«Φτιάξτε μόνοι σας το… τέταρτο μνημόνιο»

Μήνυμα προς την κυβέρνηση να φτιάξει το δικό της πρόγραμμα, το δικό της μνημόνιο, που θα διαδεχθεί το τρίτο πρόγραμμα και θα αποτελεί τον οδικό χάρτη της Ελλάδας για τα επόμενα χρόνια μετέφερε στον Αλέξη Τσίπρα και στους πολιτικούς αρχηγούς ο γάλλος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα.

Το «πρόγραμμα ή μνημόνιο Τσίπρα», που θα διαδεχθεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα στήριξης τον Αύγουστο, δεν θα προβλέπει ούτε πιστοληπτική γραμμή στήριξης ούτε εποπτεία από την τρόικα, αλλά θα πρέπει να εγκριθεί από το Eurogroup και να συνδεθεί με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους που θα αποφασιστούν και θα ανακοινωθούν μέχρι το καλοκαίρι.

«Το πρόγραμμα και οι μεταρρυθμίσεις που θα προβλέπει με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους θα πηγαίνουν χέρι-χέρι και θα εφαρμόζονται ταυτόχρονα» λένε πηγές που γνωρίζουν τις προχωρημένες συζητήσεις στο παρασκήνιο ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον ESM και τους Ευκλείδη Τσακαλώτο και Γιώργο Χουλιαράκη, οι οποίοι διαπραγματεύονται όλο το σχέδιο.

Τη θέση να φτιάξει το δικό της πρόγραμμα έχει υιοθετήσει πλήρως η κυβέρνηση.Οπως σημειώνει σε ιδιαίτερες συζητήσεις του ο Γιώργος Χουλιαράκης, το κλειδί για να βγούμε από την οκταετή περίοδο επιτροπείας της χώρας και να ξεφύγουμε από την τρόικα είναι να πάμε στην τέταρτη αξιολόγηση με το δικό μας πρόγραμμα.

Οπως λέει, η κυβέρνηση πρέπει να δώσει απάντηση στο ερώτημα «και τώρα τι θα γίνουμε χωρίς βαρβάρους» και να καλύψει, θα μπορούσε να πει κανείς, αυτό το κενό παρουσιάζοντας το δικό της πρόγραμμα σταθεροποίησης «γραμμένο από εμάς».

Και προς αυτήν την κατεύθυνση εργάζεται ολόκληρο το οικονομικό επιτελείο. Το πρόγραμμα, κατά τις πληροφορίες, θα κινείται σε τρεις άξονες:

1. Την αναπτυξιακή διάσταση με την έννοια ότι θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ανάκαμψη της οικονομίας με ασφάλεια.

2. Τις κοινωνικές προτεραιότητες που θα προσδιορίσει η κυβέρνηση.

3. Την εξασφάλιση των δημοσιονομικών στόχων και του πρωτογενούς 3,5% του ΑΕΠ ετησίως για τα οποία έχει δεσμευτεί η χώρα μέχρι και το 2022.

Οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως το γεγονός ότι το 2017, για δεύτερη χρονιά, το πρωτογενές πλεόνασμα σε ταμειακή βάση ανήλθε στο 3,3% του ΑΕΠ μετά την καταβολή του κοινωνικού μερίσματος υποδηλώνει ότι ο στόχος για το πλεόνασμα είναι βιώσιμος.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του 2017 θα κινηθεί λίγο πάνω από 1,5%, ενώ για το 2018 όλα δείχνουν ότι σε ονομαστικούς όρους το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 3,5%.

Αυτή η τάση μπορεί να βελτιωθεί όσο υποχωρεί το κλίμα αβεβαιότητας και βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση των τραπεζών, απ’ όπου απορρέει και το μεγαλύτερο πρόβλημα της έλλειψης ρευστότητας της οικονομίας.

Οπως παράλληλα υπάρχουν και σοβαρά πολιτικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Για την ακρίβεια, υπάρχει προβληματισμός για το «ρίσκο της πολιτικής σταθερότητας» που επιφέρουν η εξάρτηση σε κοινοβουλευτικό επίπεδο από τους ΑΝΕΛ και η ατμόσφαιρα που δημιουργεί η υπόθεση της Novatris.

Πέραν της βαριάς σκιάς που αφήνει για το πολιτικό σύστημα και πρώην υπουργούς και τον επίτροπο Δημήτρη Αβραμόπουλο, οι ίδιες πηγές έλεγαν ότι «η κυβέρνηση και οι υπουργοί δεν πρέπει να μπουν στον πειρασμό να παραστήσουν τους εισαγγελείς, καθώς είναι πιο αναγκαίες από ποτέ η ψυχραιμία και η ηρεμία για να βγούμε από το πρόγραμμα».

