Έχει γίνει πλέον του συρμού η κατηγορία της σεξουαλικής παρενόχλησης (θα δούμε πιο κάτω γιατί) και ο Τύπος αναφέρει συγκεκριμένες περιπτώσεις κυριών που θυμήθηκαν ότι παρενοχλήθηκαν πολλά χρόνια πριν, μία ολόκληρη εικοσαετία , αλλά έκριναν σκόπιμο να τηρήσουν σιγήν ιχθύος γιατί δικαιολογημένα φοβόντουσαν τις συνέπειες: απειλές για τη ζωή τους, ο φόβος του διασυρμού, ο κίνδυνος να μην μπορέσουν να ξαναβρούν δουλειά και το ενδεχόμενο να μην αποκτήσουν ποτέ σύζυγο.
Τώρα όμως με το σλόγκαν «# me too», (« Κι εγώ», «Κι εμένα»),οι γυναίκες αναθάρρησαν και όλο και περισσότερο εμφανίζονται ως θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης. που υπέκυψαν σε εκβιαστικές πιέσεις ή, στη χρήση βίας (βιασμός) από προϊσταμένους τους ή, συμπλεγματικά αφεντικά που τις απειλούσαν ότι σε περίπτωση απόρριψης των ερωτικών προτάσεών τους, θα απολύονταν με συνοπτικές διαδικασίες.
Στην απονομή της «Χρυσής σφαίρας» της προπερασμένης Κυριακής οι συμμετέχοντες φορούσαν μαύρα εις ένδειξη συμπαράστασης στα θύματα της σεξουαλικής παρενόχλησης.
Η Ιστορία της σεξουαλικής παρενόχλησης
Σε αντίθεση με ότι πιστεύεται, η σεξουαλική παρενόχληση έχει μακραίωνη ιστορία και πιο συγκεκριμένα, αρχίζει από την εποχή της δουλείας στην Αμερική ,όπου οι δούλες ήταν αναγκασμένες να υποκύπτουν στις ορέξεις των αφεντάδων τους, θέλοντας και μη. Και ας μην ξεχνάμε το αναφαίρετο δικαίωμα του άρχοντα για την «prima nocta», όπου πρώτος δοκίμαζε τα κάλλη της νύφης πριν από τον σύζυγο της στην φεουδαρχική εποχή.
Όμως επικρατεί ακόμα και στις μέρες μας ένα τυραννικό καθεστώς για τις γυναίκες όπου δεν μπορούν να βρουν το δίκαιό τους γιατί οι δικαστές παίρνουν ως δεδομένο ότι αυτές προκαλούν τους άντρες με τη στάση τους. Η παρενόχληση δεν είναι τόσο πολύ σεξουαλική επιθυμία όσο είναι απόδειξη της σωματικής υπεροχής του αρσενικού και το πρόβλημα καθίσταται συστημικό. Αφετέρου οι γυναίκες αποφεύγουν να καταγγείλουν έναν βιασμό που έχουν υποστεί φοβούμενες το διασυρμό και την ταπείνωση που πρόκειται να υποφέρουν χωρίς να βρεθεί κάποιος να τις στηρίξει και υφίσταται οξύ πρόβλημα εξεύρεσης συζύγου ή ακόμα και δουλειάς.
Η σεξουαλική παρενόχληση έτσι καταντάει διάκριση μεταξύ των δύο φύλων με τον άνδρα να κερδίζει σχεδόν πάντα τη μάχη και τη γυναίκα να είναι η αιώνια χαμένη, αδικημένη και ανυπεράσπιστη, λόγω χρώματος ή καταγωγής (οι άτυχοι μετανάστες που έχουν έλθει στις βιομηχανικά προηγμένες χώρες της Ευρώπης αλλά και προπάντων στις ΗΠΑ αλλά και τη φήμη ότι οι ξένες έχουν άλλα ήθη κατά πολύ χαλαρότερα από αυτά των Βρετανών ή, των Αμερικανών ευσεβών Πουριτανών) και η «ελαφρότητα» των ξένων γυναικών θεωρείται το σοβαρότερο «επιβαρυντικό» (ξενοφοβικό) στοιχείο που λαμβάνουν υπόψη οι δικαστές.
«Quid pro quo»: μου δίνεις-σου δίνω: κάτι για κάτι (άλλο)
Το «quid pro quo “ έχει καθιερωθεί πλέον ως μία μορφή σεξουαλικού αντιπραγματισμού: (σου δίνω)«κάτι για (να μου δώσεις) κάτι (άλλο)».Ρύζι για σιτάρι και ομοίως σεξουαλικές προσφορές για διορισμό, προαγωγή, χρήματα κλπ. Αυτή η περίπτωση μπορεί να χαρακτηρισθεί «συναινετική», αφού απολήγει σε μία αμοιβαία συμφωνία με εμπορική- ούτως ειπείν-συναλλαγή.
