Η ειρήνη στη Συρία γόρδιος δεσμός για τη Μόσχα

Για τη Ρωσία, ο πόλεμος μπορεί να αποδειχθεί πιο εύκολος από την ειρήνη στη Συρία. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν βιάζεται να σφραγίσει μια πολιτική συμφωνία για τη Συρία μετά τη στρατιωτική παρέμβασή του που γύρισε τον πόλεμο υπέρ του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ και έκανε τη Μόσχα τον σημαντικότερο ξένο παράγοντα στη χώρα. Αλλά οι συνομιλίες του Σότσι, στις οποίες αρνήθηκε να λάβει μέρος η κύρια αντιπολίτευση της Συρίας, υπογράμμισαν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Κρεμλίνο στην ειρηνευτική διπλωματία για την επόμενη ημέρα.

Τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Βλαντίμιρ Πούτιν μπήκε στη συριακή σύγκρουση με μια στρατιωτική εκστρατεία που υποσχέθηκε ότι θα ήταν γρήγορη και αποφασιστική. Σχεδόν δυόμισι χρόνια αργότερα, βρίσκεται σε τέλμα. Μετά τη στρατιωτική επιτυχία, που υποστηρίχθηκε από τη Ρωσία, ο Ασαντ έχει καταστεί πιο δυναμικός και πιο ανεξέλεγκτος, ενώ συνεχίζονται οι συγκρούσεις και οι δυτικές κυβερνήσεις κατηγορούν τη Μόσχα ότι υποδαυλίζει την αιματοχυσία.

Ο Πούτιν δήλωσε ότι η ρωσική στρατιωτική «αποστολή εξετελέσθη», ότι το Ισλαμικό Κράτος έχει συνθλιβεί και ότι τα στρατεύματα θα αρχίσουν να επιστρέφουν στην πατρίδα. Από τότε, η αεροπορική βάση Χμέιμιμ της Ρωσίας στη Βορειοδυτική Συρία έχει δεχθεί επιθέσεις τουλάχιστον δύο φορές. Το καθεστώς του Ασαντ συνεχίζει να βομβαρδίζει τα εδάφη των ανταρτών, με ρωσική αεροπορική υποστήριξη. Περισσότεροι από 190 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην επαρχία Ιντλίμπ τον περασμένο μήνα. Οι συνομιλίες στο Σότσι έγιναν αντικείμενο μποϊκοτάζ από την κύρια αντιπολίτευση της Συρίας. Η Τουρκία ξεκίνησε επίσης μεγάλη επίθεση εναντίον των κουρδικών δυνάμεων που υποστηρίχθηκαν από τις ΗΠΑ στο Αφρίν της Βορειοδυτικής Συρίας.

«Ο Πούτιν είχε δίκιο όταν δήλωσε ότι το Ισλαμικό Κράτος έχει ηττηθεί. Αλλά όλες οι άλλες συγκρούσεις επιδεινώνονται» λέει ο Μπόρις Ντόλγκογκ, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών. «Η ρωσική κυβέρνηση υπερεκτίμησε την ικανότητα των Σύρων να βρουν οι ίδιοι τη λύση. Στη Μόσχα νόμισαν ότι μετά τη νίκη επί του ISIS το στρατιωτικό μέρος της σύγκρουσης θα τελείωνε. Αλλά τώρα τα [αντιμαχόμενα] μέρη ποντάρουν και πάλι στη δύναμη» προσθέτει ο ρώσος αναλυτής.

Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις μετριάζουν την ικανότητα της Μόσχας να αξιοποιήσει τη συριακή σύγκρουση για να ενισχύσει την επιρροή της στη Μέση Ανατολή, μια περιοχή στην οποία κυριαρχούσαν οι ΗΠΑ. Ακόμα και οι σύμβουλοι του Κρεμλίνου αναγνωρίζουν ότι ο ρόλος της Ρωσίας στη Συρία αντιμετωπίζει προβλήματα παρόμοια με εκείνα που συνάντησαν οι ΗΠΑ μετά την εισβολή στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Η ιδέα ότι η Ρωσία θα μπορούσε να βυθιστεί σε μια παρατεταμένη, μακρινή σύγκρουση φέρνει στη μνήμη τον καταστρεπτικό πόλεμο της Σοβιετικής Ενωσης στο Αφγανιστάν.

«Υπάρχει πραγματικός φόβος στη ρωσική κοινωνία για ένα δεύτερο Αφγανιστάν» λέει ο Βασίλι Κουζνετσόφ, διευθυντής του Κέντρου Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών.

Στη Συρία, η πολεμική εκστρατεία σηματοδοτεί την πρώτη φορά που ρώσοι στρατιώτες έχουν αναλάβει αποστολή πολύ πέρα από τις ακτές της χώρας τους, η οποία δεν αφορά μόνο επιχειρήσεις στα πεδία της μάχης αλλά και προσπάθειες διπλωματικής μεσολάβησης και ανθρωπιστικής υποστήριξης.

Τα προβλήματα της Ρωσίας στη Συρία φάνηκαν καθαρά στη διάσκεψη του Σότσι. Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ξεκίνησε τις εργασίες του συνεδρίου διαβάζοντας μια δήλωση του Πούτιν στην οποία ο πρόεδρος ανέφερε ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες προκειμένου η Συρία να γυρίσει αυτή την «τραγική σελίδα» στην ιστορία της.

Ωστόσο ορισμένοι αντιπρόσωποι σηκώθηκαν και άρχισαν να τον αποδοκιμάζουν, κατηγορώντας τη Μόσχα ότι σκοτώνει αμάχους στη Συρία με τις αεροπορικές επιδρομές της.

Η Ρωσία, ο πιο στενός σύμμαχος του Ασαντ, διοργάνωσε στις 30 Ιανουαρίου το αποκαλούμενο Συριακό Κογκρέσο Εθνικού Διαλόγου στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας, με την ελπίδα ότι θα αποτελέσει το έναυσμα για την έναρξη διαλόγου με αντικείμενο την κατάρτιση ενός νέου Συντάγματος για τη Συρία.

Στο ανακοινωθέν αναφέρεται ότι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν επί των «βασικών αρχών» που θεωρούνται ουσιαστικής σημασίας προκειμένου να σωθεί η Συρία ύστερα από σχεδόν επτά χρόνια εμφυλίου πολέμου και υιοθέτησαν μια «δημοκρατική» οδό για τη χώρα, μέσω εκλογών. Η διάσκεψη οδήγησε στη σύσταση μιας επιτροπής, αποτελούμενης από 150 μέλη, που θα αναλάβει να συζητήσει τις αναθεωρήσεις στο υπάρχον Σύνταγμα της Συρίας.

Αλλά μέσα σε λίγα λεπτά από την τελική διακήρυξη, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης της Συρίας κατήγγειλαν ότι το αποτέλεσμα είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του Ασαντ, και επέμειναν πως ήταν άσχετο.

Ρώσοι αξιωματούχοι δηλώνουν πάντως ότι είναι πολύ νωρίς για να κριθεί η διπλωματία της Μόσχας στη Συρία. «Δεν είναι αλήθεια ότι πιστεύαμε πως θα μπορούσαμε να το διορθώσουμε αυτό μέσα σε λίγους μήνες» δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Ρώσοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η προσπάθεια του Πούτιν να επιταχύνει τις πολιτικές διαπραγματεύσεις είναι, εν μέρει, μια παράσταση για εγχώρια κατανάλωση. «Η διακήρυξη της νίκης είχε ως στόχο να δημιουργήσει μια εντύπωση επιτυχίας εν όψει των επερχόμενων προεδρικών εκλογών [στις 18 Μαρτίου]» δήλωσε ο Γκριγκόρι Λουκιανόφ, εμπειρογνώμονας στο ρωσικό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων. «Το αφήγημα που προσφέρεται στο ρωσικό κοινό δεν είναι ότι είμαστε συμβαλλόμενο μέρος στη σύγκρουση, αλλά ότι η Συρία αποτελεί πεδίο μάχης της παγκόσμιας γεωπολιτικής και ότι η Ρωσία έχει επικρατήσει εκεί όπου οι ΗΠΑ αποτυγχάνουν» πρόσθεσε.

Ο Βιτάλι Ναούμκιν, ρώσος εμπειρογνώμονας που εργάζεται τώρα ως σύμβουλος του Στάφαν ντε Μιστούρα, του απεσταλμένου του ΟΗΕ για τη Συρία, επιμένει ότι η Μόσχα είναι έτοιμη για το μακρύ παιχνίδι. Αναφερόμενος στην αραβοϊσραηλινή διένεξη και στο Κυπριακό, είπε: «Πόσες δεκαετίες έχουν περάσει ενώ όλος ο κόσμος προσπαθεί να επιλύσει αυτές τις συγκρούσεις; Ο πόλεμος στη Συρία δεν θα τελειώσει τις επόμενες εβδομάδες».