Υψηλές τάσεις

Η δημοσίευση είναι η ψυχή της δικαιοσύνης. Σωστά; Σωστότατα. Ας θέσουμε τώρα το εξής ζήτημα που στην «καρδιά» του κλείνει σοβαρά ερωτήματα σχετικά και με τη δημοσίευση και με τη δικαιοσύνη: Εχουμε μια επιστημονική δημοσίευση που έγινε πριν από λίγες ημέρες. Η δημοσίευση αυτή αφορά έναν συγγενή του ιού της ευλογιάς –συγκεκριμένα τον ιό της ευλογιάς των αλόγων -, τον οποίο ερευνητές του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα στον Καναδά κατάφεραν να συνθέσουν από το μηδέν στο εργαστήριο. Ουσιαστικώς οι επιστήμονες παρήγγειλαν τμήματα DNA του ιού της ευλογιάς των αλόγων από το Internet, τα «ένωσαν» και τελικώς δημιούργησαν έναν ιό ο οποίος, όπως είδαν, ήταν σε θέση και να αναπαράγεται και να μολύνει κύτταρα. Μέσω της μελέτης τους λοιπόν, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση ανοιχτής πρόσβασης PLOS ONE, οι ερευνητές από τον Καναδά ούτε λίγο ούτε πολύ προσέφεραν απλόχερα στο πλατύ κοινό (με όποιον επιτήδειο μπορεί να περιλαμβάνεται σε αυτό) τη συνταγή δημιουργίας ενός τέτοιου ιού. Με λίγα λόγια, ενδεχομένως να παρείχαν και σε έναν τρομοκράτη… στο πιάτο το «know how» της ανάπτυξης ενός βιολογικού όπλου «πολύ μεγάλου βεληνεκούς». Ιδού λοιπόν το βασικότερο ερώτημα: Θα έπρεπε να έχει γίνει αυτή η δημοσίευση;

Η ερευνητική ομάδα απαντά βέβαια «Ναι», προτάσσοντας το επιχείρημα ότι η μελέτη της που χρηματοδοτήθηκε από τη φαρμακευτική εταιρεία Tonix με έδρα στη Νέα Υόρκη μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός ασφαλέστερου και πιο αποτελεσματικού εμβολίου για την ευλογιά. Θετικά απαντούν βέβαια και οι εκπρόσωποι του PLOS για την απόφαση δημοσίευσης, τονίζοντας ότι μια αρμόδια επιτροπή της επιθεώρησης συμφώνησε –και μάλιστα ομόφωνα –ότι τα οφέλη από τη δημοσίευση της μελέτης, με κυριότερο την πιθανή βελτίωση των εμβολίων ενάντια στην ευλογιά, ήταν μεγαλύτερα από τους όποιους κινδύνους.

Σε αυτά τα επιχειρήματα ήλθαν βροχή τα «Οχι» πολλών άλλων ειδικών, οι οποίοι τόνισαν, κατ’ αρχάς, ότι υπάρχουν ήδη ασφαλή εμβόλια για την ευλογιά, καθώς και ότι δεν φαίνεται να υπάρχει πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη ενός νέου εμβολίου που θα βασίζεται στον συγγενή ιό της ευλογιάς των αλόγων. Για την ιστορία, το πρώτο εμβόλιο ενάντια στην ευλογιά αναπτύχθηκε το 1796 από έναν βρετανό γιατρό, τον Εντουαρντ Τζένερ. Το εμβόλιο εκείνο συνδέθηκε με παρενέργειες όπως σοβαρό εξάνθημα, αλλά και φλεγμονή του εγκεφάλου και του καρδιακού μυός, κυρίως σε άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Εκτιμάται ότι ανά εκατομμύριο ατόμων που έλαβαν το εμβόλιο κατεγράφησαν 1,4 ως 8,4 θάνατοι. Ετσι αναπτύχθηκαν άλλα ασφαλέστερα εμβόλια τα οποία κυκλοφορούν στην αγορά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει, για παράδειγμα, δώσει έγκριση κυκλοφορίας στο εμβόλιο ΜVA το οποίο περιέχει ένα εξασθενημένο στέλεχος του ιού της ευλογιάς που ονομάζεται Modified Vaccinia Ankara. Το εμβόλιο αυτό αναπτύχθηκε αρχικώς από την τοπική κυβέρνηση της Βαυαρίας και χορηγήθηκε σε 150.000 παιδιά στη Γερμανία τη δεκαετία του 1970. Πρόσφατες δοκιμές του σε οροθετικά άτομα αλλά και σε ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων και ως εκ τούτου είχαν αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα απέδειξαν εκ νέου την ασφάλειά του.

Οι ειδήμονες συμπλήρωσαν επίσης, σχολιάζοντας και την απόφαση των υπευθύνων της επιθεώρησης PLOS, ότι σε περιπτώσεις μελετών όπως η συγκεκριμένη, η επιτροπή που θα δίνει το πράσινο φως της δημοσίευσης θα πρέπει να είναι πολύ πιο διευρυμένη περιλαμβάνοντας εθνικές αλλά και παγκόσμιας εμβέλειας αρχές υγείας, με δεδομένο ότι μιλούμε για μείζονα θέματα δημόσιας υγείας.

Να σημειωθεί ότι οι εμβολιασμοί για την ευλογιά σταμάτησαν παγκοσμίως τη δεκαετία του 1980, καθώς η νόσος θεωρήθηκε ότι εκριζώθηκε, και σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν ανοσία ενάντια στον ιό. Τα τελευταία δείγματα του ιού της ευλογιάς φυλάσσονται αυστηρά στη Ρωσία και στις ΗΠΑ. Βέβαια, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως με μελέτες σαν και αυτήν αναρτημένες στο Διαδίκτυο, σιγά μην τρέχουν οι τρομοκράτες να κλέβουν δείγματα από εργαστήρια υψίστης ασφαλείας…

Για να κλείσουμε από εκεί που ξεκινήσαμε, ακόμα και αν ήταν δίκαιο να γίνει αυτή η επιστημονική δημοσίευση, ήταν και σωστό; Και τι υπερέχει όταν μιλούμε για μια δημοσίευση που μπορεί να αποτελεί, όπως θα έλεγαν κάποιοι, ένα από τα κομμάτια της ψυχής της δικαιοσύνης αλλά οι επιπτώσεις της μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο εκατομμύρια ψυχές; Η απάντηση σε τέτοια ερωτήματα δεν μπορεί να είναι πάντως… μια ψυχή που είναι να βγει ας βγει.