Ενώ η προσοχή του κόσμου είναι στραμμένη στο Αφρίν, οι ΗΠΑ και η Τουρκία επικεντρώνονται σε μια στρατηγική πόλη πιο ανατολικά, στο Μανμπίτζ, που αναμένεται να αποτελέσει την επόμενη και πιο επικίνδυνη φάση της τουρκικής επίθεσης στη Βόρεια Συρία. Αν η Τουρκία επιτεθεί στο Μανμπίτζ, που φιλοξενεί αμερικανικές ειδικές δυνάμεις, κινδυνεύει να έρθει σε σύγκρουση με τον αμερικανικό στρατό με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
Η Συρία μοιάζει παραδομένη σε έναν πόλεμο χωρίς τέλος. Ενώ το Ισλαμικό Κράτος έχει σχεδόν ηττηθεί, η νέα τουρκο-κουρδική ανάφλεξη απομακρύνει ξανά την ειρήνη και περιπλέκει την κατάσταση. Στα επτά χρόνια που διαρκεί ο πόλεμος έφερε στο προσκήνιο τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις περιφερειακές δυνάμεις, όξυνε την κόντρα μεταξύ σουνιτών και σιιτών, έστειλε στην Ευρώπη εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, αποτέλεσε χώρο εκκόλαψης μιας νέας γενιάς τρομοκρατών και τώρα, με την τουρκική επίθεση στις κουρδικές περιοχές της Βόρειας Συρίας που ξεκίνησε αεροπορικώς πριν από 10 ημέρες, ανοίγει ένα ρήγμα εντός του ΝΑΤΟ φέρνοντας αντιμέτωπες τις ΗΠΑ με την Τουρκία.
Η ευκαιριακή ένωση δυνάμεων μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους καταρρέει και νέες συμμαχίες σχηματίζονται. Η Τουρκία έχει προφανώς το πράσινο φως της Μόσχας, αφού η τουρκική «Επιχείρηση Κλάδος Ελαίας» στη Βόρεια Συρία χρησιμοποιεί τον εναέριο χώρο που ελέγχει η Ρωσία (δυτικά του Ευφράτη, ενώ οι ΗΠΑ ελέγχουν τον εναέριο χώρο ανατολικά του ποταμού). Στο πλευρό των χερσαίων τουρκικών δυνάμεων, οι οποίες εισέβαλαν στη Βόρεια Συρία την περασμένη Κυριακή, μάχεται ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (της σουνιτικής αντιπολίτευσης που πολεμά τον Ασαντ). Οχι όμως όλος ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός παρά μόνο το τμήμα του που χρηματοδοτείται από το Κατάρ. Το τμήμα του Ελεύθερου Συριακού Στρατού που χρηματοδοτείται από τη Σαουδική Αραβία, η οποία τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε έντονη αντιπαράθεση με το Κατάρ, δεν συμμετέχει στην τουρκική επιχείρηση.
Η θέση του Ασαντ
Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση του Ασαντ και το Ιράν καταδικάζουν την τουρκική εισβολή. Η αυτόνομη κουρδική διοίκηση της Βόρειας Συρίας κάλεσε τον Ασαντ να στείλει τις δυνάμεις του να υπερασπιστούν τα βόρεια σύνορα της χώρας από την τουρκική εισβολή. Ο Ασαντ δήλωσε έτοιμος να καταρρίψει τουρκικά αεροσκάφη στον συριακό εναέριο χώρο, αν και μέχρι στιγμής δεν το έχει πράξει.
Η Τουρκία επιθυμούσε εδώ και χρόνια να επέμβει στη Βόρεια Συρία για να δημιουργήσει μια νεκρή ζώνη ανάμεσα στους Κούρδους της Συρίας και εκείνους του τουρκικού Νότου. Η ανακοίνωση της Ουάσιγκτον ότι θα υποστηρίξει τον σχηματισμό μιας κουρδικής συνοριοφυλακής 30.000 ατόμων στη Βορειοανατολική Συρία τής έδωσε την αφορμή να το κάνει. Η Αγκυρα δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι τους Κούρδους της Βόρειας Συρίας οι οποίοι, από το 2012, απολαμβάνουν ένα καθεστώς ημιαυτονομίας στη Ροζάβα, που σημαίνει «Δυτικό» (Κουρδιστάν). Το κόμμα που κυβερνά τη Ροζάβα, το PYD, εμπνέεται από τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν και το στρατιωτικό του σκέλος, η πολιτοφυλακή YPG, θεωρείται «τρομοκρατική οργάνωση» από την Τουρκία η οποία υποπτεύεται ότι, αν εγκαθιδρυθεί αυτόνομο κουρδικό κράτος στη Βόρεια Συρία, οι δυνάμεις της YPG θα βοηθούν το PKK εναντίον των Τούρκων.
