Νέα εποχή, νέα προβλήματα για τη διαιτησία

Κάποιοι έλληνες διαιτητές, που διακρίνονται για το χιούμορ τους, υποστηρίζουν ότι το Video Assistant Referee, το περίφημο VAR, για το οποίο τόσος λόγος γίνεται και στην Ελλάδα, ονομάστηκε έτσι γιατί έπρεπε να θυμίζει το επίθετο του κ. Παναγιώτη Βαρούχα (VARoύχα για τους διαιτητές), ο οποίος παραμένει ο διασημότερος τηλεοπτικός κριτής αμφισβητούμενων φάσεων. Αλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι VAR σημαίνει Vasiliadis Referee: η παρατήρηση γίνεται για να τονιστεί η επιμονή του υφυπουργού Αθλητισμού κ. Γιώργου Βασιλειάδη στην υιοθέτηση του ηλεκτρονικού συστήματος διαιτησίας των αγώνων.

Ο κ. Βασιλειάδης έχει πραγματικά αναλάβει προσωπικά το ζήτημα: την περασμένη Τετάρτη, ύστερα από σύσκεψη στην οποία συμμετείχαν ο υπουργός κ. Νίκος Παππάς και ο πρόεδρος της ΕΠΟ κ. Βαγγέλης Γραμμένος, ανακοίνωσε ότι το σύστημα θα χρησιμοποιηθεί με την έναρξη του νέου πρωταθλήματος και ότι τα έξοδά του θα αναλάβει πλήρως η Πολιτεία. Ο κ. Βασιλειάδης ποντάρει σε κάποια προγράμματα χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, γιατί μοιάζει απίθανο να περισσεύουν τόσα χρήματα στο υφυπουργείο Αθλητισμού για τη χρηματοδότηση μιας υπηρεσίας που αφορά αποκλειστικά το επαγγελματικό ποδόσφαιρο.

Ενώ στην Ελλάδα ο υφυπουργός Αθλητισμού μοιάζει να πιστεύει ότι το Video Assistant Referee είναι η λύση για όλα τα προβλήματα της διαιτησίας, στις χώρες όπου αυτό εφαρμόζεται οι γκρίνιες πληθαίνουν. Υπάρχουν δύο προβλήματα: το πρώτο ότι δεν υπάρχει ένας ενιαίος τρόπος εφαρμογής του και το δεύτερο ότι δεν υπάρχουν οδηγίες για τον τρόπο χρησιμοποίησής του –πράγμα που σημαίνει ότι αποφασίζουν για αυτήν οι ομοσπονδίες κατά το δοκούν.

Υπάρχει μάλιστα η εξής αντίφαση: ενώ το σύστημα χρησιμοποιείται σε πολλά και μεγάλα πρωταθλήματα, η UEFA δεν το χρησιμοποιεί για τις δικές της διοργανώσεις, δηλαδή το Τσάμπιονς Λιγκ και το Γιουρόπα Λιγκ. Προϊστάμενοι της ευρωπαϊκής διαιτησίας, όπως ο Κύρος Βασσάρας, ισχυρίζονται ότι αν δεν υπάρξει ένα ξεκαθάρισμα της FIFA για το πώς αυτό το σύστημα ελέγχου πρέπει να χρησιμοποιείται και αν δεν υπάρξει η κατάλληλη εκπαίδευση των διαιτητών που επιβλέπουν μέσω του βίντεο όσα συμβαίνουν στο γήπεδο, είναι δεδομένο ότι όλα στη διαιτησία θα γίνουν χειρότερα.

Αν σκεφτούμε τι συμβαίνει εφέτος, δεν έχει και πολύ άδικο. Στη Γερμανία π.χ., όπου το σύστημα πρωτοχρησιμοποιήθηκε, αρχικά γινόταν χρήση του βίντεο για οτιδήποτε συνέβαινε στο γήπεδο. Το γεγονός αυτό οδήγησε τους διαιτητές σε απόλυτη αδράνεια, καθώς περισσότερο περίμεναν τις υποδείξεις των συναδέλφων τους που παρακολουθούσαν το βίντεο παρά παρακολουθούσαν το ματς. Στη Γερμανία η παρακολούθηση των αγώνων της Μπουντεσλίγκα γίνεται σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο στα κεντρικά της ομοσπονδίας στη Βόννη! Υστερα από καταγγελίες για εσκεμμένα λάθη στις λήψεις, επενέβη η γερμανική ομοσπονδία και αποφάσισε ότι το VAR θα χρησιμοποιείται μόνο για συγκεκριμένα πράγματα: τους καταλογισμούς πέναλτι, την τιμωρία του σκληρού παιχνιδιού και το ξεκαθάρισμα του αν η μπάλα πέρασε ή όχι τη γραμμή σε περιπτώσεις που δεν είναι σαφές αν ένα γκολ πρέπει να μετρήσει.

