Εγκλωβισμένοι στους φόρους οι Ελληνες και μετά τα μνημόνια

«Πολύ σκληρό για να πεθάνει» είναι το Μνημόνιο, καθώς μέχρι τον Αύγουστο του 2018, όταν και ολοκληρώνεται το πρόγραμμα για να βγει η Ελλάδα στις αγορές, υπάρχει μια σειρά από μέτρα και προαπαιτούμενα που πρέπει να υλοποιηθούν πλήρως και άλλα να εφαρμοστούν μετά το 2018, με μεγάλα θύματα τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους, τους αγρότες και άλλες κατηγορίες πολιτών.

Μείωση αφορολογήτου, επανυπολογισμός και μείωση συντάξεων, αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες και στον ΕΝΦΙΑ, κατάργηση ΕΚΑΣ και εκπτώσεων στον ΦΠΑ νησιών, πλήρης εφαρμογή ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για χρέη σε τράπεζες, Εφορία και Ταμεία είναι ορισμένα μόνο από τα μέτρα που απαιτούν οι δανειστές να εφαρμοστούν με αποτελεσματικότητα τους επόμενους μήνες ή τα επόμενα χρόνια.

Την ίδια στιγμή οι πολίτες αγωνιούν για το πώς θα πληρώσουν τις οφειλές τους, καθώς το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει καταφέρει ακόμη να πείσει τους δανειστές ότι πρέπει επιτέλους να έρθει μια νέα ρύθμιση έως 100 ή 120 δόσεις για χρέη μισθωτών και συνταξιούχων προκειμένου να μπει ένα τέλος στη ραγδαία αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Τον Δεκέμβριο του 2017 τα συνολικά ληξιπρόθεσμα χρέη προς την Εφορία ξεπέρασαν για δεύτερο συνεχόμενο μήνα το φράγμα των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ σε αγωνία βρίσκονται χιλιάδες οφειλέτες οι οποίοι ενώ έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση των 100 δόσεων, κινδυνεύουν να τη χάσουν επειδή θα καθυστερήσουν μία ημέρα να πληρώσουν είτε μία από αυτές τις δόσεις είτε τις τρέχουσες οφειλές τους.

Και σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν και τα στοιχεία από έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, στην οποία η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση μεταξύ των 29 αναπτυγμένων οικονομιών βάσει του Δείκτη Δίκαιης Ανάπτυξης. Πού υστερεί η χώρα; Στην ανάπτυξη, στο ποσοστό απασχόλησης, στο προσδόκιμο υγιούς ζωής, στη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, στο ποσοστό φτώχειας, στη δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών (δημόσιο χρέος, αποταμίευση κ.λπ.) και στην ανισότητα στον πλούτο και στο μέσο εισόδημα.

Οι δανειστές και συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λίγες ώρες πριν ανάψει το Eurogroup το πράσινο φως για την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης και την έγκριση της δόσης των 6,7 δισ. ευρώ, φρόντισαν να θυμίσουν στην Ελλάδα με την Ενδιάμεση Εκθεση Συμμόρφωσης τα μέτρα εκείνα που πρέπει να υλοποιήσει μήνα-μήνα μέχρι τον Αύγουστο, όταν και ολοκληρώνεται το τρίτο πρόγραμμα-Μνημόνιο.

Για μία ακόμη φορά έρχεται στο προσκήνιο η απαίτηση του ΔΝΤ να μειωθεί το αφορολόγητο σε μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες όχι από το 2020, όπως είναι ψηφισμένο, αλλά από το 2019 εφόσον τον Μάιο του 2018 κρίνουν οι θεσμοί ότι ο στόχος πλεονάσματος 3,5% για το 2019 δεν είναι εφικτός. Αυτό στην πράξη θα σημαίνει μια πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση και κατ’ επέκταση αφαίμαξη εισοδημάτων νοικοκυριών που βρίσκονται κοντά ή ακόμη και κάτω από το όριο της φτώχειας. Η πρόσθετη αυτή επιβάρυνση θα φθάνει έως και τα 650 ευρώ τον χρόνο, δηλαδή σε ορισμένες περιπτώσεις έως και έναν μισθό.

Μάλιστα οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, εφόσον τελικά αποφασιστεί κάτι τέτοιο, θα διαπιστώσουν από τον πρώτο κιόλας μήνα του 2019 τη μείωση του εισοδήματός τους λόγω της αυξημένης παρακράτησης φόρου, όπου σε ορισμένες περιπτώσεις θα φθάσει και τα 54 ευρώ τον μήνα.

Από την πλευρά της η ελληνική κυβέρνηση απαντά ότι κάτι τέτοιο δεν θα χρειαστεί να συμβεί, γιατί ο στόχος του πλεονάσματος θα επιτευχθεί χωρίς να έρθει έναν χρόνο νωρίτερα η μείωση του αφορολογήτου. Ομως μείωση του αφορολογήτου θα έχουμε σε κάθε περίπτωση από την 1η Ιανουαρίου 2020, καθώς αυτό έχει ήδη νομοθετηθεί.

