Μικροί και μεγάλοι παίζουν με… κούκλες!

Στην εποχή της ταχύτητας, της τεχνολογίας αλλά και της κρίσης, ποιος ασχολείται άραγε με κούκλες; Το «Εργαστήρι Μαιρηβή» και η ιδρύτριά του Μαιρηβή Γεωργιάδου, μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της κουκλοθεατρικής τέχνης στη χώρα μας, όχι μόνο επιμένουν σε αυτό, αλλά εντυπωσιάζουν με το εύρος των δραστηριοτήτων τους: παραστάσεις, εργαστήρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκθέσεις, φεστιβάλ, περιοδείες, δράσεις σε φυλακές και πολλά ακόμη που φέρνουν σε επαφή οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο με έναν γοητευτικό, παραμυθένιο κόσμο… Πώς ξεκίνησαν, όμως, όλα αυτά και πώς εξελίχθηκαν;

«Ηταν μια βαθιά μου επιθυμία» λέει η Μαιρηβή Γεωργιάδου. Συνεχίζει αναφέροντας ότι το κουκλοθέατρο της άρεσε από παιδί ακόμη, όταν έπαιζε για την ίδια η δασκάλα μητέρα της στο σπίτι. «Στη διαδρομή, σπούδασα άλλα πράγματα» συνεχίζει. «Φοίτησα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο στη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, όταν συνειδητοποίησα ότι στην πραγματικότητα με το κουκλοθέατρο ήθελα να ασχοληθώ, άρχισα να ψάχνομαι και ήμουν τυχερή γιατί βρέθηκαν σημαντικοί άνθρωποι στον δρόμο μου». Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην Ανίνα Στάινερ, τη δασκάλα της, όπως λέει, με την οποία άρχισε τα εργαστήρια. Τη γνωριμία μαζί της τη θεωρεί ιδιαίτερα σημαντικό σταθμό στην πορεία της.

Το 1997 αποφάσισε να δημιουργήσει έναν χώρο αφιερωμένο στην κούκλα. Δύο χρόνια αργότερα αρχίζει η επίσημη λειτουργία ως αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με σκοπό την έρευνα, την εξάπλωση αλλά και τη διεύρυνση της τέχνης του κουκλοθεάτρου στην Ελλάδα με τη σύγχρονη ευρεία έννοιά της. Οι δραστηριότητες του «Εργαστηρίου» στεγάζονται σε ένα διατηρητέο κτίριο στην περιοχή του Μεταξουργείου, ο οποίος λειτουργεί ως χώρος θεατρικών πειραματισμών, προβών, μαθημάτων, εργαστηρίων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, εκθέσεων αλλά και ποικίλων εκδηλώσεων γύρω από την τέχνη της κούκλας. Το κομμάτι των παραστάσεων, ωστόσο, από το 2012 έχει «μετακομίσει» στου Ψυρή, επίσης σε διατηρητέο κτίριο. «Για λόγους προσβασιμότητας και ασφάλειας» εξηγεί η Μαιρηβή Γεωργιάδου, θυμίζοντας πως πρόκειται για θέαμα που απευθύνεται σε παιδιά, χωρίς βεβαίως να αποκλείονται και οι ενήλικοι. Κάθε άλλο μάλιστα…

Ο χώρος του Ψυρή, αποκλειστικά διαμορφωμένος και ειδικά εξοπλισμένος για τις ανάγκες της κουκλοθεατρικής τέχνης, περιλαμβάνει θέατρο 120 θέσεων, ενώ στο φουαγέ λειτουργεί μόνιμη έκθεση με συλλογές από παλιές κούκλες θιάσων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Με τόσο μεγάλη γκάμα δραστηριοτήτων, η απορία είναι εύλογη: πώς συντηρείται οικονομικά το «Εργαστήρι»; «Ως το 2012 για κάποιες παραγωγές λαμβάναμε επιχορήγηση» λέει η κυρία Γεωργιάδου. «Από τότε και μετά και με δεδομένη την κρίση, αυτό σταμάτησε και στηριζόμαστε πλέον στα εισιτήρια, στις σχολικές επισκέψεις κ.λπ. Από το 2013 εγκαινιάσαμε το Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου και Αφήγησης στην Αθήνα, στο πλαίσιο του οποίου επιλέγονται να συμμετάσχουν καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο». Η 5η διοργάνωση θα συνεχιστεί ως τον Μάιο του 2018 και οι αμέσως επόμενες φιλοξενίες περιλαμβάνουν τις παραστάσεις «Lucchettino Classic» (2, 3, 4/3/2018), μια κωμωδία με εκκεντρικά και κλόουν στοιχεία χωρίς λόγια από την Ιταλία, αλλά και το τσεχικό «Ξύλινο τσίρκο» (9, 10, 11/3/2018) της ομάδας Karromato που απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. «Το κουκλοθέατρο είναι λίγο παρεξηγημένο στην Ελλάδα, δεν πρόκειται καθόλου για απλοϊκή τέχνη» επισημαίνει η Μαιρηβή Γεωργιάδου. Παραδέχεται πως «ακόμη και με τα σχολεία δεν το έχουμε επιτύχει στον βαθμό που θα θέλαμε. Το σίγουρο είναι πάντως πως, όταν μια παράσταση είναι προσεγμένη, απευθύνεται κάλλιστα και στο ενήλικο κοινό. Οταν φέρνουμε θιάσους από το εξωτερικό, υπάρχει συμμετοχή του κόσμου. Παρ’ όλα αυτά, στην Ελλάδα είναι κάπως παρακινδυνευμένη μια παράσταση κουκλοθεάτρου αποκλειστικά για ενήλικο κοινό. Τα τελευταία 15 χρόνια, πάντως, μπορώ να πω πως έχει αυξηθεί η ενασχόληση με το κουκλοθέατρο».

Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι εύκολα. «Το ενδιαφέρον πρέπει να εκδηλωθεί από τον ενήλικο. Αυτός θα φέρει το παιδί στο κουκλοθέατρο και αυτό είναι δύσκολο όταν δεν έχει δει ποτέ ο ίδιος. Ωστόσο, όταν έρθουν τα παιδιά, αυτό που εισπράττουμε στο τέλος των παραστάσεων είναι φοβερό. Υπάρχουν παιδάκια που μας λένε «πατήστε το κουμπί να ξαναρχίσει». Το πρόβλημα είναι το πώς θα πειστεί ο γονιός να το φέρει μέχρι εκεί. Οταν έρθουν όμως, καταλαβαίνουν πόσο αρέσει στα παιδιά, που παρακολουθούν από την αρχή ως το τέλος μαγεμένα. Σπανιότατα έχει τύχει να φύγει παιδί πριν από το τέλος της παράστασης. Η μουσική και η εικόνα τα γοητεύουν» συνεχίζει κάνοντας ειδική μνεία στους άξιους συνεργάτες της.

Σε όλες τις ηλικίες απευθύνεται εξάλλου και η εφετινή παράσταση του «Εργαστηρίου», το λαϊκό παραμύθι «Φαουστουπής» που θα παίζεται ολόκληρη τη σεζόν, ίσως και του χρόνου, όπως λέει η κυρία Γεωργιάδου. «Είναι μικροσκοπικός, αναιδέστατος, αινιγματικός και σπιρτόζος. Πραγματοποιεί κάθε σου ευχή αλλά μπορεί να σου πάρει ό,τι αγαπάς και πιο πολύ. Είναι ένα αίνιγμα, μια τρέλα και μια ζαβολιά. Είναι ένα ψέμα που την αλήθεια κυνηγά. Το όνομά του ποιος θα το βρει; Κανεί δεν ξέρει πως τον λεν «Φαουστουπή»» διαβάζουμε στην περιγραφή της παράστασης. Η ιστορία του «Φαουστουπή», κατά κόσμον «Ρουμπελστίλτνσκιν», χάνεται στα 1808, όταν τυχαία την ανακάλυψαν και την προσέθεσαν στη συλλογή τους οι θρυλικοί παραμυθάδες, οι αδελφοί Γκριμ. Η προσπάθεια της κόρης του μυλωνά που πρέπει να κάνει το άχυρο χρυσάφι δουλεύτηκε εντατικά από αυτούς και τελικά εκδόθηκε το 1812. Εκτοτε το παραμύθι κυκλοφορεί σε διάφορες παραλλαγές. Ο ήρωας ταξιδεύει παντού, αλλάζοντας όνομα, γλώσσα, πατρίδα και συχνά όψη!

Μέσα στο παραμύθι αντηχούν αρχαϊκές θρησκευτικές δοξασίες για τη δύναμη της επίκλησης των ονομάτων που γίνονται ακόμα αποδεκτές και από τις σύγχρονες θρησκείες. Οποιος μάθει το μυστικό όνομα ενός πλάσματος μπορεί να το εξουσιάσει, να το κάνει σκλάβο ή φίλο του. Το παραμύθι μιλά όμως και για τον κίνδυνο των υπερβολικών επιθυμιών, της φιλοδοξίας και της καύχησης. Οποιος δεν μπορεί να ελέγξει την επιθυμία και την αλαζονεία του κάποια στιγμή θα συναντήσει στη ζωή του τον… Φαουστουπή.

Τα λαϊκά παραμύθια είναι η βασική πηγή έμπνευσης για τη Μαιρηβή Γεωργιάδου (η οποία σκηνοθετεί και συνυπογράφει το κείμενο από κοινού με την Ισμήνη Καμπανέλλη) και τους συνεργάτες της. Στην προκειμένη περίπτωση, στην κουκλοθεατρική ομάδα συμμετέχουν, πέρα από την ίδια, η Μιρέλα Κατσά και ο Θοδωρής Κορόζης, ενώ τη μουσική τής παράστασης υπογράφει ο Λουδοβίκος των Ανωγείων.