Η Αγκυρα αποκατέστησε τις σχέσεις με τη Μόσχα που είχαν δοκιμαστεί σκληρά τον Νοέμβριο του 2015, όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό αεροσκάφος στα συροτουρκικά σύνορα. Αντίθετα οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ δοκιμάζονται μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2015 για το οποίο ο Ερντογάν θεωρεί υπεύθυνο τον Φετουλάχ Γκιουλέν που έχει βρει καταφύγιο στις ΗΠΑ.
Στο τηλεφώνημα με τον Ερντογάν την Τετάρτη ο αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε για τον αυξανόμενο κίνδυνο σύγκρουσης ανάμεσα στις δύο χώρες και εξέφρασε την ανησυχία ότι η τουρκική επιχείρηση υπονομεύει την εκστρατεία κατά των τελευταίων θυλάκων του Ισλαμικού Κράτους. Ο τούρκος πρόεδρος ζήτησε από τον Τραμπ να πάψει να εξοπλίζει τους Κούρδους.
Οι ΗΠΑ, οι οποίες τα τελευταία χρόνια είναι επικεντρωμένες στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους εις βάρος άλλων παραμέτρων στη Συρία, επί Τραμπ μοιάζουν όλο και περισσότερο αποτραβηγμένες από τις εξελίξεις. Το κενό που αφήνουν το καλύπτει η Ρωσία, η οποία έχει πολλούς λόγους να υποστηρίζει την τουρκική επιχείρηση: σπέρνει τη διχόνοια ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Τουρκία πλήττοντας παράλληλα το ΝΑΤΟ, ενισχύει τη ρωσική διπλωματική επιρροή στην περιοχή και αποδυναμώνει τους Κούρδους έναντι του Ασαντ. Ως αντάλλαγμα, η Τουρκία κάνει τα στραβά μάτια στις επιθέσεις του Ασαντ με ρωσική αεροπορική υποστήριξη στο Ιντλίμπ κατά ανταρτών της συριακής αντιπολίτευσης που μάχονται τη συριακή κυβέρνηση και είναι σύμμαχοι της Αγκυρας.
Οι στόχοι του Ερντογάν
Το Αφρίν είναι το πιο εκτεθειμένο από τα τρία κουρδικά καντόνια της Ροζάβα. Δεν συνορεύει με τα άλλα δύο καντόνια, Κομπάνι και Καμίσλι, που βρίσκονται πιο ανατολικά, και δεν εμπίπτει στη ζώνη προστασίας της αμερικανικής συμμαχίας. Το Αφρίν όμως δεν είναι ο μόνος στόχος του Ερντογάν, ο οποίος απείλησε την περασμένη εβδομάδα ότι θα επιτεθεί και στο Μανμπίτζ, παρά την εκεί παρουσία αμερικανών στρατιωτών. Την κυρίως αραβική αυτή πόλη, 100 χλμ. ανατολικά του Αφρίν και λίγα χιλιόμετρα δυτικά του Ευφράτη, την απελευθέρωσαν οι Κούρδοι από το Ισλαμικό Κράτος το καλοκαίρι του 2016 και έκτοτε την ελέγχουν. Η περιοχή ανάμεσα στο Αφρίν και στο Μανμπίτζ ελέγχεται από τη συριακή αντιπολίτευση που υποστηρίζεται από την Τουρκία. Αν η Τουρκία καταλάβει το Αφρίν και το Μανμπίτζ, θα ελέγχει μια συνεχόμενη ζώνη 200 χλμ. δυτικά του Ευφράτη.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Ουάσιγκτον θα προτάξει τη σχέση της με τους Τούρκους ή με τους Κούρδους. Αν επιλέξει την πρώτη, οι Κούρδοι, οι οποίοι διεξήγαγαν τον χερσαίο πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους, δεν θα ικανοποιηθούν με μιαν αόριστη υπόσχεση για αυτονομία εντός μιας μελλοντικής ομοσπονδιακής Συρίας. Αν προτάξει τη σχέση με τους Κούρδους, είναι άγνωστο πόσο θα τραβήξει το σκοινί ο Ερντογάν και με ποιες επιπτώσεις, αν για παράδειγμα σκοτωθεί έστω και ένας αμερικανός στρατιώτης από τουρκικά πυρά.
