Χερσόνησος Κορέας: Θα ξεπαγώσουν το κλίμα οι Χειμερινοί;

Θα μπορούσε ένας αθλητικός θεσμός να επιτύχει ό,τι δεν κατάφερε η διπλωματία και να απομακρύνει την πυρηνική απειλή πάνω από την κορεατική χερσόνησο; Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες που ξεκίνησαν στην πόλη Πιονγκτσάνγκ της Νότιας Κορέας –μόλις 80 χιλιόμετρα από τα πιο καλά φυλασσόμενα σύνορα του κόσμου –φάνηκαν να δίνουν αυτή την ευκαιρία, ανοίγοντας, σε πρώτο επίπεδο τουλάχιστον, τον κλειστό δίαυλο της επικοινωνίας με το απομονωμένο καθεστώς.

Το στοίχημα συμμετοχής της Βόρειας Κορέας στους Αγώνες, με απώτερο στόχο την αποκλιμάκωση της κρίσης, ήταν ένας γρίφος για τη διπλωματία, για πολλούς ένα χαμένο παιχνίδι. Η Πιονγκγιάνγκ είχε διακόψει κάθε επαφή με τη Σεούλ τα τελευταία δύο χρόνια κι έπειτα, από τις αρχές του 2017, είχαν προηγηθεί 16 βορειοκορεατικές πυρηνικές δοκιμές, μεταξύ αυτών και η πρώτη διηπειρωτικού πυραύλου τον περασμένο Ιούλιο.

Χρειάστηκε, όπως αποκάλυπτε αναλυτικό ρεπορτάζ των «New York Times», ένας μαραθώνιος διαβουλεύσεων και έντονου πολιτικού παρασκηνίου πολλών μηνών μεταξύ των διοργανωτών, της Ολυμπιακής Επιτροπής, Πεκίνου και Σεούλ –και ενώ στο μεταξύ οι εκατέρωθεν φραστικές απειλές Κιμ Γιονγκ Ουν και Ντόναλντ Τραμπ περί πυρηνικού ολέθρου έδιναν κι έπαιρναν –ώστε τελικά ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας να δώσει το πράσινο φως.

Ετσι, σε μια ένδειξη προθυμίας για διάλογο ευρύτερα και σίγουρα στο πρώτο του άνοιγμα προς τη διεθνή κοινότητα από όταν ανέλαβε το τιμόνι της χώρας, ο Κιμ Γιονγκ Ουν μέσω του πρωτοχρονιάτικου μηνύματος ανακοίνωνε στους συμπατριώτες του ότι θα στείλει αθλητική αντιπροσωπεία στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στη Νότια Κορέα.

Λίγες ημέρες αργότερα, στις αρχές Ιανουαρίου, με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων αξιωματούχων, Βόρεια και Νότια Κορέα κάθονταν στο ίδιο τραπέζι στο χωριό Πανμουντζόμ της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης που χωρίζει τη χερσόνησο, αποφασίζοντας να παρελάσουν υπό κοινή σημαία στην τελετή έναρξης και να σχηματίσουν κοινή ομάδα στο χόκεϊ επί πάγου γυναικών.

Η πλούσια κατά τα λοιπά ατζέντα των αντιπροσωπειών, όπως η επαναλειτουργία της «κόκκινης» τηλεφωνικής γραμμής επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών, ζητήματα που αφορούν επανενώσεις οικογενειών που χωρίστηκαν με την ανακωχή του κορεατικού πολέμου το 1953 (ειρηνευτική συμφωνία δεν υπεγράφη ποτέ), αλλά και το θέμα προσωρινής άρσης των κυρώσεων σε βάρος της Βόρειας Κορέας με στόχο τη διευκόλυνση της μετακίνησής τους στον Νότο για τους Αγώνες, αποτέλεσε ένα πρώτο, δειλό βήμα προόδου, εν μέσω προσδοκιών για την προοπτική αποκλιμάκωσης της πυρηνικής απειλής.

Πεκίνο και Μόσχα εξέφρασαν ικανοποίηση για τις εξελίξεις, ο Προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας χαιρέτισε την πρωτοβουλία ως ελπιδοφόρο μήνυμα ειρήνης, ενώ η Σεούλ έσπευσε να διαφημίσει την επαναπροσέγγιση και ειδικότερα τη συμμετοχή της Πιονγκγιάνγκ στους Ολυμπιακούς Αγώνες ως μια «επένδυση» στο μέλλον.

Κιμ Γιο Γιονγκ και μαζορέτες εναντίον Πενς

Μπορεί μεν οι 10 όλοι κι όλοι βορειοκορεάτες αθλητές να μην προσελκύσουν το ενδιαφέρον (εξάλλου μόνο δύο μετάλλια, και αυτά όχι χρυσά, έχει κερδίσει η Βόρεια Κορέα στη διάρκεια των οκτώ διοργανώσεων Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στις οποίες έχει λάβει μέρος από το 1964 ως σήμερα), όμως την προσοχή αναμφίβολα θα τραβήξουν οι 230 μαζορέτες που στέλνει η χώρα στην Πιονγκτσάνγκ.

