Κωδικός «Δολοφονήστε τον Αραφάτ»

Προσπάθησαν δεκάδες φορές να τον σκοτώσουν, άλλοτε στέλνοντας κομάντο σε σπίτια που κρυβόταν, άλλοτε σηκώνοντας μαχητικά για να χτυπήσουν τα αεροπλάνα που τον μετέφεραν, και άλλοτε φυτεύοντας βόμβες σε στάδια γεμάτα κόσμο. Αλλά οι Ισραηλινοί, ο στρατός και οι θρυλικές μυστικές υπηρεσίες τους, απέτυχαν παταγωδώς. Ο Γιάσερ Αραφάτ σωζόταν την τελευταία στιγμή, σαν από θαύμα.

Τώρα, για πρώτη φορά, ο ισραηλινός δημοσιογράφος και συγγραφέας Ρόνεν Μπέργκμαν περιγράφει το χρονικό αυτών των δολοφονικών επιχειρήσεων, που κράτησαν τέσσερις δεκαετίες. Στα αποσπάσματα του «Rise and Kill First» («Σήκω και Σκότωσε Πρώτος») που δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα το «New York Magazine», ξετυλίγεται αυτή η πραγματική ιστορία σαν συναρπαστικό μυθιστόρημα. Ο Μπέργκμαν μίλησε με πρωταγωνιστές εκείνων των επιχειρήσεων, είδε δεκάδες έγγραφα και έφερε στο φως άγνωστες λεπτομέρειες από τις πιο σκοτεινές σελίδες της δράσης της Μοσάντ.

Σε ένα εντυπωσιακό στιγμιότυπο, από το 1982, το ραντάρ ενός ισραηλινού F-15 εντοπίζει τον στόχο, ένα ιδιωτικό αεροπλάνο, ψηλά πάνω από τη Μεσόγειο. Οι πιλότοι είναι θετικοί –πιστεύουν ότι έχουν βρει το σωστό αεροσκάφος, ένα Buffalo DHC-5 –και ζητούν την άδεια να το χτυπήσουν.

Νωρίς το απόγευμα της 23ης Οκτωβρίου 1982 η ερώτησή τους ακούστηκε στο μεγάφωνο του υπόγειου κέντρου επιχειρήσεων της ισραηλινής αεροπορίας στο Τελ Αβίβ. Ολα τα μάτια στράφηκαν στον στρατηγό Νταβίντ Ιβρί. Αλλά εκείνος, ένας συνήθως αποφασιστικός άνθρωπος, δίσταζε. Οπως είπε ο Ιβρί στον Μπέργκμαν, το πράσινο φως για την κατάρριψη του αεροπλάνου και τη δολοφονία του επιβάτη που μετέφερε είχε έρθει κατευθείαν από τον υπουργό Αμυνας Αριέλ Σαρόν. Αλλά ο Ιβρί είχε πολλές αμφιβολίες, και αποφάσισε να παρακούσει. «Αρνητικό» είπε στον πιλότο.

Η επιχείρηση –η στοχευμένη δολοφονία του Γιάσερ Αραφάτ, προέδρου της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και υπ’ αριθμόν 1 εχθρού του κράτους του Ισραήλ –είχε τεθεί σε εφαρμογή την προηγούμενη ημέρα. Η Μοσάντ είχε πληροφορίες ότι ο Αραφάτ θα απογειωνόταν με ιδιωτικό αεροσκάφος από την Αθήνα με προορισμό το Κάιρο.

Το τηλέφωνο χτύπησε λίγα λεπτά πριν από τις 5 μ.μ., δικαιώνοντας τον Ιβρί. Είχε γίνει λάθος, του είπαν. Ο άνθρωπος στο αεροπλάνο ήταν ο Φάτχι Αραφάτ, μικρότερος αδελφός του Γιάσερ, παιδίατρος και ιδρυτής της Παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου. Μαζί του ήταν 30 τραυματισμένα παιδιά, επιζώντες από τη σφαγή στα στρατόπεδα προσφύγων Σάμπρα και Σατίλα στη Βηρυτό τον προηγούμενο μήνα. Ο Φάτχι Αραφάτ τα συνόδευε για ιατρική περίθαλψη στο Κάιρο.

Αυτή ήταν μία από τις απόπειρες του κράτους του Ισραήλ να δολοφονήσει τον Αραφάτ. Το βιβλίο του Μπέργκμαν δεν αποκαλύπτει μόνο το χρονικό αυτών των προσπαθειών, αλλά και μια μακρά ιστορία αμφιβολιών και δισταγμών σαν του Ιβρί. Μπορεί ένα κράτος να χρησιμοποιήσει μεθόδους τρομοκρατίας και να βλάψει αθώους πολίτες για να εξοντώσει έναν πολιτικό εχθρό;

Κανένας στόχος δεν στοίχειωσε τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες περισσότερο από τον χαρισματικό ηγέτη της PLO, ο οποίος πέθανε το 2004. Μερικές φορές ο Αραφάτ γλίτωσε από τύχη, και άλλες γιατί ισραηλινοί αξιωματικοί ακύρωσαν τις επιχειρήσεις επειδή ο στόχος δεν μπορούσε να επιβεβαιωθεί ή το τίμημα σε ζωές αμάχων θα ήταν πολύ βαρύ.

