Φούσκες

Η εποχή των σκανδάλων και της σκανδαλολογίας, η εποχή των μεγάλων αντιπαραθέσεων, όπως αυτή που ζούμε σήμερα (Novartis, Μακεδονικό), ευνοείται πολύ από τη νέα επικοινωνιακή πραγματικότητα που λέγεται «φούσκα» (με αγγλικούς όρους, bubble ή eco chamber). Στο επικοινωνιακό περιβάλλον «φούσκας» ακούω μόνο τη δική μου φωνή και των ομοίων μου, πιστεύω ό,τι θέλω να πιστέψω, διατηρώ την άποψή μου και τη διαδίδω ακόμη και αν αυτά που πιστεύω έχουν καταρριφθεί, έχουν αποδειχθεί ανυπόστατα, δεν τεκμηριώνονται με κανένα στοιχείο. Στη «φούσκα» στηρίζεται σήμερα μεγάλο μέρος της πολιτικής επικοινωνίας και της προπαγάνδας εναντίον αντιπάλων ή για την εξόντωση αντιπάλων.

Τη χρησιμοποίησε πάρα πολύ ο Τραμπ και το επιτελείο του, με γνωστά αποτελέσματα. Ακόμη και τώρα στις ΗΠΑ, εκατομμύρια αμερικανών πολιτών πιστεύουν ότι η Χίλαρι Κλίντον ήταν επικεφαλής ή τουλάχιστον κάλυπτε εκτεταμένο δίκτυο παιδοφιλίας.

Η «φούσκα» στηρίζεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε σήμερα τις ειδήσεις ή ό,τι θεωρούμε ειδήσεις και στην τεράστια διασπορά των πηγών, εντός και εκτός εισαγωγικών, ακόμη και αν οι «πηγές» ταυτίζονται με μηχανισμούς προπαγάνδας ή, σε πιο σοφτ εκδοχή, με μηχανισμούς επικοινωνιακής διαχείρισης. Σε αυτήν τη διαδικασία είναι καταλυτικός ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Σε αυτά η είδηση είναι ένα προϊόν εξαιρετικά πορώδες: δεν υπάρχουν διακριτά όρια μεταξύ είδησης, σχολίου, φήμης, γνώμης, επιθυμίας, ανεκδότου, ενώ οι όροι επίτηδες συσκοτίζονται.

Η «φούσκα» συνδέεται επίσης με ένα ακόμη φαινόμενο της επικοινωνίας που το ονομάζουμε «παρακμή της αλήθειας» (με αγγλικούς όρους, truth decay). Εδώ, αμφισβητούνται ακόμη και οι μαθηματικές μέθοδοι. Το είδαμε πολύ καλά στην υπόθεση του συλλαλητηρίου της Κυριακής, 4 Φεβρουαρίου. Τελικά πόσοι συγκεντρώθηκαν στο Σύνταγμα; Δεν θα το μάθουμε ποτέ. Κάθε πλευρά έχει το δικό της σύστημα υπολογισμού. Και σε αυτό το αποτέλεσμα πιστεύει. Δεν την ενδιαφέρουν άλλοι υπολογισμοί, ακόμη κι αν έχουν γίνει από τον… Αϊνστάιν.