Εφη Αχτσιόγλου: Η ορμητική ντεμπιτάντ της Αριστεράς

Από τη μια πλευρά του υπουργικού γραφείου μέλη του ΠΑΜΕ. Από την άλλη η Εφη Αχτσιόγλου. Ο μεσήλικος σύντροφος με το ένα χέρι στην τσέπη και το άλλο να κινείται διδακτικά ανεβάζει σιγά-σιγά τα ντεσιμπέλ. «Σήμερα να πάρετε αμέσως πίσω το νομοσχέδιο. Γιατί πρέπει να ξέρετε –και είστε και νέος άνθρωπος –ότι για το δικαίωμα της απεργίας έχει χυθεί αίμα. Οι πατεράδες μας χύσαν αίμα. Τσακίστηκαν και μπήκαν στις φυλακές. Για τα χατίρια των αφεντικών. Τρίβουν τα χέρια τώρα τα αφεντικά, το ξέρετεεεε; Τι με κοιτάτε; Πες μου! Το ξέρετεεεε;». Στην κορύφωση χτυπάει το χέρι στο τραπέζι. Τόσο δυνατά που καλύπτει τον ήχο από τα φλας. Η υπουργός τον παρακολουθεί με τα χέρια στις τσέπες, το κεφάλι ελαφρώς γερμένοστο πλάι και ένα εκνευρισμένο –αν όχι απαξιωτικό –βλέμμα. Οι υπόλοιποι φωνάζουν ρυθμικά «Κάτω τα ξερά σας από την απεργία», ενώ ο κορυφαίος συνεχίζει: «Αυτή είναι η αριστεροσύνη σας». Για να λάβει την απάντηση: «Μα δεν συζητάτε, αγαπητέ μου, δεν συζητάτε. Με ρωτάτε κάτι 15 φορές». «Και 15 φορές είστε αμετακίνητη» της ανταπαντά ο χορός ενώπιον δεκάδων τηλεοπτικών και φωτογραφικών καμερών.

Αν έχει μια αξία η λεπτομερής περιγραφή της παραπάνω σκηνής είναι γιατί αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο τη μεγάλη αντίφαση της μικρής –χρονικά –πολιτικής καριέρας του νεότερου μέλους του Υπουργικού Συμβουλίου. Και όχι μόνο. Η Αχτσιόγλου, ως πρωταγωνίστρια της σκηνής, ενσαρκώνει το δράμα της «πρώτης φοράς αριστερά». Ο ΣΥΡΙΖΑ στους υπουργικούς θώκους έρχεται αντιμέτωπος με τον ΣΥΡΙΖΑ που καβάλησε το κύμα της αγανάκτησης προκειμένου να εκτοξευθεί στο Μαξίμου. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με το κομματικό της παρελθόν. Με τις μεθόδους διαμαρτυρίας που η ίδια έφερε στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης –και η Εφη εφάρμοζε κάποτε φορώντας γκρι-χακί μπουφάν. Με το πεζοδρόμιο και την πλατεία.

Βλέποντας το βίντεο στο repeat, οφείλει, όμως, να αναγνωρίσει κανείς στην 33χρονη υπουργό Εργασίας ότι δεν αντιδρά σαν τη συνάδελφό της, Θεανώ Φωτίου, που στέκεται δίπλα της. Δεν αντιδρά, δηλαδή, με την ενοχή εκείνου που έχει «ανδρωθεί» στα πέτρινα χρόνια του 4%. Αυτή λέει με άνεση «όχι» στους εκπροσώπους της αριστερής ορθοδοξίας για ένα θέμα-ταμπού σε αυτή την πλευρά του πολιτικού φάσματος, την απεργία. Με την ίδια άνεση που έβγαλε το γκρι-χακί μπουφάν και φόρεσε, σύμφωνα με τις κουτσομπολίστικες στήλες, μια μπλούζα από το brand της Μαρέβας Μητσοτάκη.

