Αυτοβελτίωση με το ζόρι

H αυτοβελτίωση έχει καταντήσει εμμονή. Αν δεν επιδίδεσαι στο CrossFit, αν δεν έχεις κάνει ποτέ δίαιτα αποτοξίνωσης Master Cleanse, αν δεν γνωρίζεις τι εστί mindfulness, αν θεωρείς σάχλα το να καταφύγεις σε κόουτς καριέρας, καλύτερα να ξαπλώσεις στο κρεβάτι σου και να περιμένεις να πεθάνεις δυστυχισμένος, μίζερος, «σκουριασμένος», ένα απόβρασμα του 21ου αιώνα.

Και αφού είναι εμμονή, δεν ήταν δύσκολο να εξελιχθεί σε big business (στις ΗΠΑ 10 δισ. δολάρια δαπανώνται για αυτήν ετησίως). Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες οι τάσεις στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Σήμερα οι εκδότες δεν αναζητούν απλώς εγχειρίδια αυτοβοήθειας αλλά βιβλία που θα πυροδοτήσουν καινούργια, προσοδοφόρα ρεύματα. H αρχή έγινε το 2014 με ένα βιβλίο για την τέχνη του decluttering (της αποσυμφόρησης), ήτοι του να πετάς την άχρηστη σαβούρα που έχεις μαζέψει χρόνια τώρα στο σπίτι σου. Συγγραφέας του η 34χρονη Γιαπωνέζα Μαρί Κόντο, μια εξωτερικώς μόνο εύθραυστη πρώην βοηθός σε σιντοϊστικό ναό. «Πιάσε ένα-ένα τα ρούχα σου στα χέρια σου… Μετά ρώτα τον εαυτό σου: «Αυτό πυροδοτεί χαρά;». Αν όχι, αποχαιρέτησέ το…».

Το «The Life-Changing Magic of Tidying Up» της Κόντο σκαρφάλωσε αστραπηδόν στη λίστα των bestsellers των «New York Times». Σήμερα έχει πουλήσει 8 εκατ. αντίτυπα παγκοσμίως, εμφυσώντας ζωή σε μια σειρά από νεολογισμούς (π.χ. το ρήμα «kondo», που σημαίνει «τακτοποιώ»). Η ίδια φρόντισε να ικανοποιήσει την αυξανόμενη ζήτηση με δύο ακόμα εγχειρίδια-master classes και εκπαιδεύοντας μια στρατιά από KonMari συμβούλους που έχουν ήδη ξαμοληθεί να συμμαζέψουν τις ΗΠΑ.

Κάπως έτσι προέκυψε πριν από δύο χρόνια και το hygge. Το hygge (προφέρεται «χιου-γκε») είναι ήδη μια ακμάζουσα βιομηχανία από μόνο του. Πρόκειται για την τέχνη της «συνειδητής «ζεστασιάς»» («conscious coziness»), ενός άκρως απενοχοποιημένου cocooning. Αναμμένα κεριά, ζεστή σοκολάτα, χουχούλιασμα μπροστά στο τζάκι, χνουδωτές κάλτσες κ.ο.κ. Κατάγεται από τη Δανία και ουσιαστικά είναι η εξαργύρωση της παγκόσμιας περιέργειας (και του παγκόσμιου φθόνου) για τη χώρα που έχει στεφθεί μία από τις ευτυχισμένες του πλανήτη (θυμίζω ότι η Δανία ήρθε δεύτερη το 2017, στην έκθεση της Παγκόσμιας Ευτυχίας που εκπονείται από το Δίκτυο Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης –SDSN -, μιας πρωτοβουλίας των Ηνωμένων Εθνών). Τα εγχειρίδια hygge (όπως το μοσχοπουληθέν «The Little Book of Hygge» του Μέικ Βίκινγκ) ρίχνουν και άλλο λάδι σε αυτή την πυρκαγιά τεχνητής ευδαιμονίας που σιγοκαίει το δυτικό ημισφαίριο. Το hygge έρχεται κατ’ ουσίαν να καθάρει όλες τις ένοχες απολαύσεις του μέσου Δυτικού: couch potatoism (ήτοι «σαπίζω στον καναπέ»), κάνω αραχτά ένα μόνο πράγμα, αντιστεκόμενος στην επιδημία του multitasking κ.ά.

Η βιομηχανία της ευτυχίας έπεσε με τα μούτρα και στις λοιπές καραμέλες του σκανδιναβικού μπονβιβερισμού. Μεταξύ αυτών το lykke που δεν διστάζει να αναζητήσει συνταγές ευτυχίας και λίγο πιο μακριά από τη χώρα των Βίκινγκς. Στο βιβλίο του «The Little Book of Lykke» ο προαναφερθείς δρ Μέικ Βίκινγκ, ιδρυτής και γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Ευτυχίας στην Κοπεγχάγη, προσθέτει π.χ. το ιαπωνικό shinrin-yoku (κάτι σαν «forest bathing», δηλαδή «λουτρό του δάσους»). Αλλά και την απλή γαλλική συμβουλή να απολαμβάνεις τα γεύματά σου έχοντας καλή παρέα.

Κάπου εδώ ήρθε και η Σουηδία να διεκδικήσει το δικό της μερίδιο με το lagom (η αναζήτηση μιας κάποιας ισορροπίας). Απείλησε να εκθρονίσει το hygge στις ΗΠΑ αλλά δεν τα έχει ακόμη καταφέρει. Και βέβαια με το ελαφρώς μακάβριο döstädning, δηλαδή την τέχνη τού να κάνεις εκκαθάριση στον προσωπικό σου χώρο προτού πεθάνεις (κάπου μεταξύ 80 και 100 ετών). Ηδη το βιβλίο «The Gentle Art of Swedish Death Cleaning» της Μαργκαρέτα Μάγκνουσον καταφέρνει να πουλήσει τεχνικές και αντίτυπα.

«Improving Ourselves to Death» («Βελτιώνοντας τον εαυτό μας μέχρι θανάτου») είναι ο τίτλος σε πρόσφατο άρθρο της Αλεξάντρα Σουόρτς στον «New Yorker». Είναι ok το να αποφασίσεις να αυτοβελτιωθείς βρίσκοντας καταφύγιο σε μία από τις έξυπνα αμπαλαρισμένες μόδες που προσφέρονται αφειδώς. Το αντέχεις όμως;

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2018.