Αυτό που θα ισχύσει σίγουρα από την 1η Ιανουαρίου 2019 θα είναι η μείωση των συντάξεων σε ποσοστό έως και 18%. Στα μέτρα της τέταρτης αξιολόγησης είναι ο επανυπολογισμός όλων των συντάξεων, ώστε να γνωρίζουν οι συνταξιούχοι τα ποσά που αντιστοιχούν στον νέο τρόπο υπολογισμών των συντάξεων με τον Νόμο 4387/2016, γνωστό και ως νόμο Κατρούγκαλου. Αυτό θα πρέπει να έχει συμβεί έως τον Μάρτιο του 2018. Από τον επανυπολογισμό μπορεί να προκύψουν και διαφορές άνω του 18%, ωστόσο βάσει του ψηφισμένου νόμου αυτές θα περιορίζονται σε κάθε περίπτωση στο ανώτατο πλαφόν του 18%.

Τον Ιούνιο του 2018 θα πρέπει να έχει υπογραφεί και η νέα υπουργική απόφαση με την οποία θα καθορίζονται τα νέα κριτήρια για νέες μειώσεις στο ΕΚΑΣ του 2019. Υπενθυμίζεται ότι με το τρίτο Μνημόνιο το ΕΚΑΣ κόβεται εντελώς από τις αρχές του 2020.

Τον Ιούνιο του 2018 τελειώνει και η εξάμηνη παράταση χαμηλών συντελεστών ΦΠΑ στα 5 νησιά του Αιγαίου. Πρόκειται για τα νησιά Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λέρος και Κως. Ενα μέτρο που αναμένεται να πλήξει τόσο τις τοπικές κοινωνίες όσο και τον τουρισμό, καθώς η Ελλάδα γίνεται όλο και πιο ακριβή σε σύγκριση με άλλες γειτονικές χώρες.

Τον Μάρτιο του 2018 θα πρέπει το υπουργείο Οικονομικών να προχωρήσει στον καθορισμό των νέων αντικειμενικών αξιών σε χιλιάδες ζώνες της χώρας με τη βοήθεια περίπου 200 εκτιμητών, γεγονός που καθιστά αδύνατη την απαίτηση των δανειστών να προκύψουν τιμές που να προσεγγίζουν τις εμπορικές. Αλλωστε, όπως επισημαίνουν παράγοντες της κτηματαγοράς, «για ποιες εμπορικές τιμές μιλάμε, όταν οι πράξεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σε αρκετές περιοχές της χώρας είναι ελάχιστες».

Ωστόσο, οι δανειστές περιμένουν τις νέες αντικειμενικές αξίες και μαζί με αυτές τις αλλαγές στους συντελεστές ΕΝΦΙΑ, προκειμένου να μην κινδυνεύσει η επίτευξη του εισπρακτικού στόχου που δεν είναι άλλος από τα 2,65 δισ. ευρώ.

Παράγοντες της αγοράς ακινήτων εκτιμούν ότι σε αρκετές φθηνές περιοχές οι αντικειμενικές αξίες θα ανέβουν, ενώ στις λεγόμενες ακριβές θα πέσουν. Κατά συνέπεια είναι σχεδόν βέβαιο ότι αρκετοί ιδιοκτήτες ακινήτων στο επόμενο εκκαθαριστικό ΕΝΦΙΑ, που αναμένεται να τους σταλεί περί τα μέσα του 2018, θα δουν αύξηση του ποσού σε σύγκριση με τα προηγούμενα 2 χρόνια.

Μια λύση που εξετάζει το υπουργείο Οικονομικών είναι να αυξήσει τον φόρο σε περίπου 500.000 ιδιοκτήτες που επιβαρύνονται με συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ και αυτό αφορά όσους έχουν ατομική ακίνητη περιουσία αντικειμενικής αξίας άνω των 200.000 ευρώ. Πάντως, στο υπ. Οικονομικών αποκλείουν προς το παρόν επιβολή ΕΝΦΙΑ στα αγροτεμάχια.

Σύμφωνα με τον νόμο, όποιος καθυστερήσει από 1η Ιανουαρίου 2018 να πληρώσει ρυθμισμένη ή βεβαιωμένη οφειλή μία ημέρα από τη λήξη της βγαίνει αυτόματα από τη ρύθμιση των 100 δόσεων. Αδικο και αναποτελεσματικό χαρακτηρίζουν λογιστές – φοροτέχνες αυτό το μέτρο, που όμως η τρόικα δεν δέχθηκε να αλλάξει.

Το μόνο που δέχθηκε είναι να παρέχεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής αιτήσεων υπαγωγής στην πάγια ρύθμιση των 12 ή των 24 μηνιαίων δόσεων ακόμη και για οφειλές προς την Εφορία οι οποίες δεν έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες. Γι’ αυτό και το υπουργείο έχει περιθώριο λίγων ημερών να ενεργοποιήσει τη συγκεκριμένη διάταξη που ψηφίστηκε το περασμένο διάστημα.

Υπενθυμίζεται ότι με τη διάταξη αυτή οι φορολογούμενοι έχουν τη δυνατότητα να εντάσσονται στην πάγια ρύθμιση για μη ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να προσέρχονται στις αρμόδιες ΔΟΥ για την υποβολή των απαιτούμενων αιτήσεων και δικαιολογητικών. Μέχρι σήμερα δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής αίτησης για ρύθμιση χρέους προς την Εφορία σε 12 ή 24 μηνιαίες δόσεις βάσει του Ν. 4152/2013 υπήρχε μόνο εφόσον το χρέος αυτό είχε καταστεί ληξιπρόθεσμο.