Εκτός, λοιπόν, από εκείνα που αποκαλύπτει το περιστατικό με το ΠΑΜΕ για τη συριζαϊκή ψυχή, ίσως λέει και αρκετά για την προσωπικότητα της κάποτε διευθύντριας του γραφείου του Γιώργου Κατρούγκαλου που κάθισε στη θέση του. Οπως, π.χ., ότι δεν μοιάζει δέσμια της ιστορικής μνήμης του κόμματός της. Ούτε των αριστερών –ενδυματολογικών και μη –κλισέ. Ποια είναι, λοιπόν, η νέα γυναίκα από τα Γιαννιτσά που βρέθηκε στο τιμόνι ενός νευραλγικού στα χρόνια του Μνημονίου –αλλά και φορτωμένου με τόσους συμβολισμούς για τον χώρο από τον οποίο προέρχεται –υπουργείου, όπως αυτό της Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης;

Σε αντίθεση με αρκετούς στο κόμμα της έχει να παρουσιάσει ακαδημαϊκές περγαμηνές. Σύμφωνα με το CV της, στην επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου, «το 2006 αποφοίτησε με άριστα από τη Νομική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και στη συνέχεια απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στο Δημόσιο Δίκαιο και τις Πολιτικές Επιστήμες». Επειτα έκανε το διδακτορικό της στο Εργατικό Δίκαιο, «παρεμβαίνοντας ενεργά στον διεθνή επιστημονικό διάλογο για τα εργατικά δικαιώματα στην Ευρώπη». Διά του λόγου το αληθές, ψάχνοντας ανάμεσα στις δημοσιεύσεις της βρίσκει κανείς τα «Γ. Κατρούγκαλος / Ε. Αχτσιόγλου (2012). «Μνημονιακές» πολιτικές και Εργατικό Δίκαιο, Ειδικό τεύχος στη μνήμη του Α. Καρδαρά, 17: 1333 – 1358». «E. Achtsioglou (2013). Greece 2010-2012: labour in the maelstrom of deregulation, Transfer: European Review of Labour and Research, 19: 125 – 127». «E. Achtsioglou / M. Doherty (2014). There Must Be Some Way Out of Here… The Crisis, Labour Rights and Member States in the Eye of the Storm, European Law Journal, 20: 219 – 240». Το 2015 έγινε διδάκτωρ της Νομικής του ΑΠΘ με τιμητική διάκριση.

Η παραπάνω λίστα, όμως, δεν σημαίνει ότι είχε παραμελήσει την κομματική δράση για χάρη των πτυχίων. Για να το θέσουμε πιο ωμά, έχει περάσει κι από τους προθαλάμους του κομματικού σωλήνα. Στο βιογραφικό της θα μπορούσαν να προστεθούν η συμμετοχή στο Δίκτυο Αυτόνομων Ριζοσπαστικών Αριστερών Σχημάτων στα πρώτα της φοιτητικά χρόνια καθώς και οι «αγώνες» κατά του άρθρου 16 μέσα από τις τάξεις της Νεολαίας του Συνασπισμού, αλλά και ένα πέρασμα από το περιλάλητο Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ.

Κάπως έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι αν και στο ευρύ κοινό παρέμενε άγνωστη μέχρι τον ανασχηματισμό του 2016, στις αυτοδιοικητικές του 2014 το όνομά της ακουγόταν στη συμπρωτεύουσα ως πιθανής υποψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ για τη δημαρχία. Τελικά, βέβαια, επελέγη ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης. Εκείνη, όμως, είχε ήδη θέσει τις βάσεις. Εξ ου, ίσως, και μετακόμισε, τον Ιούλιο του 2014, στις Βρυξέλλες για να γίνει επιστημονική συνεργάτρια της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν έμεινε, όμως, για πολύ στην καρδιά της ευρωκρατίας, αφού εν όψει των πρώτων εκλογών του 2015 επέστρεψε στα πάτρια και βρέθηκε στην τιμητική 11η θέση του ψηφοδελτίου επικρατείας της Κουμουνδούρου. Οταν η Αριστερά ανέλαβε τη διακυβέρνηση εκείνη διετέλεσε και μέλος του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας και του ΔΣ του ΟΑΕΔ.Μέχρι να της εμπιστευτεί ο Γιώργος Κατρούγκαλος, ως υπουργός Εργασίας, την ευθύνη της διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με την τρόικα για ζητήματα σχετικά με την αγορά εργασίας και την κοινωνική ασφάλιση.

Με άλλα λόγια, δεν βρέθηκε και τόσο ξαφνικά όσο είχαν πιστέψει οι εκτός ΣΥΡΙΖΑ να κάθεται στο δρύινο τραπέζι του Υπουργικού Συμβουλίου του Τσίπρα. Είχε γράψει χιλιόμετρα στα κομματικά κοντέρ. Και μάλιστα αρκετά, αν προσθέσει κανείς σε όλα τα παραπάνω και τις ιδιότητες του μέλους της Επιτροπής Πόλης Θεσσαλονίκης του Συνασπισμού, του μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ και του μέλους της νομαρχιακής Α’ Θεσσαλονίκης του κόμματος.

Τι κι αν το μόνο που έχει μείνει για να το επιβεβαιώνει είναι εκείνο το βίντεο από την επίσκεψη συριζαϊκού κλιμακίου στους απεργούς του εργοστασίου της Coca-Cola στη Θεσσαλονίκη στα τέλη του 2014; Μπορεί, άμα τη υπουργοποιήσει της, να έσβησε τα διαδικτυακά της ίχνη, κλείνοντας τους λογαριασμούς της στα social media, το συγκεκριμένο βίντεο, όμως, ανασύρθηκε από τα παραδοσιακά μίντια για να παίξουν τα πλάνα στα οποία εκείνη διατείνεται πως «το δίκαιο το φτιάχνουν οι λαοί, το δίκαιο δεν το φτιάχνουν οι τεχνοκράτες της τρόικας». Και πως ό,τι συνέβαινε τότε στη χώρα συνέβαινε γιατί «ήμασταν σκυφτοί, φίλοι και σύντροφοι», οπότε συμπέραινε ότι «ήρθε η ώρα να σηκώσουμε το κεφάλι. Αν σηκώσουμε το κεφάλι, αυτοί θα είναι σκυφτοί». Η προ κυβερνητικής περιόδου ρητορική της ήταν μάλλον αταίριαστη με τον τωρινό της ρόλο. Επομένως πρέπει να παραδεχθεί κανείς ότι σε σύγκριση με αρκετούς συντρόφους της είχε την προνοητικότητα να εφαρμόσει πολύ γρήγορα το τσορτσιλικό τσιτάτο «το να βελτιώνεσαι σημαίνει να αλλάζεις. Το να είσαι τέλειος σημαίνει το αλλάζεις συχνά».

Η επίσημη πρώτη της στη δημόσια σφαίρα –για την ακρίβεια στους προβολείς –ήταν η ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης τον Νοέμβριο του 2016. Τότε τα μίντια στην πλειονότητά τους εστίαζαν στη νεαρή υπουργό που «τράβηξε τα βλέμματα». Αυτή ήταν η πιο κομψή διατύπωση του υφέρποντος σεξισμού. Αργότερα ήρθε ο Παύλος Πολάκης να την υπερασπιστεί έναντι όσων μιλούσαν μόνο για το φύλο και την ηλικία της με εκείνο το περιβόητο τιτίβισμα «κάτω τα χέρια σας και τα δηλητηριασμένα με μίσος υπονοούμενά σας από την κοπελιά μας».

Ο σεξισμός του πολακικού «κοπελιά» μάλλον δεν μπορεί να χαρακτηριστεί υποδόριος, η ίδια, παρ’ όλα αυτά, εκείνη την περίοδο είχε ζητήσει από τις γυναίκες που καλύπτουν το ρεπορτάζ του υπουργείου της να την προστατέψουν από τις σεξιστικές αναφορές των ΜΜΕ. Πιθανότατα εκεί θα μπορούσαν να αναζητηθούν και οι λόγοι για τους οποίους η στάση της απέναντι στους δημοσιογράφους είναι κάπως απόμακρη. Οι εμφανίσεις αλλά και οι συνεντεύξεις της είναι ελάχιστες και συνήθως σε φίλια στην κυβέρνηση μέσα. Παρεμπιπτόντως, τον Φεβρουάριο του 2017 είχε δώσει στη δημοσιότητα τρεις φωτογραφίες που πόζαρε στον φακό και οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιούνται «για τις ανάγκες του ρεπορτάζ». Παρότι στα αρχεία των φωτογραφικών πρακτορείων υπάρχουν αναρίθμητα ενσταντανέ της. Στον πιο παρατηρητικό, βέβαια, αναγνώστη των φιλοκυβερνητικών φύλλων γίνεται εμφανής η προτίμησή της στη δημοσιογραφική χρήση του επίσημου και φιλτραρισμένου πορτρέτου της.

Πάντως, ακόμη και εντός ΣΥΡΙΖΑ, οι επικριτές της έχουν να της προσάψουν μόνο τη βουτιά στην κομματική επετηρίδα που έκανε ο Αλέξης Τσίπρας υπουργοποιώντας την, «όταν υπάρχουν στη Βουλή τόσοι τριαντάρηδες βουλευτές στα έδρανα της συμπολίτευσης». Στην τσιπρική πτέρυγα του κόμματος, όμως, δεν φείδονται καλών λόγων για αυτήν. Σε τέτοιον βαθμό δε ώστε το μόνιμο επιχείρημα στα πηγαδάκια τους στην παρούσα φάση –που όλοι περιμένουν έναν ακόμη ανασχηματισμό –είναι ότι ο Πρωθυπουργός «πρέπει να βάλει στο κυβερνητικό σχήμα κι άλλα πρόσωπα σαν την Αχτσιόγλου».

Οντως, αν το δει κανείς με την ασφάλεια που δίνει η χρονική απόσταση, η Εφη Αχτσιόγλου ήταν μια κίνηση που «βγήκε» στον Τσίπρα. Οχι μόνο επειδή εφαρμόζει χωρίς κοινωνικές αντιδράσεις τα συμφωνηθέντα με τους δανειστές στο Ασφαλιστικό –μέτρα, δηλαδή, που αν προσπαθούσαν να περάσουν οι επάρατοι «προηγούμενοι», «θα καιγόταν», όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά από την αντιπολίτευση, «για μία ακόμη φορά το Σύνταγμα». Αλλά και γιατί χαίρει εκτίμησης ακόμη και ανάμεσα στους πολιτικούς αντιπάλους της κυβέρνησης. Εμπειρη κοινοβουλευτικός τής απέναντι πλευράς, για παράδειγμα, όταν ερωτάται για τη νεαρή συνάδελφό της απαντά χωρίς δισταγμό «έχει στόφα». Αν και διαφωνεί με «τον απεγνωσμένο της αγώνα να κρύψει την πραγματικότητα των περικοπών», της αναγνωρίζει το γεγονός ότι «είναι μαχητική και δεν φοβάται».

Για να το πούμε αλλιώς, μπορεί στο πρώτο της κιόλας εικοσιτετράωρο στην καρέκλα ο πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου, Γιώργος Ρωμανιάς, να βγήκε δημοσίως να υποστηρίξει πως η νέα πολιτική προϊσταμένη «ξέρει το Εργατικό, αλλά δεν ξέρει καθόλου το Ασφαλιστικό» –και να υπονοήσει ότι θα ακολουθήσει κατά βήμα τα χνάρια του προκατόχου της -, εκείνη, ωστόσο, αποδείχθηκε πολύ πιο αποτελεσματική από τον Κατρούγκαλο. Και σίγουρα λιγότερο θορυβώδης. Στους κοινοβουλευτικούς διαδρόμους την ακολουθεί η φήμη της «μετρημένης και σοβαρής», ενώ οι διαδρομιστές των κομματικών οργάνων του ΣΥΡΙΖΑ στήνονται στην ουρά για μια ολιγόλεπτη συνομιλία μαζί της, μιας και συγκαταλέγεται πια στα πιο δημοφιλή στελέχη.

Οι μέχρι τώρα επιδόσεις της στην πολιτική σκηνή, άρα, δικαιολογούν την επιθυμία που έχει εκφράσει να κυνηγήσει τον σταυρό στις επόμενες εκλογές. Οπως όλα δείχνουν, σκοπεύει να κατέβει υποψήφια στην ιδιαίτερη πατρίδα της, την Πέλλα. Εκλογική περιφέρεια της άλλης κοκέτας του κυβερνώντος κόμματος, της μεταγραφής από το ΠαΣοΚ, Θεοδώρας Τζάκρη. Ηδη οι γνωρίζοντες τα συριζαϊκά παρασκήνια συζητούν για το μήνυμα που έχει στείλει η βουλευτής, που ξεχώρισε κυρίως για τις γόβες με τις κόκκινες σόλες, προς όλους τους εμπλεκομένους. Οτι, δηλαδή, μια κάθοδος της νεαρής υπουργού στην εν λόγω περιφέρεια θα εκληφθεί ως casus belli. Από στυλιστικής απόψεως, ομολογουμένως, θα είναι μια ενδιαφέρουσα εσωκομματική μάχη αυτή. Από πολιτικής, όχι και τόσο. Η Αχτσιόγλου έχει ήδη αποδείξει, όπως λένε και άνθρωποι που έχουν συνεργαστεί μαζί της, πως είναι μεθοδική.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2018.