Κυοφορώντας το νέο

«Πώς αντιμετωπίζετε τις πρωινές ναυτίες;». Η ερώτηση του ρεπόρτερ προς την 37χρονη πρωθυπουργό της Νέας Ζηλανδίας Τζασίντα Αρντερν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έως και αγενής. Εκείνη δεν έχασε τη ψυχραιμία της. «Είναι κάτι που περνούν οι κυρίες» του απάντησε. Οπλισμένη με χαμόγελο έπρεπε να υποστεί τις ερωτήσεις. Τα γεγονότα τον τελευταίο καιρό έρχονται άλλωστε καταιγιστικά στη ζωή της. Γιατί η ίδια αναδείχθηκε 40ή πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, λίγους μήνες αφότου είχε αναλάβει την προεδρία του Εργατικού Κόμματος, το οποίο μάλιστα ήρθε δεύτερο στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2017.

Την εποχή λοιπόν που διαπραγματευόταν τον σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας με το μικρό κόμμα New Zealand First και την υποστήριξη των Πρασίνων, λίγες ημέρες προτού τα καταφέρει να γίνει πρωθυπουργός αλλά και η νεότερη γυναίκα ηγέτις στον κόσμο, αυτή η ευθυτενής, μελαχρινή, χαμογελαστή γυναίκα μάθαινε ταυτόχρονα ότι σύντομα θα γινόταν και μητέρα. Ηταν μάλλον ένα γεγονός που την εξέπληξε. Οι γιατροί, σύμφωνα με δηλώσεις της, είχαν αποφανθεί ότι δεν θα ήταν σε θέση να συλλάβει χωρίς ιατρική βοήθεια. Τελικά επέλεξε να κρατήσει το μυστικό της για ένα μικρό διάστημα και να ανακοινώσει τα ευχάριστα (αν και για πολλούς κάπως αμήχανα) νέα μόλις πριν από λίγες ημέρες.

Ιδιαίτερη εντύπωση έκανε η ανάρτησή της μέσω Facebook, την οποία συνόδευσε με μια άκρως συμβολική φωτογραφία που απεικόνιζε τρία αγκίστρια –ο σύντροφός της, Κλαρκ Γκέιφορντ, παρουσιάζει τηλεοπτική εκπομπή για το ψάρεμα.«Θα είμαι πρωθυπουργός αλλά και μαμά» έγραφε απαντώντας προκαταβολικά στον καταιγισμό ερωτήσεων και σχολίων, παρουσιάζοντας το πλάνο της αλλά και προσπαθώντας να καθησυχάσει τις φωνές ανησυχίας και πιθανής αμφισβήτησης. Οπως έχει γίνει γνωστό, το μωρό αναμένεται να γεννηθεί τον Ιούνιο (το φύλο του δεν έχει ανακοινωθεί), ο πρώτος κύριος της χώρας θα μείνει στο σπίτι για να αναλάβει τη φροντίδα του και η πρωθυπουργός θα λάβει άδεια τοκετού διάρκειας έξι εβδομάδων. Μέχρι να επιστρέψει, τα καθήκοντά της θα ασκεί ο 72χρονος υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης και επικεφαλής του ξενοφοβικού κόμματος New Zealand First, Γουίνστον Πίτερς.

Η Νέα Ζηλανδία των 4,8 εκατομμυρίων κατοίκων έχει καταληφθεί από έναν πρωτόγνωρο ενθουσιασμό για την άφιξη του «πρώτου μωρού της χώρας». Το κίνημα #KnitForJacinda έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις και το έθνος πλέκει ζιπουνάκια και μάλλινα πουλοβεράκια για να τα δωρίσει σε λιγότερο προνομιούχα παιδιά. Αυτή, βέβαια, είναι η διασκεδαστική πλευρά της ιστορίας. Γιατί πέρα από μάλλινα μωρουδιακά δυστυχώς η Τζασίντα Αρντερν στην πατριαρχική κοινωνία που ζούμε οφείλει να διατυμπανίσει ότι από τούδε και στο εξής ο υπέρηχος Β’ Επιπέδου δεν θα είναι το μόνο σημαίνον ραντεβού στην ατζέντα της. Και καθώς δηλώνει «είμαι έγκυος και όχι ανίκανη», η συζήτηση για το αν το μητρικό multitasking μπορεί να συνδυαστεί με τη διακυβέρνηση μιας χώρας καλά κρατεί.

