Για τους θαυμαστές του ο Μάρκο Μινίτι, ισχυρός υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας, είναι ο άνθρωπος που έλυσε το μεταναστευτικό πρόβλημα της Ευρώπης. Για τους επικριτές του είναι ο αδίστακτος αρχιτέκτονας μιας μυστικής συμφωνίας με τις πολιτοφυλακές της Βόρειας Αφρικής και, ως εκ τούτου, υπεύθυνος για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων που έχουν παγιδευτεί στα κέντρα κράτησης της Λιβύης.
Από την ανάληψη των καθηκόντων του τον Δεκέμβριο του 2016 ο 61χρονος πρώην κομμουνιστής από την Καλαβρία έχει μετατραπεί σε πολωτικό πρωταγωνιστή της πολιτικής σκηνής τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ιταλία.
Η συμφωνία με την κατακερματισμένη ηγεσία της Λιβύης για να κλείσουν τα πορώδη σύνορά της αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της προσπάθειάς του να καταπολεμήσει τόσο την τρομοκρατία όσο και το λαθρεμπόριο ανθρώπων. Και, όπως λέει, είναι ο μόνος τρόπος για την επίλυση της μεταναστευτικής κρίσης της Ευρώπης.
«Αυτό που έκανε η Ιταλία στη Λιβύη είναι ένα πρότυπο για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ρευμάτων χωρίς να ορθώσουμε σύνορα και φράχτες με συρματοπλέγματα» λέει ο Μινίτι.
Σε λιγότερο από έναν χρόνο ως υπουργός Εσωτερικών, ο Μινίτι εισήγαγε έναν αμφιλεγόμενο κώδικα δεοντολογίας για τις ομάδες βοήθειας που λειτουργούν σε σκάφη διάσωσης στη Μεσόγειο, απαγορεύοντας σε όποια οργάνωση δεν είχε υπογράψει την πρόσβαση στα ιταλικά λιμάνια. Πέρασε επίσης έναν νέο νόμο περί μετανάστευσης, που σύμφωνα με τους επικριτές του παραβιάζει το Σύνταγμα της χώρας και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μη διασφαλίζοντας το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.
Τον Φεβρουάριο του 2017 υπέγραψε μνημόνιο κατά της εμπορίας ανθρώπων με την κυβέρνηση της Λιβύης. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, διεξήγαγε μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των φυλών της περιοχής νότια της Τρίπολης και συνέβαλε στην επανέναρξη της λειτουργίας της λιμενικής ακτοφυλακής, προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να εγκαταλείψουν μετανάστες με πλοία τη χώρα για την Ευρώπη. Το αποτέλεσμα: Μια δραματική πτώση στον αριθμό των μεταναστών που φτάνουν στις ακτές της Ιταλίας –118.011 το 2017, σε σύγκριση με 177.658 την ίδια περίοδο το 2016, σύμφωνα με στοιχεία του ιταλικού υπουργείου Εσωτερικών.
Σήμερα, αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες επαινούν τον Μινίτι, ΜΚΟ και αριστεροί ηγέτες τον επικρίνουν, και ιταλοί πολιτικοί σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα τον φοβούνται ως πιθανό διεκδικητή της πρωθυπουργίας μετά τη διεξαγωγή των γενικών εκλογών στις 4 Μαρτίου.
Διπλωματία της ερήμου
Η προσέγγιση του Μινίτι, την οποία αποκαλεί «διπλωματία της ερήμου», βασίστηκε σε μια συμφωνία ειρήνης ανάμεσα σε δύο από τις ισχυρότερες φυλές της Νότιας Λιβύης –την Αουλάντ Σουλεϊμάν και την Τέμπου.
Τον Απρίλιο του 2016 συγκεντρώθηκαν στο υπουργείο Εσωτερικών στη Ρώμη 60 φύλαρχοι, θρησκευτικοί ηγέτες, δήμαρχοι, αστυνομικοί και στρατιωτικοί αξιωματούχοι. Ο Μινίτι πέρασε 72 ώρες σε επίπονες διαπραγματεύσεις, μεσολαβώντας σε μια ταραχώδη συζήτηση μεταξύ των φυλετικών ηγετών. Αρχικά οι αρχηγοί των φυλών δεν τον εμπιστεύτηκαν, είπε ο Μινίτι σε συνέντευξή του. «Μόνο όταν τους διαβεβαίωσα ότι ήμουν από την Καλαβρία, μια περιοχή όπου συμφωνίες και συμμαχίες σφραγίζονται με αίμα, συμφώνησαν να υπογράψουν».
Τελικά κατάφερε να πείσει όσους βρίσκονταν στην αίθουσα να υπογράψουν τη Μόνιμη Συμφωνία Ειρήνης και Συμφιλίωσης, ένα σημαντικό βήμα προς την εξασφάλιση των νότιων συνόρων της Λιβύης και τον περιορισμό της ροής των παράνομων μεταναστών από τον Νίγηρα και το Τσαντ. Η συμφωνία, είπε, σήμαινε «το σφράγισμα των συνόρων στα νότια της Ευρώπης».
Η προσέγγιση του Μινίτι έχει επικριθεί έντονα τόσο από τα Ηνωμένα Εθνη όσο και από τις ΜΚΟ.
Επιθεωρητές του ΟΗΕ που επισκέφθηκαν εγκαταστάσεις στην Τρίπολη μίλησαν για ξυλοδαρμούς, βιασμούς και βασανιστήρια. Συγκλονίστηκαν από αυτό που είδαν: χιλιάδες αδύναμους και τραυματισμένους ανθρώπους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, στοιβαγμένους ο ένας πάνω στον άλλον, κλειδωμένους σε υπόστεγα χωρίς πρόσβαση στις πιο βασικές υπηρεσίες και στερημένους από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια» ανέφερε η έκθεση.
Στην πιο πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Λιβύη, η οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατηγόρησε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ότι «υποστηρίζουν ενεργά ένα περίπλοκο σύστημα κακοποίησης και εκμετάλλευσης προσφύγων και μεταναστών από την ακτοφυλακή της Λιβύης, τις αρχές κράτησης και τους λαθρεμπόρους».
Παρά τις επικρίσεις, η σκληρή προσέγγιση του Μινίτι για τη μετανάστευση και η συνεργασία με τις υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας έχει αποδώσει πολιτικά. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, είναι ο πιο δημοφιλής υπουργός στην ιταλική κυβέρνηση. (Ο πήχης είναι χαμηλά, μόνο το 33% των Ιταλών εγκρίνουν τις πολιτικές του.)
«Ο Μινίτι είναι ο πολιτικός με την πιο διακομματική βάση στήριξης, γιατί αυτός και οι πολιτικές του δίνουν στους πολίτες μια αίσθηση ασφάλειας» λέει ο Ιλβο Ντιαμάντι, κορυφαίος ιταλός δημοσκόπος. «Είναι ο υπουργός του φόβου και έχει αναδειχθεί ως ο άνθρωπος της χρονιάς».
HeliosPlus
