνει στην πρόβλεψή του ότι το πλεόνασμα θα είναι 1,5% του ΑΕΠ, τότε αυτόματα θα τεθεί θέμα εφαρμογής της μείωσης του αφορολογήτου από το 2019 προκειμένου να κλείσει το πρόγραμμα.