Η ίδια ήταν μάλλον καλά προετοιμασμένη. Είχε πάρει το βάπτισμα του πυρός αρκετά νωρίτερα, λίγες ημέρες μετά την εκλογή της στην προεδρία των Εργατικών, πολύ προτού γίνει πρωθυπουργός και μάθει ότι θα αποκτήσει παιδί. Συγκεκριμένα, τον περασμένο Αύγουστο, ερωτήθηκε στην τηλεοπτική εκπομπή «The Project» για το περίφημο δίλημμα καριέρας και μητρότητας. «Δεν έχω πρόβλημα να μου κάνετε αυτή την ερώτηση επειδή είμαι πολύ ανοιχτή στο να συζητήσω αυτό το δίλημμα, καθώς θεωρώ ότι πιθανότατα πολλές γυναίκες το αντιμετωπίζουν» απάντησε ευγενικά. Τα λεγόμενά της, όμως, δεν φαίνεται να ικανοποίησαν τον πρώην παίκτη κρίκετ και νυν παρουσιαστή της εκπομπής «Τhe AΜ Show», Μαρκ Ρίτσαρντσον. «Αν είσαι ιδιοκτήτης μιας εταιρείας θα πρέπει να γνωρίζεις πώς θα αντιδράσει σε μια τέτοια κατάσταση η γυναίκα που προσλαμβάνεις… και η ερώτηση είναι κατά πόσον είναι σωστό μια πρωθυπουργός να λάβει άδεια μητρότητας κατά τη θητεία της» σχολίαζε, γεγονός που μάλλον έβγαλε την Αρντερν από τα ρούχα της. Στρέφοντας την καρέκλα της προς εκείνον και τεντώνοντας το δάχτυλό της στο πρόσωπό του, του απάντησε: «Είναι απολύτως απαράδεκτο εν έτει 2017 να ισχυρίζεται κανείς ότι οι γυναίκες πρέπει να απαντούν σε τέτοιου είδους ερωτήσεις στο εργασιακό τους περιβάλλον, είναι απαράδεκτο, είναι απαράδεκτο». Και κάπως έτσι, έπειτα από αυτήν την αντίδρασή της, δεκάδες γυναίκες που έχουν βρεθεί ή θα βρεθούν στη δυσάρεστη θέση τής εργασιακά «ανεπιθύμητης εγκύου» ήταν φυσικό να τη λατρέψουν.

Μια ηγετική θέση δύσκολα φαίνεται να συνδυάζεται με εγκυμοσύνες, τοκετούς και λοχείες ήδη από τα χρόνια της ακούραστης κατά τα άλλα βασίλισσας Βικτωρίας, η οποία έφερε στη ζωή εννέα παιδιά. «Ενα άσχημο μωρό αποτελεί ένα πολύ απωθητικό αντικείμενο, και ακόμη και το πιο όμορφο σου προκαλεί τρόμο όταν είναι γυμνό» διαβάζει κανείς στην αλληλογραφία της. Η βασίλισσα που παρέμεινε στον βρετανικό θρόνο για 63 ολόκληρα χρόνια και επτά μήνες δεν θήλασε ποτέ τα παιδιά της και πιθανότατα έπασχε από επιλόχεια κατάθλιψη μετά από κάθε γέννα. Η παροδική απέχθειά της προς τα βρέφη, σύμφωνα με αρκετούς ιστορικούς, μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι η ίδια πιθανότατα να έβλεπε πως οι εγκυμοσύνες της την αποσπούσαν από τα βασιλικά της καθήκοντα. Και έτσι, ενώ ο σύζυγός της, πρίγκιπας Αλβέρτος, φαινόταν να παίρνει πρωτοβουλίες για την ανατροφή των τέκνων τους, εκείνη προτιμούσε να κρατά αποστάσεις, αφοσιωμένη στα καθήκοντά της ως μονάρχου.

