Μακριά από τους ευρωστόχους ηλεκτρικών διασυνδέσεων η Ελλάδα

Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ μακριά από τους ευρωπαϊκούς στόχους που έχει θέσει η Κομισιόν για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Σύμφωνα με έκθεση 15μελούς Επιτροπής Ειδικών που έχει στα χέρια του, εδώ και περίπου ένα δίμηνο, ο επίτροπος Ενέργειας κ. Μιγκουέλ Αρίας Κανιέτε, κρίνεται ως επείγουσα η διερεύνηση της κατασκευής νέων ηλεκτρικών διασυνδέσεων στην Ελλάδα και σε άλλα κράτη-μέλη όπου η χωρητικότητα των διασυνδέσεων υπολείπεται (άνω του 30%) της αιχμής της ετήσιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και της εγκατεστημένης ονομαστικής ισχύος έργων ΑΠΕ.

Η χώρα μας, σε όλα τα σενάρια αναφοράς που μελετήθηκαν, υστερεί σημαντικά σε σχέση με τις υπόλοιπες εξεταζόμενες χώρες, εμφανίζοντας ποσοστά πολύ χαμηλότερα από το «κατώφλι» του 30% στα εξής κριτήρια:

l του λόγου της ονομαστικής χωρητικότητας των διασυνδέσεων ως προς την ετήσια αιχμή ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για το 2030, όπου τα ποσοστά για την Ελλάδα κυμαίνονται μεταξύ 18% και 21% και

l του λόγου της ονομαστικής χωρητικότητας των διασυνδέσεων ως προς την προβλεπόμενη εγκατεστημένη ονομαστική ισχύ των έργων ΑΠΕ για το 2030, όπου τα ποσοστά για τη χώρα μας κυμαίνονται μεταξύ 7% και 10%.

Ετσι, για να αντεπεξέλθει η Ελλάδα στον στόχο που έχει βάλει τόσο ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας όσο και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για αναβάθμιση της Ελλάδας σε «ενεργειακό κόμβο» της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, θα πρέπει άμεσα να υλοποιηθούν όσα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων έχουν ήδη ξεκινήσει και να σχεδιαστούν νέα.

Από την Κομισιόν έχουν τεθεί δεσμευτικοί στόχοι σχετικά με την ικανότητα διακίνησης ενέργειας μέσω των διασυνδέσεων κάθε χώρας (10% της εγκατεστημένης ισχύος τους για το 2020 και 15% για το 2030).

Το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας σήμερα συνδέεται με το ευρωπαϊκό μέσω γραμμών μεταφοράς με τα συστήματα της Αλβανίας, της Βουλγαρίας και της πΓΔΜ, καθώς και μέσω της υποβρύχιας διασύνδεσης με το σύστημα της Ιταλίας. Τον Απρίλιο του 2015, σε εμπορική λειτουργία εισήλθαν και οι διασυνδέσεις του τουρκικού συστήματος με το ελληνικό.

Σε ό,τι αφορά την επέκταση των «ελληνικού ενδιαφέροντος» διεθνών διασυνδέσεων, ο ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) βραχυπρόθεσμα δίνει προτεραιότητα στη δημιουργία δεύτερης γραμμής μεταφοράς μεταξύ Ελλάδας (Νέα Σάντα) και Βουλγαρίας (Maritsa East 1). Η κατασκευή νέας διασύνδεσης είχε μελετηθεί από κοινού με τη βουλγαρική πλευρά από το 2002. Η κατασκευή της από ελληνικής πλευράς είναι εύκολα υλοποιήσιμη, δεδομένου ότι το τμήμα εντός ελληνικού εδάφους είναι σχετικά μικρό (της τάξεως των 30 χλμ.). Το έργο έχει συμπεριληφθεί στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ENTSO-Ε (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Μεταφοράς Ηλεκτρισμού) και έχει κριθεί ως Εργο Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (Project of Common Interest – PCI) από την ΕΕ.

Επίσης, έχει υποβληθεί στην ΕΕ από ιδιωτική εταιρεία, στο πλαίσιο των PCIs, το έργο «EuroAsia Interconnector» που συνίσταται στη διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρος – Κρήτη – Ηπειρωτική Ελλάδα. Στην πλήρη του ανάπτυξη θα περιλαμβάνει:

l Υποβρύχια διασύνδεση Κύπρου – Ισραήλ, με μήκος περί τα 310 χλμ.

l Υποβρύχια διασύνδεση Κύπρου – Ελλάδας, με μήκος περί τα 1.190 χλμ., εκ των οποίων περίπου 880 χλμ. αφορούν την υποβρύχια διασύνδεση Κύπρου – Κρήτης και περίπου 310 χλμ. την υποβρύχια διασύνδεση Κρήτης – Αττικής. Ο ΑΔΜΗΕ διερευνά τις αναγκαίες συνεργασίες και συνέργειες μεταξύ της Φάσης ΙΙ της διασύνδεσης της Κρήτης με το ΕΣΜΗΕ (Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) και του «EuroAsia Interconnector».