Τέσσερα βήματα για να φτάσει η Ελλάδα στην έξοδο

Ο Πιερ Μοσκοβίσι στις συναντήσεις που είχε με τους Αλέξη Τσίπρα, Κυριάκο Μητσοτάκη και Φώφη Γεννηματά και εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», παρουσίασε τις προϋποθέσεις προκειμένου να φτάσει η Ελλάδα στην έξοδο από το Μνημόνιο τον Αύγουστο και να ξεκινήσει η νέα περίοδος εποπτείας που θα συνδέεται άμεσα με την ελάφρυνση του χρέους.

Το πλαίσιο περιλαμβάνει 4 κεφάλαια:

1. Να φτάσουμε στο τέλος της τρίτης αξιολόγησης άμεσα. Και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξεκινήσουν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί που πάνε «κούτσα-κούτσα». Σε καμία περίπτωση η Κομισιόν δεν θέλει εξ αυτού του λόγου να βγουν αρνητικά τα stress tests για τις ελληνικές τράπεζες.

2. Να προγραμματιστεί έγκαιρα η τέταρτη αξιολόγηση έτσι ώστε να κλείσουν όλα γρήγορα.
Οπως είπε ο κ. Μοσκοβισί, «για να βγούμε τον Αύγουστο πρέπει να είναι όλα έτοιμα τον Ιούνιο. Και αυτό σημαίνει ότι μέχρι τέλος Μαΐου πρέπει να έχουν υλοποιηθεί όλα τα προαπαιτούμενα και τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί».

3. Η ελάφρυνση του χρέους. Οι συζητήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει σε τεχνικό επίπεδο στον ESM και στο EuroWorking Group, αλλά ακόμη δεν έχει βρεθεί η φόρμουλα ελάφρυνσης. Βέβαιη θεωρείται η κεφαλαιοποίηση των τόκων της περιόδου χάριτος που λήγει το 2022 για τα ευρωπαϊκά δάνεια, αλλά και η επιμήκυνση του χρόνου ωριμάσεων των δανείων σε όσο βάθος κριθεί αναγκαίο προκειμένου το χρέος να θεωρείται βιώσιμο.
Τα εργαλεία ελάφρυνσης είναι δεδομένα. Πρόκειται για τον γαλλικό μηχανισμό που προβλέπει ότι η Ελλάδα θα εξοφλεί μέρος του χρέους ανάλογα με τον ρυθμό ανάπτυξης («Το Βήμα» είχε αποκαλύψει ότι οι τοκοχρεολυτικές δόσεις για τα δάνεια προς τον EFSF και τον ESM δεν θα υπερβαίνουν το 3% του ΑΕΠ ετησίως τουλάχιστον για 15 χρόνια μετά το 2022).

Επιπλέον, η διάθεση των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα (SMPs και ANFA) για την εξόφληση μέρους δανείων είτε προς το ΔΝΤ είτε προς τα κράτη-μέλη που μας δάνεισαν με το πρώτο μνημόνιο.
Τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους θα ανακοινωθούν και θα ισχύσουν από τον Αύγουστο, αλλά θα υπάρχει πρόβλεψη για τη σταδιακή ενεργοποίησή τους σε προκαθορισμένα χρονικά ορόσημα με την παράλληλη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, για τις οποίες θα πρέπει να δεσμευτεί η ελληνική κυβέρνηση με το δικό της μεταμνημονιακό πρόγραμμα.

4. Η εποπτεία. Ο νέος μηχανισμός εποπτείας θα συνδέεται με τις διαδικασίες που προβλέπει το λεγόμενο «ευρωπαϊκό εξάμηνο», που σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να παρουσιάσει ένα σχέδιο μεταρρυθμίσεων, αναπτυξιακό πλάνο που θα συνδέεται με συγκριμένους στόχους για την ανάπτυξη, τη μείωση της ανεργίας και κυρίως την τήρηση των δημοσιονομικών υποχρεώσεων της χώρας. Και αυτό θα πρέπει να εγκριθεί από το Eurogroup.

Στην πολιτικά καυτή ερώτηση «τι είδους εποπτεία θα είναι», ο κ. Μοσκοβισί απαντά: «Δεν θα είναι ελαφρά όπως της Πορτογαλίας, αλλά δεν θα είναι μνημόνιο, δεν θα υπάρχει τρόικα, δεν θα υπάρχει προληπτική πιστωτική γραμμή. Η Ελλάδα θα πρέπει να τηρεί τις υποχρεώσεις που θα έχει χαράξει και αναλάβει η ίδια».

Σε πολιτικό επίπεδο η Φώφη Γεννηματά είπε στον κ. Μοσκοβισί με το «καλημέρα»: «Πιερ, στην Ελλάδα θεωρούν ότι είσαι φιλαράκος του Τσίπρα». Και αυτός απάντησε: «Είμαι Σοσιαλιστής κι αν θέλεις θα έρθω στο συνέδριό σας. Ομως καλύτερα να είσαι φίλος με τον Τσίπρα…».