«Ανοίγουν ξανά τον δρόμο για επιστροφή των τζιχαντιστών»
Για την ανάκαμψη του Ισλαμικού Κράτους λόγω της τουρκικής επίθεσης στη Συρία προειδοποιεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Ιμπραήμ Μοσλέμ, διπλωματικός εκπρόσωπος στις βαλκανικές χώρες του PYD, του κόμματος που κυβερνά την κουρδική ημιαυτόνομη Βόρεια Συρία. Προειδοποιεί επίσης για την πιθανότητα ενός νέου κύματος προσφύγων προς την Ευρώπη, γιατί το Αφρίν, όντας ως σήμερα λιγότερο επηρεασμένο από τον συριακό εμφύλιο, φιλοξενεί 500.000 πρόσφυγες από άλλες περιοχές της Συρίας. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν ήδη αρχίσει να «ξεσπιτώνονται» για πολλοστή φορά και να αναζητούν τρόπους να περάσουν στην Ευρώπη.
Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από την τουρκική επίθεση στο Αφρίν;
«Θα “ξαναζωντανέψει” το Ισλαμικό Κράτος, γιατί η επίθεση κατά βάθος βοηθάει τους τζιχαντιστές. Οι Τούρκοι είδαν ότι έχανε έδαφος το Ισλαμικό Κράτος και αποφάσισαν να το ενισχύσουν – στο Ιντλίμπ δεν υπήρχε το Ισλαμικό Κράτος, αλλά αφότου ξεκίνησε η τουρκική επιχείρηση οι τζιχαντιστές κατέλαβαν 50 χωριά.
Τόσο η Τουρκία όσο και το Ισλαμικό Κράτος είναι κατά των Κούρδων. Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι δεν μπορεί να κάνει μόνος του πολλά εναντίον μας, γι’ αυτό αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το Ισλαμικό Κράτος για να μας αποσταθεροποιήσει. Η τουρκική επίθεση κάποια στιγμή θα τελειώσει. Αν αποχωρούσαν απλώς οι Τούρκοι από το Αφρίν, η περιοχή θα επέστρεφε στην ηρεμία (σ.σ.: το Αφρίν ήταν σαφώς πιο ήσυχο από τα άλλα δύο κουρδικά καντόνια της Βόρειας Συρίας στη διάρκεια του συριακού εμφυλίου). Αν όμως έρθει το Ισλαμικό Κράτος στο Αφρίν, η περιοχή θα αποσταθεροποιηθεί.
Επίσης, το Αφρίν φιλοξενεί 500.000 πρόσφυγες από άλλες περιοχές της Συρίας, ακριβώς επειδή η κατάσταση εκεί ήταν πιο ήρεμη. Αφότου ξεκίνησε η τουρκική επίθεση, οι πρόσφυγες άρχισαν να κατευθύνονται προς άλλες πόλεις της Συρίας γιατί τα σύνορα προς Τουρκία είναι κλειστά. Αργά ή γρήγορα, θα βρουν τον δρόμο προς την Ευρώπη».
Πώς κρίνετε τον ρόλο της Ρωσίας και ποιοι είναι οι στόχοι της;
«Η Ρωσία έπαιξε βρώμικο ρόλο. Η τουρκική επιχείρηση δεν θα μπορούσε να είχε πραγματοποιηθεί χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των Ρώσων. Η Μόσχα απέσυρε τους στρατιωτικούς παρατηρητές από την περιοχή του Αφρίν και την επομένη ξεκίνησε η τουρκική επίθεση. Οι Ρώσοι μάς πιέζουν να δώσουμε το Αφρίν στον Ασαντ.
Γιατί το Αφρίν; Πρώτον, γιατί αυτό είναι ο αδύναμος κρίκος σήμερα, αυτό μπορούν να του δώσουν προς το παρόν. Μετά θα ζητήσουν και άλλα. Δεύτερον, οι Ρώσοι επιθυμούν να δημιουργήσουν πρόβλημα ανάμεσα στους Αμερικανούς και στους Τούρκους, να εντείνουν το χάσμα που υπάρχει ανάμεσά τους.
Οι Ρώσοι ήταν εκείνοι που είχαν αποκαλύψει πρώτοι τη σχέση των Τούρκων με το Ισλαμικό Κράτος και σήμερα συνεργάζονται με την Τουρκία! Εφόσον οι Τούρκοι συνεργάζονται με το Ισλαμικό Κράτος και το Μέτωπο Αλ Νούσρα, που πρόσκειται στην Αλ Κάιντα, είναι σαν οι Ρώσοι να συνεργάζονται με τους τρομοκράτες».
Οι Αμερικανοί τι συμμετοχή έχουν στις εξελίξεις;
«Ο αμερικανικός στρατός είναι μακριά από το Αφρίν. Αυτή η ζώνη ανήκει στους Ρώσους, οι Αμερικανοί δεν την ελέγχουν. Η δική τους περιοχή βρίσκεται ανατολικά του ποταμού Ευφράτη, στο Κομπάνι και στο Καμίσλι. Οι Αμερικανοί ζητούν από την Τουρκία να σταματήσει την επίθεση. Εμείς είμαστε σύμμαχοι των Αμερικανών, ο στρατός μας είναι μέρος της αμερικανικής συμμαχίας. Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες όφειλαν να είναι πιο δραστήριες για να σταματήσουν την Τουρκία, γιατί αν θέλουν να πολεμήσουν την τρομοκρατία δεν πρέπει να τη βοηθούν.
Οι Αμερικανοί συνεχίζουν να μας εξοπλίζουν κανονικά, δεν έχουν κάνει καμία αλλαγή στα εξοπλιστικά τους προγράμματα. Η μεγαλύτερή τους ανησυχία είναι ότι θα αποσύρουμε τις δυνάμεις μας από τα ανατολικά και θα τις πάμε στο Αφρίν. Αυτό θα αποδυναμώσει το μέτωπο κατά της τρομοκρατίας. Γι’ αυτό πιέζουν την Τουρκία να σταματήσει.
Εμείς είμαστε αναγκασμένοι να βάλουμε όλες μας τις δυνάμεις στο Αφρίν. Ανακοινώσαμε γενική επιστράτευση. Η μάχη με τους Τούρκους προηγείται από κάθε άλλη μάχη. Οι Αμερικανοί προσπαθούν να ηρεμήσουν την κατάσταση προτού κλιμακωθεί, γιατί διαφορετικά θα αναγκαστούν να πάρουν μια απόφαση – είτε θα είναι με εμάς, και θα πολεμήσουν στο πλευρό μας, είτε με την Τουρκία.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Αμερικανοί προτού συνεργαστούν με εμάς προσπάθησαν να συνεργαστούν με την Τουρκία, αλλά η Τουρκία είναι μέρος της τρομοκρατίας. Ο Ερντογάν και η ισλαμιστική κυβέρνησή του σαφώς υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Είναι σχεδόν αδύνατο να συνεργαστεί μαζί του η Ουάσινγκτον. Απορώ πώς κατάφερε η Μόσχα να συνεργαστεί με τον Ερντογάν».
Τι ακριβώς συμβαίνει στο μέτωπο του Αφρίν;
«Εμείς οι Κούρδοι πολεμάμε κατά της τουρκικής κατοχής. Στο Αφρίν έχουμε τον Συριακό Δημοκρατικό Στρατό του οποίου ο κορμός αποτελείται από τις δυνάμεις YPG (σ.σ.: το στρατιωτικό σκέλος του PYD). Ηδη βρισκόμαστε στην έκτη ημέρα της επίθεσης (σ.σ.: η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη) και οι Τούρκοι δεν έχουν καταφέρει τίποτε. Στο Αφρίν υπολογίζεται ότι πολεμούν από την πλευρά μας περίπου 10.000 εκπαιδευμένοι στρατιώτες. Εκεί έχουν πάει όλοι οι έμπειροι στρατιωτικοί που πολέμησαν στο Κομπάνι και αλλού. Αυτοί ηγούνται της μάχης.
Οι Τούρκοι δεν κατάφεραν να πάρουν εδάφη – λένε ψέματα όταν ισχυρίζονται το αντίθετο. Εναν λόφο κατέκτησαν και τον πήραμε πίσω. Στα χωριά μαίνονται οι μάχες».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