Οσο, για το έργο της υποβρύχιας διασύνδεση Δωδεκανήσου, Κρήτης με το Λαύριο συνολικού μήκους περί τα 650 χλμ. έχει επίσης ενταχθεί στο Δεκαετές Πλάνο Ανάπτυξης (Ten Year Development Plan, TYNDP) του ENTSO-E για τα έτη 2016-2026 με κωδική ονομασία South Aegean Interconnector (SAI) και ανήκει στον ελληνικό όμιλο EUNICE Energy Group (EEG).

Προσφάτως μάλιστα εγκρίθηκε η παραμονή του έργου «SAI» και στο TYNDP 2018, ενώ επίκειται η ένταξή του και στα PCIs. Πληροφορίες από το υπουργείο Οικονομίας αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη επένδυση αναμένεται σύντομα να ενταχθεί στο καθεστώς ταχείας αδειοδότησης, γνωστό ως fast track ώστε να εγκριθεί από τη Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ).

Παράλληλα, ο ΑΔΜΗΕ, σε συνεργασία με τις αλβανικές αρχές, ξεκίνησε να εξετάζει την αναβάθμιση της λειτουργικής εκμετάλλευσης της γραμμής Μούρτος – Bistrica, η οποία σήμερα πρακτικά δεν αξιοποιείται. Επίσης, έχει διαπιστωθεί αναγκαιότητα ενίσχυσης της ικανότητας μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ του ελληνικού συστήματος και του συστήματος της πΓΔΜ.

Η Επιτροπή Ειδικών έθεσε τις εξής προτεραιότητες:

l Η λειτουργία των υφιστάμενων ηλεκτρικών διασυνδέσεων πρέπει να γίνει πιο αποδοτική.

l Οι νέες διασυνδέσεις οφείλουν αφενός να ελαχιστοποιούν τις τιμολογιακές διαφοροποιήσεις μεταξύ των ενεργειακών προϊόντων σε διάφορες χώρες και αφετέρου να εγγυώνται την απρόσκοπτη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα δε, σε κράτη όπου η ονομαστική χωρητικότητα των διασυνδέσεων υπολείπεται πάνω από 30% της αιχμής της ετήσιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας είναι επείγουσα η διερεύνηση της κατασκευής νέων ηλεκτρικών διασυνδέσεων.

Επίσης, οι νέες διασυνδέσεις πρέπει να ενισχύουν την εξαγωγή της περίσσειας παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Μάλιστα, στα κράτη όπου η ονομαστική χωρητικότητα των διασυνδέσεων υπολείπεται πάνω από 30% της εγκατεστημένης ονομαστικής ισχύος έργων ΑΠΕ πρέπει να διερευνηθεί άμεσα η δυνατότητα κατασκευής νέων ηλεκτρικών διασυνδέσεων.

Η Επιτροπή Ειδικών συστήνει πως κάθε χώρα για κάθε έργο διασύνδεσης το οποίο συνεισφέρει στην αύξηση της ονομαστικής χωρητικότητας των διασυνδέσεων κάθε κράτους-μέλους (προσεγγίζοντας το κατώφλι του 30%) θα πρέπει να υποβάλλει αίτημα ώστε να συμπεριληφθεί στο Δεκαετές Πλάνο Ανάπτυξης του ENTSO-Ε και στα μελλοντικά Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest, PCI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό πρέπει να κάνει και η χώρα μας. Για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει οι αρμόδιοι δημόσιοι φορείς να προστρέξουν ως αρωγός στα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων και να συνδράμουν άμεσα στην αδειοδότηση και στην επιτάχυνση της υλοποίησης των ήδη ενταγμένων έργων στα προγράμματα του ENTSO-E.

Το κάθε νέο έργο διασύνδεσης προτείνεται να υποβάλλεται σε ενδελεχή κοινωνικοοικονομική και περιβαλλοντική αξιολόγηση και να υλοποιείται εφόσον τα πιθανά οφέλη υπερβαίνουν το ενδεχόμενο κόστος. Επίσης, η Επιτροπή Ειδικών συνιστά να ενεργοποιηθεί έμπρακτα η συμμετοχή των πολιτών στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης των έργων διασύνδεσης.