Εγγραφα που είδε και μαρτυρίες που συγκέντρωσε ο Μπέργκμαν δείχνουν ότι από το 1965, όταν η Φατάχ άρχισε τις τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον του Ισραήλ, και για πολλά χρόνια, η άποψη ότι η δολοφονία του ηγέτη της PLO θα έλυνε ολόκληρο το Παλαιστινιακό πρόβλημα ήταν κυρίαρχη στις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες.

Το Ισραήλ προσπάθησε να σκοτώσει τον Αραφάτ πολλές φορές στα 40 χρόνια που ακολούθησαν. Αμέσως μετά τον Πόλεμο των Εξι Ημερών, το καλοκαίρι του 1967, ισραηλινοί στρατιώτες εισέβαλαν με λίγα λεπτά καθυστέρηση στο σπίτι όπου βρισκόταν ο Αραφάτ. Βρήκαν το φαγητό του ακόμη ζεστό στο τραπέζι.

Ορισμένα σχέδια ήταν πιο «περίτεχνα». Οι Ισραηλινοί πέρασαν τρεις μήνες το 1968 προσπαθώντας να μετατρέψουν έναν παλαιστίνιο κρατούμενο σε προγραμματισμένο δολοφόνο. Αλλά πέντε ώρες μετά την απελευθέρωσή του για να εκτελέσει την αποστολή του, εκείνος παραδόθηκε στην τοπική αστυνομία, παρέδωσε το πιστόλι και εξήγησε ότι ισραηλινοί πράκτορες του είχαν κάνει πλύση εγκεφάλου για να σκοτώσει τον Αραφάτ.

Το σχέδιο «Χρυσόψαρο» και το μυστήριο με το πολώνιο

Οταν η Μοσάντ ανέφερε ότι ο Αραφάτ πετούσε όλο και πιο συχνά με εμπορικές πτήσεις, ο Σαρόν αποφάσισε ότι θα ήταν νόμιμοι στόχοι, και η πολεμική αεροπορία κατέστρωσε λεπτομερές σχέδιο, με τον κωδικό «Χρυσόψαρο».
Βρήκαν ένα σημείο πάνω από τη Μεσόγειο, όπου υπήρχε εμπορική εναέρια κυκλοφορία, αλλά όχι συνεχής κάλυψη από ραντάρ οποιασδήποτε χώρας, και όπου η θάλασσα ήταν πολύ βαθιά, κάνοντας μια επιχείρηση έρευνας και διάσωσης εξαιρετικά δύσκολη, ίσως αδύνατη.

Επί εννέα εβδομάδες, από τον Νοέμβριο του 1982 έως τις αρχές Ιανουαρίου του 1983, τέσσερα μαχητικά F-16 και F-15 σηκώθηκαν τουλάχιστον πέντε φορές για να καταστρέψουν αεροσκάφη που θεωρήθηκε ότι μετέφεραν τον Αραφάτ, μόνο για να ανακληθούν σύντομα μετά την απογείωση.

Σε κάθε περίπτωση, διοικητές της ισραηλινής αεροπορίας σαν τον Ιβρί παρεμπόδισαν σκοπίμως τη δολοφονία, αρνούμενοι να συμμορφωθούν με εντολές που θεωρούσαν ότι ήταν προφανώς παράνομες και θα έβλαπταν ανεπανόρθωτα το συμφέρον του εβραϊκού κράτους.

Μόνο όταν ο Σαρόν έγινε πρωθυπουργός του Ισραήλ το 2001 άρχισε να εξετάζει σοβαρά μια πολιτική λύση στο πρόβλημα των Παλαιστινίων. Στο εσωτερικό του Ισραήλ ξεκίνησε ένας γύρος συζητήσεων σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του Αραφάτ. Ακούγονταν διάφορες προτάσεις: εξορίστε τον σε ένα απομονωμένο νησί, ανεβάστε ενοχοποιητικά βίντεο για αυτόν στο Διαδίκτυο, δημοσιεύστε έγγραφα που δείχνουν ότι δίνει λεφτά σε τρομοκράτες.
Και τότε, ξαφνικά, ο Αραφάτ, που είχε καταφέρει να ξεγελάσει τόσες φορές τον θάνατο, υπέκυψε σε μια μυστήρια μόλυνση και πέθανε στις 11 Νοεμβρίου 2004, στα 75 του. Μέχρι σήμερα μαίνεται η συζήτηση για το ποια ήταν η πραγματική αιτία του θανάτου και αν βρέθηκαν στα ρούχα και στα λείψανά του ίχνη πολωνίου, ενός ραδιενεργού στοιχείου που χρησιμοποιείται σε δολοφονίες. Ισραηλινοί εκπρόσωποι διέψευσαν κατηγορηματικά ότι το Ισραήλ είχε οποιαδήποτε ανάμειξη στον θάνατο του ιστορικού ηγέτη των Παλαιστινίων.