Όμως πολλές γυναίκες ομολογούν εκ των υστέρων ότι υπήρξαν θύματα ωμού ψυχολογικού εκβιασμού. Ότι πειθαναγκάσθηκαν να δώσουν το κορμί τους για μια θέση στον ήλιο της δημοσιότητας: ρόλος σταρ ή, προϊσταμένης σε περίβλεπτη θέση, (ιδιαιτέρα υψηλά ισταμένου προσώπου) γιατί δεν είχαν άλλα περιθώρια επιλογής. Για να πάρουν ένα ρόλο σε μια ταινία, υπέκυψαν στον ωμό εκβιασμό του: ή «”μου κάθεσαι” και σε βοηθάω ή, αλλιώς, μην περιμένεις τίποτα!». (Ασε και το άλλο ότι θα έχεις πρόβλημα να ξαναβρείς δουλειά γιατί δεν πρόκειται να σου δοθεί καλό πιστοποιητικό προϋπηρεσίας).
1.Κένεντι2.Κλίντον3.Τραμπ και 4. Γουάιντσταϊν (βετεράνος παρενοχλητής)
1.Η περίπτωση του δολοφονηθέντος Αμερικανού προέδρου το 1963, Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί ο Κένεντι έπασχε από σατυρίαση, την αρσενική εκδοχή της νυμφομανίας. Πρόκειται περί μιας παθογένειας, όπου ο πάσχων δεν ηρεμεί, αν δεν έχει απανωτές σεξουαλικές επαφές, εξ ου και η ίδρυση κλινικών σεξουαλικής απεξάρτησης.
Το απορίας άξιο είναι ότι ο πρόεδρος Κένεντι, πολιτικός με αναμφίλεκτη σεξουαλική δραστηριότητα και επιθετικό ταμπεραμέντο, ουδέποτε κατηγορήθηκε για σεξουαλική παρενόχληση. Αλλά αυτό οφείλονταν στις άριστες σχέσεις που είχε ο Κένεντι με τους δημοσιογράφους με τους οποίους περνούσε τα βράδια πίνοντας και σπάνια αρνιόταν σε κάποιον μια συνέντευξη. Μπόρεσε μάλιστα να συνάψει στενές σχέσεις με την ελίτ του Τύπου στην εποχή του.
Από τη μια λοιπόν η απέραντη συμπάθεια που έτρεφαν για αυτόν οι δημοσιογράφοι και από την άλλη η επικρατούσα στη δεκαετία του ΄60 άποψη ότι δεν υπήρχε περίπτωση που να μην διαχωριστεί η δημόσια ζωή ενός Προέδρου από την ιδιωτική του ζωή σε βαθμό που να εγκρίνονται οι δημόσιες αρετές παρά τα ιδιωτικά του βίτσια. Ο Κένεντι κινιόταν άνετα με την σιωπηρή ανοχή των δημοσιογράφων αλλά και την σιωπηρή συναίνεση του Εντγκαρ Χούβερ (FBI) που είχε συλλέξει πολλά στοιχεία για τη σεξουαλική υπερδραστηριότητά του.
2. Σε πλήρη αντίθεση, ο Μπιλ Κλίντον κυνηγήθηκε ανελέητα από τα ΜΜΕ. Είχε προϊστορικό παρενοχλητή από την εποχή που ήταν κυβερνήτης στο Αρκανσας το 1991, οπότε και προέβη σε επίδειξη πέους και εντολή στην εντυπωσιακή Πόουλα Τζόουνς για πεολειχία (στοματικό σεξ).
Το δικαστήριο επιδίκασε το σεβαστό ποσό των 850 χιλιάδων δολαρίων, ως αποζημίωση στην Τζόουνς και αυτή αναρωτήθηκε αν υπήρχαν αληθινές τύψεις συνειδήσεως από τη μεριά των «φιλελεύθερων γυναικών που της είχαν επιτεθεί κατασυκοφαντώντας την όταν έγιναν οι αποκαλύψεις για αυτήν, αλλά και για τη Χουανίτα Μπρόουντρικ, καθαρή περίπτωση βιασμού, η οποία παρατηρεί ότι νιώθει πολύ απογοητευμένη γιατί χρειάστηκε μια εικοσαετία για να αποκαλυφθούν τα σεξουαλικά σκάνδαλα του Κλίντον χάρη στο # me too.