Σε αυτή τη γυναικεία επίθεση γοητείας, το απομονωμένο καθεστώς θα εκπροσωπήσει η 28χρονη αδελφή του βορειοκορεάτη ηγέτη, Κιμ Γιο Γιονγκ. Αν και το όνομά της δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία όταν ανακοινώθηκε η συμμετοχή της Βόρειας Κορέας στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο Κιμ Γιονγκ Ουν – αναφέρουν αναλυτές – δεν την επέλεξε τυχαία.

Η επίσκεψή της στη Νότια Κορέα, η πρώτη στα χρονικά μέλους της δυναστείας των Κιμ, «θα κλέψει την παράσταση από τον αμερικανό αντιπρόεδρο Πενς, ο οποίος παρίσταται στους Αγώνες για να καταγγείλει την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Βόρεια Κορέα, και θα προκαλέσει μιντιακή φρενίτιδα» αναφέρει χαρακτηριστικά στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Κοχ Γιου Χουάν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ντονγκούκ της Νότιας Κορέας.

Ωστόσο, η επιλογή της εγείρει υποψίες ότι η Πιονγκγιάνγκ θα χρησιμοποιήσει τους Αγώνες «όχι με στόχο την έναρξη ενός ουσιαστικού διαλόγου με τη Νότια Κορέα, αλλά ως εργαλείο προπαγάνδας», όπως εκτιμά ο Σιν Μπεομτσούλ, καθηγητής στη Διπλωματική Ακαδημία της Σεούλ. Αυτό εξάλλου επιβάλλει και ο ρόλος της ως αντιπροέδρου του τμήματος προπαγάνδας και δράσης του κόμματος της χώρας, καθώς και το γεγονός ότι είναι ένα πρόσωπο που μπορεί να μεταφέρει απευθείας μήνυμα από τον αδελφό της.

Ταυτόχρονα, παρά το γεγονός ότι η ένταση στην κορεατική χερσόνησο έχει προσώρας κοπάσει, δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται ότι το ταξίδι της Γιο Γιονγκ ίσως μετατραπεί σε εστία διαμάχης Σεούλ και Ουάσιγκτον, καθώς η ίδια έχει κατηγορηθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες για λογοκρισία και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Λεπτομέρεια που έχει τη σημασία της… είναι ότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που έμμεσα τη φωτογράφισαν πίσω από την επίθεση-δολοφονία με ραδιενεργό αέριο του ετεροθαλούς αδελφού της, Κιμ Γιονγκ Ναμ, στο αεροδρόμιο της Μαλαισίας ακριβώς πριν από έναν χρόνο. Αν και η Βόρεια Κορέα αρνήθηκε ότι έπαιξε κάποιον ρόλο στην υπόθεση αυτή, λίγες ημέρες αργότερα η μυστηριώδης Γιο Γιονγκ έπαιρνε προαγωγή στο πολιτμπιρό του κόμματος.

Οι ΗΠΑ κρατούν μικρό καλάθι

Πιο επιφυλακτική η Ουάσιγκτον, θεωρεί ότι είναι θέμα χρόνου να φανεί αν οι προθέσεις του βορειοκορεατικού καθεστώτος είναι ειλικρινείς και αν όντως η συμμετοχή της Βόρειας Κορέας στους Ολυμπιακούς είναι το πρώτο βήμα ώστε η χώρα να βγει από την απομόνωση. «Η προσπάθειά μας έγκειται στο να ασκήσουμε μεγαλύτερη πίεση στη Βόρεια Κορέα, ώσπου αυτή να εγκαταλείψει με τρόπο συνολικό, μόνιμο και μη αναστρέψιμο τις πυρηνικές και βαλλιστικές φιλοδοξίες της» ήταν οι πρώτες δηλώσεις του αμερικανού αντιπροέδρου Μάικ Πενς μόλις πάτησε το πόδι του στην κορεατική χερσόνησο για να παραστεί στην τελετή έναρξης των Αγώνων.

Παρατηρητές ωστόσο όχι μόνο δεν πιστεύουν στην αποπυρηνικοποίηση του καθεστώτος αλλά, αντίθετα, θεωρούν σχεδόν βέβαιο ότι με τη λήξη των Αγώνων θα λήξει και το άνοιγμα της Πιονγκγιάνγκ. Η τελευταία – ισχυρίζονται – σχεδόν ποτέ δεν δρα με καλή πίστη και εν προκειμένω προσπαθεί να προκαλέσει τριγμούς στη συμμαχία Ηνωμένων Πολιτειών και Νότιας Κορέας. Επιπλέον, έχει ουκ ολίγες φορές αθετήσει τον λόγο της σε παλαιότερες συμφωνίες, ενώ θεωρεί πως το πυρηνικό οπλοστάσιό της αποτελεί τη μοναδική εγγύηση για να επιβιώσει από τον υπόλοιπο κόσμο που ισχυρίζεται ότι επιθυμεί διακαώς τον αφανισμό της.