Και από τη βικτωριανή εποχή στο σήμερα, τα πράγματα δεν φαίνεται να ήταν εύκολα ούτε για τη βασίλισσα Ελισάβετ. Οταν το 1952 ανέβηκε εσπευσμένα στον βρετανικό θρόνο (μετά τον θάνατο του 56χρονου πατέρα της Γεωργίου ΣΤ’), ήταν ήδη μητέρα δύο παιδιών: του πρίγκιπα Καρόλου, που γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1948, και της πριγκίπισσας Αννας, που ήρθε στον κόσμο τον Αύγουστο του 1950. Μετά τη στέψη της, η 91χρονη σήμερα βασίλισσα φαίνεται να έκανε μια συνειδητή επιλογή να μείνει για μερικά χρόνια μακριά από πάνες και μπιμπερό, αφήνοντας κυρίως σε γκουβερνάντες την ανατροφή των παιδιών, τα οποία έβλεπε κυρίως κατά τη διάρκεια του πρωινού, αλλά και του απογευματινού τσαγιού. Mάλλον δεν είναι τυχαίο ότι ο πρίγκιπας Κάρολος υπήρξε, όπως λέγεται, περισσότερο δεμένος με τη γιαγιά του, βασιλομήτορα Ελισάβετ, παρά με τη συνονόματη μητέρα του. Στην εξαιρετικά δε δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «The Crown» υπονοείται και ο εγγενής φόβος της βασίλισσας για τον γιο που θα της πάρει μια μέρα τον θρόνο.

Οι γεννήσεις όμως του τρίτου της γιου, πρίγκιπα Ανδρέα, το 1960 και τέσσερα χρόνια αργότερα του αδελφού του Εδουάρδου σηματοδότησαν ένα νέο είδος μητρότητας για τη βασίλισσα Ελισάβετ. Δεν είναι τυχαίο ότι στην τελευταία γέννα της για πρώτη φορά σύζυγος βασίλισσας βρέθηκε δίπλα της κατά τη διάρκεια του τοκετού, με τον Δούκα του Εδιμβούργου Φίλιππο να της κρατά τρυφερά το χέρι. «Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η Αυτής Μεγαλειότης αποφάσισε ότι είχε κάνει το καθήκον της για τη χώρα και αξιοποίησε το μεγαλύτερο μέρος της 18μηνης άδειας μητρότητας για να απολαύσει τη «δεύτερη οικογένειά της», τους νεαρούς πρίγκιπες Ανδρέα και Εδουάρδο» αναφέρει ο ιστορικός Ρόμπερτ Λέισι. «Τα γεγονότα υποδεικνύουν ότι γινόταν πιο ζεστή και ευέλικτη καθώς περνούσε ο καιρός. Εκανε πίσω στα βασιλικά της καθήκοντα προκειμένου να περάσει χρόνο με τα μικρά παιδιά της». Ετσι, σύμφωνα με την ιστορικό Ινγκριντ Σούαρντ, ο πρίγκιπας Εδουάρδος μπορούσε να παίζει στο πάτωμα ενώ εκείνη μελετούσε στο γραφείο της τα κρατικά έγγραφα.

Βέβαια, καθώς τα χρόνια περνούν, ακόμη και το «βασιλικό parenting» εκσυγχρονίζεται. Η πριγκίπισσα Νταϊάνα, ακολουθώντας το παράδειγμα της πριγκίπισσας Αννας, επέλεξε να φέρει στον κόσμο τον διάδοχο του βρετανικού θρόνου πρίγκιπα Γουίλιαμ σε μαιευτήριο και όχι σε κάποια αίθουσα του παλατιού, μη διστάζοντας να τον πάρει μαζί της το 1983 στην περιοδεία της σε Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία ενώ ήταν ακόμα μωρό, προκαλώνταςεκείνη την εποχή αντιδράσεις. Την ίδια στιγμή, η οσονούπω πολύτεκνη Κέιτ Μίντλετον εκθειάζεται ως μητέρα από τα βρετανικά ταμπλόιντ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απαράμιλλη ψυχραιμία με την οποία αντιμετώπισε τα νηπιακά tantrums τόσο του πρίγκιπα Τζορτζ στον γάμο της αδελφής της, Πίπα, όσο και τα πείσματα της πριγκίπισσας Σάρλοτ λίγο πριν από την επιβίβαση της οικογένειας σε ελικόπτερο: η δούκισσα του Κέιμπριτζ γονάτισε και νουθέτησε τα μικρά ζιζάνια κοιτώντας τα στα μάτια. Ενα ακόμη «βασιλικό τρικ γονεϊκότητας» είχε περάσει στα πρακτικά της Ιστορίας.