Απομένει το ρομαντικό ειδύλλιο Κλίντον- Μόνικα Λουίνσκυ, όπου η δεύτερη αναγνωρίζει ότι το σεξ ήταν συναινετικό. Αξέχαστος θα μείνει ο διάλογος Κένεθ Σταρ, ανεξάρτητος Ρεπουμπλικανός ανακριτής με τον Κλίντον:
Κ.Στ. «Της είπατε να ξαπλώσει, κύριε»; Μπ.Κλ. «.Οχι, κύριε, της, είπα να γονατίσει».
Προσθέτει όμως ότι η ζωή της υπήρξε δύσκολη από τον πόλεμο που εξαπέλυσαν εναντίον της οι γυναικείοι σύλλογοι, επικρίνοντας τη στάση και την ευκολία με την οποία συναίνεσε.
3.Ο νυν πρόεδρος Ντοναλντ Τραμπ δεν θα μπορούσε να λείψει από τη Χρυσή Βίβλο παρενοχλητών. Ηδη προτού αναλάβει «να σώσει την Αμερική για να ξαναβρεί το παλιό της μεγαλείο», ο Τραμπ σεμνύνονταν για τα κατορθώματά του όπως λ.χ. ότι είχε χουφτώσει το στήθος πολλών γυναικών και είχε κατηφορίσει για να κάνει το ίδιο με τα σκέλη τους. Αλλά αυτά ήταν μικροπταίσματα για αυτόν.
Είχε κατηγορηθεί πως είχε συνάψει σχέσεις με μια πορνοστάρ και της πρόσφερε 130 χιλιάδες δολάρια για να κρατήσει το στόμα της κλειστό. Αυτό συνέβη το 2006 ένα χρόνο μετά το γάμο του με τη Μελάνια. Πέρα από αυτό όμως, πιο σοβαρό είναι το αδίκημα που διέπραξε σε τουλάχιστον δεκαπέντε γυναίκες που τον κατηγορούν για επίθεση και σεξουαλική παρενόχληση
Ο Τραμπ άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου το 2016 ,όταν έδειξε το βίντεο: «Access Hollywood» 2005, όπου έλεγε με υπερηφάνεια, ότι μπορούσε να φουχτώσει το αιδοίο κάθε γυναικός επειδή ο ίδιος -όπως και να το κάνουμε- αποτελούσε μια διασημότητα.
Πολλοί είναι εκείνοι που έχουν αναρωτηθεί εάν ο Τραμπ πρέπει να παραπεμθεί σε δίκη. Αλλοι πάλι πιο απαιτητικοί ζητούν την αποπομπή του γιατί –λένε- είναι ο χειρότερος πρόεδρος, χειρότερος και από τον Ρίτσαρντ Νίξον. Είναι οιηματίας, μισογύνης, κακός συνομιλητής και προκαλεί αίσθημα δυσανεξίας στους ανθρώπους. Αλγεινή εντύπωση προκάλεσαν τα ειρωνικά σχόλιά του για το γερουσιαστή Τζο Μακέην επειδή ο τελευταίος είχε συλληφθεί αιχμάλωτος (δεν ξέρω αν ο κ. Τσίπρας έχει αντίθετη άποψη, από τη σύντομη γνωριμία του με τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά και αν είχε, θα απόφευγε διπλωματικά να την εκφράσει
4.Αλλά η πλέον μακρόχρονη καριέρα σεξουαλικού παρενοχλητή είναι κατόρθωμα του Χάρβι Γουάινσταϊν. Τρεις ολόκληρες δεκαετίες πέρασαν από αυτόν αναρίθμητες επίδοξες σταρ και στάρλετς με την ελπίδα να κερδίσουν ένα ρόλο. Γιατί αυτός ήταν ο μεγαλοπαραγωγός πρώτα στην MIRAMAX και μετά στη δική εταιρεία WEINSTEIN CO. Ηταν ένας μεγιστάνας του κινηματογράφου στον οποίο οφείλονταν η παραγωγή πολλών αξιόλογων ταινιών.
Η τραγική ειρωνεία είναι ότι απολύθηκε από την ίδια του την εταιρεία που ίδρυσε όταν ήλθε στο φως ολόκληρη η σεξουαλική δραστηριότητά του και ήταν τότε (2017) που ωσάν σε εξέγερση πολλές γυναίκες αποφάσισαν να σπάσουν τη σιωπή τους και να καταγγείλουν δημόσια πως κακοποιήθηκαν, όχι απαραίτητα μόνον από τον μεγαλοπαραγωγό.
