Ο Ακραμ Καν φέρνει τον «XENO» στην Αθήνα

Εξακολουθούμε να είμαστε άνθρωποι; Αναρωτιέται ο Ακραμ Καν στο πολυαναμενόμενο νέο σόλο του με τον ελληνικό τίτλο «XΕΝΟS». Η παγκόσμια πρεμιέρα θα γίνει στην Αθήνα και στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στις 21 Φεβρουαρίου, όπου θα δοθούν έξι συνολικά παραστάσεις, τα εισιτήρια για τις οποίες έχουν ήδη εξαντληθεί. Αναμενόμενο, αν πέραν όλων των άλλων σκεφθεί κανείς πως είναι η τελευταία ευκαιρία να δει το πάλαι ποτέ «τρομερό παιδί» της βρετανικής σκηνής να χορεύει σε μεγάλης διάρκειας έργο. Mε τη σύμπραξη πέντε μουσικών επί σκηνής, ο 43χρονος Καν μας καλεί σε ένα ταξίδι στο γοητευτικό του σύμπαν: εκεί όπου το ινδικό κατάκ συναντά τον σύγχρονο χορό και οι ξεσηκωτικοί ρυθμοί τις μουσικές του κόσμου.

Το εν λόγω έργο εντάσσεται στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα του Ηνωμένου Βασιλείου για την εκατονταετηρίδα από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Ακραμ Καν και οι συνεργάτες του –ανάμεσά τους η δραματουργός Ρουθ Λιτλ και ο καναδός, εγκατεστημένος στο Λονδίνο θεατρικός συγγραφέας Τζόρνταν Τάναχιλ –εστιάζουν στον ελληνικό μύθο του Προμηθέα και της προσφοράς του στο ανθρώπινο είδος –και μέσα από την προσωπική τους ματιά επιχειρούν να εκφράσουν ιστορίες απώλειας, ελπίδας και λύτρωσης. Με αρωγούς την κίνηση, το φως και τον ήχο, ο δημιουργός αναζητεί την κλωστή που ενώνει το παρελθόν του ανθρώπου με το μέλλον.

«Θα διερευνήσω συγκεκριμένα ερωτήματα με τα οποία έρχομαι καθημερινά αντιμέτωπος όλο και περισσότερο, σαν μια σκιά που με ακολουθεί διαρκώς, που με στοιχειώνει, που μου ψιθυρίζει…» σημειώνει ο Ακραμ Καν, για να προσθέσει στη συνέχεια: «Με ποιον τρόπο άραγε ο μύθος –όπως η ιστορία του Προμηθέα –παίζει ρόλο στη σημερινή κοινωνία; Ποια είναι η σχέση του με το ανθρώπινο είδος; Ο Προμηθέας ή ο Δίας έχουν άραγε σχέση με τη σημερινή παγκόσμια πολιτική αρένα; Χρειάζεται να αφηγούμαστε τις ιστορίες άλλων ανθρώπων σε περίπτωση που έχουν χαθεί; Ποιοι είναι οι «άλλοι» άνθρωποι; Μήπως τελικά τις ιστορίες για τα ανθρώπινα ταξίδια τις αφηγούμαστε, τις επαναφηγούμαστε και τις αφηγούμαστε ξανά και ξανά, ώστε να μάθουμε επιτέλους από τα λάθη μας; Ποιοι είμαστε «εμείς», ένα σύνολο ή πολλά επιμέρους άτομα; Τι είναι αυτό που μας καθιστά ανθρώπους; Εξακολουθούμε να είμαστε άνθρωποι;».

Ο «XENOS» εξερευνά την κομβική ερώτηση του μύθου: ήταν άραγε η προσφορά του Προμηθέα ευλογία ή κατάρα για το ανθρώπινο είδος; Εξετάζοντας εκ νέου την ιστορία μέσα από το πρίσμα του πιο βίαιου αιώνα στην Ιστορία, το έργο επιχειρεί να αποκαλύψει την ομορφιά αλλά και τη φρίκη της ανθρώπινης υπόστασης.

Στο επίκεντρο της αναζήτησης βρίσκονται οι εμπειρίες των αποικιακών στρατευμάτων κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διάρκειά του, περισσότεροι από τέσσερα εκατομμύρια άνδρες, που δεν ήταν λευκοί, υπηρέτησαν στους στρατούς της Ευρώπης και της Αμερικής. Περίπου ενάμισι εκατομμύριο από αυτούς προέρχονταν από την Ινδία, ως επί το πλείστον χωρικοί-πολεμιστές από τα βόρεια και βορειοδυτικά της χώρας, οι οποίοι έλαβαν μέρος στις μάχες και άφησαν την τελευταία τους πνοή στην Ευρώπη, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή. «Αυτό δεν είναι πόλεμος. Είναι το τέλος του κόσμου. Αυτός είναι σαν τον πόλεμο που περιγράφει η Μαχαμπαράτα» έγραψε χαρακτηριστικά ένας τραυματισμένος ινδός στρατιώτης στην οικογένειά του. Και γι’ αυτούς που επέστρεψαν, όμως, άρχισε μια νέας μορφή «καταδίκη μνήμης» καθώς οι ιστορίες τους θάφτηκαν σε αρχεία μετά την άνοδο του ινδικού εθνικισμού και την κατάργηση του αποικιακού νόμου. Αποξενωμένοι από τις ιστορίες τους, την πατρίδα και τους συμπατριώτες τους, οι άνθρωποι αυτοί έγιναν «XENOI».

Στην ανάγνωση του ελληνικού μύθου από τον Τάναχιλ ο Προμηθέας, καταραμένος από τον Δία, επιστρέφει ξανά και ξανά για να ζήσει ανάμεσα στους ανθρώπους ως άνδρας, γυναίκα και παιδί και να είναι παρών στον κύκλο της δυστυχίας, αλλά και της χαράς που έφεραν η φωτιά και η γνώση. Η μόνη του περιουσία είναι ένα ξύλινο κουτί –η πικρή κληρονομιά της Πανδώρας –από το οποίο ξεχύθηκαν τα δεινά των ανθρώπων.

Το κινητικό λεξιλόγιο του Ακραμ Καν ισορροπεί ανάμεσα στο κλασικό κατάκ και τον σύγχρονο χορό. Ο «XENOS» βρίσκεται στο όριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, παρελθόντος και παρόντος, μυθολογίας και τεχνολογίας, εκεί όπου η ανθρωπότητα εξακολουθεί να βρίσκεται σε απορία και σύγχυση.

«Ανάμεσα στα δώρα του Προμηθέα στην ανθρωπότητα, την οποία αγαπούσε, ήταν, σύμφωνα με τον Αισχύλο, και η τέχνη» γράφει η Ρουθ Λιτλ. «Είναι άραγε η τέχνη και η ικανότητά της να αντικατοπτρίζει την ανθρωπότητα και το πιθανό μέλλον, το μικρό κουτί όπου κατοικούν η ελπίδα και η αγάπη;».

Πριν από μερικούς μήνες, σχολιάζοντας την απόφασή του να σταματήσει τις εμφανίσεις του ως χορευτής σε μεγάλης διάρκειας έργα, ο Ακραμ Καν δήλωνε στον βρετανικό «Guardian» ότι σκοπεύει να συνεχίσει να χορεύει μικρότερης διάρκειας ρόλους, αλλά η σωματική κόπωση της σόλο ερμηνείας ενός έργου για περισσότερο από μία ώρα είναι πλέον υπερβολική για τον ίδιο. «Πρόκειται απλώς για ένα διαφορετικό στάδιο στη ζωή μου… αυτή είναι η πραγματικότητα και πρέπει να την αποδεχτώ» έλεγε χαρακτηριστικά. Αρχισε να συνειδητοποιεί το πέρασμα του χρόνου το 2011, όταν παρουσίαζε ένα από τα διασημότερα έργα του, το «Desh». Τότε κατάλαβε ότι ο χρόνος που θα έπαιρνε μια τέτοια απόφαση πλησίαζε, «το ρολόι χτυπούσε».

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, στο μέλλον θα μπορέσει να επικεντρωθεί περισσότερο στη χορογραφία αλλά και στα τηλεοπτικά πρότζεκτ. Ωστόσο, η αντίστροφη μέτρηση για την πρεμιέρα του «XENOS» πλησιάζει. Μετά την Αθήνα –όπου στο παρελθόν τον έχουμε δει επανειλημμένως τόσο στη Στέγη όσο και στο Ηρώδειο και στο Μέγαρο –το έργο θα ταξιδέψει στην Αυστραλία και στο Φεστιβάλ της Αδελαΐδας, αλλά και στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική και στο Χονγκ Κονγκ. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, θα παρουσιαστεί στο Sadler’s Wells του Λονδίνου τον Μάιο του 2018, δεκαέξι χρόνια μετά το ντεμπούτο του Ακραμ Καν εκεί, στην πρώτη του μεγάλης διάρκειας παραγωγή, το «Kaash».

Πού και πότε

Ο «XENOS» του Ακραμ Καν (σκηνοθεσία, χορογραφία, ερμηνεία) θα παρουσιαστεί στις 21, 22, 23, 25, 26 και 27/2 στις 20.30, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.