Οι ιστορίες μητρότητας στο προστατευμένο περιβάλλον του Μπάκιγχαμ φυσικά δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνη της Μπεναζίρ Μπούτο. Γιατί αν εν έτει 2018 η νεοζηλανδή Τζασίντα Αρντερν αποκάλυψε την εγκυμοσύνη της αφού ήδη είχε εξασφαλίσει τον πρωθυπουργικό θώκο, η Μπούτο στο μουσουλμανικό Πακιστάν του 1988 διεξήγαγε την προεκλογική της καμπάνια μην κρύβοντας τη φουσκωμένη κοιλιά της. Με ελάχιστες ώρες ξεκούρασης, στο πόδι 15 ώρες την ημέρα, γέννησε πρόωρα το παιδί της και επέστρεψε απευθείας από τον τοκετό στον προεκλογικό αγώνα για να κερδίσει τελικά τις εκλογές και να γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός μουσουλμανικής χώρας.

«Ο στρατηγός Ζία προκήρυξε τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές μετά το 1977 όταν έμαθε ότι ήμουν έγκυος, σκεπτόμενος ότι μια γυναίκα σε ενδιαφέρουσα δεν θα μπορούσε να κάνει προεκλογικό αγώνα –μπορούσα, τοέκανα και κέρδισα διαψεύδοντας αυτή την ιδέα» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά. Υπηρετώντας μάλιστα τη θητεία της, το 1990 έφερε και δεύτερο παιδί στον κόσμο. Το 2007 δολοφονήθηκε.

Είναι γεγονός ότι όταν το multitasking της σύγχρονης μητρότητας διασταυρώνεται με θέσεις εξουσίας δημιουργείται ένα εκρηκτικό μείγμα. Κυρίως γιατί όποιον δρόμο και να ακολουθήσει μια γυναίκα είναι καταδικασμένη να υφίσταται την κριτική. Αποφασίζει να επιστρέψει στην εργασία της λίγες ημέρες μετά τον τοκετό και αρνείται να θηλάσει το τέκνο της; Οι απανταχού lactivists (φανατικοί υπέρμαχοι του θηλασμού) θα την κυνηγήσουν γιατί είναι ανεπαρκής, ανώριμη, οκνηρή και αδιάφορη. Μια τέτοια «μάνα-τέρας» ήταν για πολλούς και η γαλλίδα πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Ρασιντά Ντατί. Το 2009, πέντε ημέρες μετά τη γέννηση της κόρης της, «εγκλημάτησε» αφήνοντάς την πίσω για να περάσει το κατώφλι του Μεγάρου των Ηλυσίων και να συμμετάσχει στο υπουργικό συμβούλιο, κρατώντας αυτή τη φόρα στην αγκαλιά της μόνο τον χαρτοφύλακά της.

Αλλά και να επέλεγε να πάρει μαζί της το ροδαλό μωρό της μήπως θα αναβαθμιζόταν σε καλύτερη μάνα; Πιθανότατα όχι. Δεν ενόχλησαν και λίγους οι εικόνες της ιταλίδας ευρωβουλευτού Λίτσια Ρονζούλι αρχικά να θηλάζει και μετέπειτα να κρατά αγκαλιά την κόρη της κατά τη διάρκεια ψηφοφοριών του Ευρωκοινοβουλίου. Οπως και η αντίστοιχη φωτογραφία της βουλευτού των Podemos Καρολίνα Μπεσκάνσα να θηλάζει το μωρό της στο ισπανικό κοινοβούλιο το 2016, ή της ισλανδής συναδέλφου της Ουνούρ Μπρα Κονραντσντότιρ και της ομολόγου της από την Αργεντινή Βικτόρια Ντόντα Πέρεζ. «Τι παριστάνουν όλες αυτές οι γυναίκες;», «Τι τους φταίνε τα έρμα τα παιδιά τους να τα ταλαιπωρούν στα σκληρά βουλευτικά έδρανα;» και κυρίως «γιατί δεν μπορούν να το πάρουν απόφαση ότι οι μητρικές φιλοδοξίες τους δεν μπορούν να στριμωχτούν στην ίδια αγκαλιά με τις πολιτικές;» αναρωτιέται ο μέσος φαλλοκράτης της διπλανής πόρτας. Στα καθ’ ημάς, δεν έχουμε δει ακόμη θηλασμό από το βήμα της Βουλής, ενώ τα ταμπού περί πλήρους επιστροφής στα καθήκοντα μετά τη γέννα παραμένουν. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που τηρούν ημερολόγιο μετρώντας τις ημέρες ανάμεσα στην επισκληρίδιο και την πλήρη επιστροφή στο γραφείο προβεβλημένων γυναικών σε υπεύθυνα πόστα –πρόσφατο παράδειγμα η anchorwoman του κεντρικού δελτίου ειδήσεων του ΣΚΑΪ, Σία Κοσιώνη, και μερικά χρόνια νωρίτερα η συνάδελφός της δημοσιογράφος και μητέρα διδύμων, Μαρία Σπυράκη, οι οποίες δεν έκαναν χρήση ολόκληρης της άδειας λοχείας που δικαιούνταν.

Κάπως έτσι, στον ιδανικά πλασμένο κόσμο μας ήταν φυσικό και επόμενο η ανακοίνωση της εγκυμοσύνης της πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας να σκορπίσει πέρα από χαρά και τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για την αδυναμία του γυναικείου φύλου να παραμείνει ένας κανονικός πλήρως λειτουργικός άνθρωπος με την έλευση του πελαργού. «Είναι δυνατόν μια γυναίκα που σε λίγο καιρό θα αποστειρώνει μπιμπερό και θα αλλάζει πάνες να διαχειρίζεται ταυτοχρόνως την τύχη μιας χώρας;» αναρωτήθηκαν ουκ ολίγοι, έστω και χαμηλόφωνα.

Τελικά μήπως η μόνη λύση που διαφαίνεται στον ορίζοντα για αυτές τις γυναίκες που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας είναι να αφήσουν το ομολογουμένως «φιλοδοξιοκτόνο» μητρικό τους φίλτρο να τις οδηγήσει εκτός; Και πάλι, όμως, δεν θα είναι όλοι ευχαριστημένοι. Γιατί και οι απανταχού φεμινίστριες καραδοκούν. Δεν έκαψαν αυτές τα σουτιέν τους εις μάτην, ώστε οι σύγχρονες σιδηρές κυρίες να γεννούν, να ξεχνούν και να μεταλλάσσονται σε full time «μανούλες» με αντιαισθητικούς στηθόδεσμους θηλασμού. Δεν ήταν λίγες λοιπόν οι γυναίκες που έψεξαν την αυστραλή πρώην υπουργό Κέιτ Ελις για την απόφασή της να αποσυρθεί προσεχώς από την πολιτική ζωή προκειμένου να αφοσιωθεί στην οικογένειά της. Τι και αν εκείνη δήλωνε πως αν δεν το έπραττε θα ένιωθε δυστυχισμένη; Δυστυχώς, η «άσκηση» της μητρότητας από θέσεις υψηλής ευθύνης δεν είναι ένα προσωπικό ζήτημα και μάλλον θα εξακολουθήσει να αντιμετωπίζεται ως κάτι εξωτικό και αξιοπερίεργο.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2018.