Αλλά οι αποκαλύψεις και η άμεση τιμωρία του πανίσχυρου μεγαλοπαραγωγού αποτέλεσαν εφαλτήριο για να δηλώσουν με παρρησία «κι εγώ υπήρξα θύμα».
Ας σημειωθεί ότι ο νόμος δεν τιμωρεί μόνον τον παρενοχλητή αλλά και όποιον προϊστάμενο δεν σπεύδει να καταγγείλει όποιον είναι ύποπτος σεξουαλικής παρενόχλησης, γι’ αυτό και τα παιδιά του (όσοι τρώγαν ψωμί από αυτόν) έσπευσαν επιδεικτικά να ψηφίσουν υπέρ της απόλυσής του για να μην βρούνε το μπελά τους οι ίδιοι.
Η συνήθης τακτική του Γουάινσταϊν ήταν να κλείνει ραντεβού με τα θηράματά του σε κάποιο κέντρο. Όταν αυτές πηγαίναν εκεί τους περίμενε ένα σημείωμα που τους ειδοποιούσε ότι δεν μπορούσε να πάει στο κέντρο και πως τις περίμενε στο ξενοδοχείο του, όπου είτε τις υποδεχόταν γυμνός είτε με το μπουρνούζι του ζητώντας τις να του κάνουν μασάζ. Φερόταν πολύ χυδαία στις γυναίκες και πολλάκις έκανε χρήση βίας αν αυτές πρόβαλαν αντίσταση.
Η Αμφισβήτηση
Υπάρχει όμως και άλλη πλευρά. Η θρυλική Μπε Μπε, Μπριτζίτ Μπαρντό, παρωχημένο σεξουαλικό σύμβολο, ξέσπασε τις προάλλες εναντίον των διαφόρων γυναικών που τα δίνουν όλα για ένα ρολάκο στον κινηματογράφο και έπειτα «μετανιωμένες» οδύρονται ότι έπεσαν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης ή, κακοποίησης.
Αφετέρου, η αλήθεια είναι ότι πολλοί άντρες έχασαν τις δουλειές τους, εκτέθηκαν από ψευδείς κατηγορίες, και απομονώθηκαν από τους φίλους τους παραπέμποντας ιστορικά στη «μαύρη λίστα του Χόλιγουντ» την εποχή του Γερουσιαστή Τζο Μακάρθυ.
Σε ένα Αμερικανικό Πανεπιστήμιο μια φοιτήτρια παρατήρησε σε έναν καθηγητή ότι είχε πολύ διογκωμένο στήθος «Ναι, και λυπάμαι που δεν μπορώ να πω και για σας το ίδιο» ήταν η απάντηση του καθηγητή γιατί προφανώς η φοιτήτρια είχε στήθος-σανίδα
Αυτό ήταν! Κινητοποιήθηκαν όλοι οι φοιτητικοί σύλλογοι ζητώντας την κεφαλή του καθηγητή επί πίνακι. Να απολυθεί αμέσως ο «σεξουαλικός παρενοχλητής!».
Η αλήθεια είναι ότι η παρενόχληση λαμβάνει ενίοτε μια πολύ ελαστική ερμηνεία σε βαθμό που δεν εμπεριέχει ούτε βία, ούτε μη συναίνεση. Αν σχολιάσει κάποιος μια ελκυστική γυναίκα που φοράει ένα super mini ένα κομπλιμέντο του τύπου: «Α, τι ωραίο φόρεμα!» ερμηνεύεται ως «πράξη λόγου» που υπονοεί: «Τι το φοράς; Βγάλε το!» και αυτό συνιστά “σεξουαλική παρενόχληση”.
Το πρόβλημα είναι συστημικό και πολύπλοκο. Ως συστημικό στηρίζεται στο ακόμα και εν μέρει ισχύον πατριαρχικό σύστημα με τον πατέρα-αφέντη να ζητάει τα πάντα και να γίνεται επιθετικός όταν δεν του δίνονται. Όμως η μεγάλη ρωγμή στο πατριαρχικό τείχος είναι γεγονός ότι άνοιξε, ύστερα από την επανάσταση του #me too. O φόβος είναι μήπως η επανάσταση καταντήσει ένα τυπικό κυνήγι μαγισσών, όπου πολλά υποτιθέμενα θύματα θα θελήσουν να εξασφαλίσουν τη ζωή τους με μία καλή αποζημίωση που θα υποχρεωθεί ο υποτιθέμενος θύτης να καταβάλει.
Ο κ. Θ. Κακουριώτης είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ
