Οικονομική αντεπίθεση του Πεκίνου με αιχμή το… πετρογουάν

Τη διακαή επιθυμία της να λειτουργήσει μια προθεσμιακή αγορά πετρελαϊκών συμβολαίων στο εθνικό της νόμισμα πρόκειται να πραγματοποιήσει σύντομα η Κίνα. Σύμφωνα με δημοσίευμα του αμερικανικού περιοδικού «Foreign Policy», πιθανότατα περί τα τέλη Μαρτίου θα ξεκινήσουν οι συναλλαγές πετρελαϊκών συμβολαίων στην αγορά εμπορευμάτων της Σανγκάης.

Κάτι που θα ενισχύσει σημαντικά τη θέση και τον ρόλο του γουάν στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος, παρά τον ασφυκτικό έλεγχο που ασκεί η νομενκλατούρα του Πεκίνου τόσο στον καθορισμό των διεθνών ισοτιμιών του νομίσματος όσο και στη ρύθμιση των εισροών και εκροών κεφαλαίων στη χώρα.

Αν ευοδωθούν τα σχέδια του Πεκίνου, το γουάν θα μπει σαν σφήνα στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, αφού η διαπραγμάτευση συμβολαίων αργού πετρελαίου στις δύο μεγάλες αγορές του πλανήτη, της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου, γίνεται μέχρι στιγμής σε δολάρια.

Η δημιουργία του πετρογουάν θα επιβεβαιώσει ταυτόχρονα τη μετατόπιση οικονομικής ισχύος και πολιτικής επιρροής που παρατηρείται τις δύο τελευταίες δεκαετίες από τη Δύση προς την Ασία. «Θα δείξει ότι οι ΗΠΑ δεν βρίσκονται πλέον στο κέντρο και δεν αποτελούν την εμπροσθοφυλακή της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου» δήλωσε ο Ματ Πιοτρόφσκι της μη κερδοσκοπικής ΜΚΟ Securing America’s Future Energy που εστιάζει τις δραστηριότητές της σε θέματα ενεργειακής ασφάλειας των ΗΠΑ. Τα τελευταία χρόνια, άλλωστε, η Κίνα έχει ξεπεράσει τις ΗΠΑ και είναι η μεγαλύτερη χώρα εισαγωγής πετρελαίου στον κόσμο.

«Αν και η κινεζική οικονομία έχει αναπτυχθεί στο δεκαπλάσιο τον αιώνα που διανύουμε για να γίνει η δεύτερη στον κόσμο μετά την αμερικανική, το διεθνές οικονομικό σύστημα εξακολουθεί να κυριαρχείται από το δολάριο, το ευρώ και το γεν» σημειώνει ο αρθρογράφος του «Foreign Policy» Κιθ Τζόνσον. Ο Τζόνσον θεωρεί ότι το πετρογουάν θα δώσει τη μεγάλη ευκαιρία που ζητούσε η Κίνα για να προωθήσει ουσιαστικά τη θέση της και τα συμφέροντά της ως οικονομικής υπερδύναμης του πλανήτη.

Διότι η απόφαση που έλαβε στα τέλη του 2015 το ΔΝΤ να συμπεριλάβει το γουάν στο καλάθι των διεθνών αποθεματικών νομισμάτων μαζί με το δολάριο, το ευρώ, το ιαπωνικό γεν και τη βρετανική στερλίνα «δεν ήταν παρά μια συμβολική κίνηση της διεθνούς κοινότητας που ήθελε να δείξει ότι το γουάν δεν είναι πλέον ο φτωχός συγγενής του διεθνούς νομισματικού συστήματος».

Από τη στιγμή που το γουάν πήρε μια θέση στο καλάθι των διεθνών αποθεματικών νομισμάτων η πορεία του δεν ήταν η αναμενόμενη. Την τελευταία διετία η ισοτιμία του έναντι του δολαρίου υποχώρησε (όχι ερήμην και παρά τη θέληση του Πεκίνου). Και σε συνδυασμό με τις κυβερνητικές παρεμβάσεις στις ροές των κεφαλαίων και την άρνηση των αρχών να επιτρέψουν την ελεύθερη διακύμανση της ισοτιμίας του γουάν «υπονόμευσε τη διεθνή απήχηση του νομίσματος», όπως παρατηρεί ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια Μπάρι Αϊχενγκριν.

Διότι εν προκειμένω υπάρχει μια σαφής αντίφαση, από τη μια η Κίνα να επιθυμεί τη διεθνοποίηση του εθνικού νομίσματός της και από την άλλη να την υπονομεύει εμποδίζοντας την ανατίμησή του, που θα αντανακλούσε την ισχύ της κινεζικής οικονομίας εξάλλου, για να κρατήσει ανταγωνιστικά τα προϊόντα της στις διεθνείς αγορές.

Εσχάτως η κατάσταση αυτή είναι αλήθεια ότι έχει αλλάξει. Η κινεζική κυβέρνηση χαλάρωσε τον ασφυκτικό έλεγχο στα επιτόκια και το γουάν ανατιμήθηκε στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας διετίας έναντι του δολαρίου. Ισως να πρόκειται για μια στρατηγική τακτική του Πεκίνου προκειμένου να προετοιμάσει την πολυπόθητη λειτουργία της προθεσμιακής πετρελαϊκής αγοράς της Σανγκάης και για να καταστήσει το γουάν πιο ελκυστικό για το διασυνοριακό εμπόριο και ασφαλώς ως αποθεματικό νόμισμα.

Ηδη το Πακιστάν, ένας μεγάλος εμπορικός εταίρος της Κίνας, για πολιτικούς λόγους βέβαια προτιμά να διεξάγει το διμερές εμπόριο σε γουάν παρά σε δολάρια. Και η Κίνα πληρώνει ως επί το πλείστον με το εθνικό της νόμισμα τις εισαγωγές πετρελαίου και πρώτων υλών από κάποιες χώρες της ευρύτερης περιοχής της Ασίας, όπως είναι η Ρωσία. Το ίδιο επιθυμεί σφόδρα να πετύχει και με τις εισαγωγές από την έτερη μεγάλη προμηθεύτριά της σε ενέργεια, τη Σαουδική Αραβία. Κι εδώ, όμως, τα προσκόμματα που θα πρέπει να ξεπεράσει είναι πολιτικά, διότι η οικονομική διπλωματία των ΗΠΑ δύσκολα θα επέτρεπε κάτι τέτοιο στο Ριάντ. Επί προεδρίας Τραμπ μάλιστα…

Κατόπιν έπεται η εδραίωση του νομίσματος ως διεθνούς αποθεματικού. Διότι, παρά την τυπική θεώρησή του ως αποθεματικού, οι διεθνείς συναλλαγές με γουάν υπολείπονται σε αξία εκείνων που διεξάγονται με δολάρια, ευρώ, γεν ή στερλίνες.

Ωστόσο, τα αποθεματικά σε γουάν από τις τράπεζες ξεπέρασαν στα τέλη του 2017 σε αξία τα 100 δισ. δολάρια. Και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έχει ήδη αποκαταστήσει μια γραμμή στενής συναλλαγματικής συνεργασίας με την Κεντρική Τράπεζα της Κίνας, μόλις αποκάλυψε ότι το περασμένο φθινόπωρο πούλησε αποθεματικά της σε δολάρια για να τα αντικαταστήσει με γουάν συνολικής αξίας 500 εκατ. ευρώ.

Δολάρια πούλησε για να αγοράσει γουάν στις αρχές του Ιανουαρίου και η γερμανική Μπούντεσμπανκ.

Σημαντικές μεταρρυθμίσεις

Απαντες οι ειδικοί περί τις συναλλαγματικές υποθέσεις συμφωνούν, πάντως, ότι αν η Κίνα θέλει να ενισχύσει τη θέση της στις διεθνείς αγορές πετρελαίου, αν θέλει να έχει επιτυχία το πετρογουάν και να εξελιχθεί σε «όχημα» που θα μετατρέψει το εθνικό της νόμισμα σε διεθνές αποθεματικό, η νομενκλατούρα του Πεκίνου θα πρέπει να τολμήσει να προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις – αποτελούν άλλωστε διαρκές και πάγιο αίτημα της Δύσης.

Κυρίως να επιτρέψει την ελεύθερη διακύμανση της ισοτιμίας του γουάν και να άρει τα capital controls.

«Η Κίνα θα πρέπει να καταργήσει πλήρως τους περιορισμούς στις διεθνείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές της προκειμένου να γίνει το γουάν αποθεματικό νόμισμα. Αλλά αυτή συνεχίζει να νομοθετεί περιορισμούς» σημείωσε ο Μπάρι Αϊχενγκριν του Μπέρκλεϊ.