Από την άλλη, οι Ιταλοί, οι οποίοι ακολουθούν τον δικό τους δρόμο έχοντας χώρο για τον video referee στα vans που καλύπτουν τα παιχνίδια, το χρησιμοποιούν περισσότερο. Ο video referee ειδοποιεί τον διαιτητή και για φάσεις που πρέπει να αξιολογηθεί αν ένας παίκτης είναι οφσάιντ, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι το βίντεο μπορεί να το δει και να το αξιολογήσει και ο κανονικός διαιτητής, όπως συμβαίνει στα ματς του μπάσκετ στην Ευρωλίγκα, αρκεί να το θέλει.

Αυτή η ελεύθερη βούληση του διαιτητή να συμβουλευθεί ή όχι το βίντεο προκαλεί νέα προβλήματα –καθώς άλλοι διαιτητές θέλουν τη συμβουλή και άλλοι δεν τη θέλουν! Επίσης συμβαίνει να καταγράφονται διαφωνίες μεταξύ του διαιτητή και του video referee. Υπάρχουν και παραδείγματα.

Στην Πορτογαλία ο χειριστής του VAR, που είναι ένας κανονικός έξτρα διαιτητής, αποδείχθηκε ότι μπορεί να κάνει λάθη, όπως και ο κανονικός διαιτητής, που στην Πορτογαλία δεν μπορεί ο ίδιος να συμβουλευθεί το βίντεο. Ενας τέτοιος referee τίναξε στον αέρα το πρόσφατο ντέρμπι της Λισαβόνας ανάμεσα στην Μπενφίκα και στη Σπόρτινγκ (1-1), προκαλώντας την οργή των ανθρώπων της Μπενφίκα, οι οποίοι νιώθουν εξαπατημένοι από άστοχες κρίσεις που έγιναν με βάση τα ριπλέι. Οπως αποδείχθηκε, στην ενδοεπικοινωνία ο διαιτητής VAR έπεισε τον διαιτητή του αγώνα να πάρει πίσω δύο σημαντικές αποφάσεις του που ήταν ολόσωστες!

Στην Ιταλία, στην οποία το πράγμα λειτουργεί διαφορετικά, υπάρχουν διαιτητές που δηλώνουν ότι δεν χρειάζονται τη βοήθεια του VAR. Υπό κανονικές συνθήκες ο διαιτητής παίρνει ένα τάιμ άουτ και τρέχει να δει στο βίντεο την επίμαχη φάση –μόνο που πρέπει να το θέλει!

Στο προ μηνός ματς της Κάλιαρι με τη Γιουβέντους ο διαιτητής αρνούνταν να δει το βίντεο για φάσεις κρίσιμες. Οι γηπεδούχοι διαμαρτυρήθηκαν γιατί το γκολ της Γιούβε με το οποίο κρίθηκε το ματς ξεκίνησε από φάουλ και ισχυρίζονται ότι δεν τους δόθηκε ένα πέναλτι –και οι δύο φάσεις με χρήση βίντεο ξεκαθαρίζουν, αλλά ο διαιτητής δεν ήθελε να το χρησιμοποιήσει. Δικαίως οι άνθρωποι έβγαλαν μια ανακοίνωση με την οποία αναρωτιούνται αν το VΑΡ στα ματς με τη Γιούβε εξακολουθεί να υπάρχει και να χρησιμοποιείται…

Το καλό της ιστορίας είναι ότι έχουμε μπροστά μας ένα Παγκόσμιο Κύπελλο στο οποίο η FIFA έχει ήδη αποφασίσει πώς το VAR θα χρησιμοποιηθεί. Μια ομάδα βέλγων ακαδημαϊκών, με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Μπέρνερ Χένσεν, εξετάζει τη χρησιμοποίηση του συστήματος σε 14 ευρωπαϊκά πρωταθλήματα και αύριο θα παρουσιάσει στη Ζυρίχη τη σχετική έκθεση στο Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο. Οι τελικές οδηγίες της FIFA για το πώς το σύστημα θα χρησιμοποιείται αναμένονται στο τέλος Μαρτίου. Τότε θα ξεκαθαρίσει σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνεται χρήση βίντεο, αλλά και ποια πρέπει να είναι η εκπαίδευση των διαιτητών που το χειρίζονται. Το μότο της FIFA είναι «Μίνιμουμ παρέμβαση, μάξιμουμ κέρδος».

Ο κ. Βασιλειάδης είναι τυχερός. Αν υπάρξει ένα ξεκαθάρισμα από τη FIFA, και στην Ελλάδα θα υπάρξει η καλύτερη δυνατή χρήση του. Αν το πράγμα ξεκινούσε χωρίς οδηγίες χρήσης από την παγκόσμια ομοσπονδία, το πιθανότερο είναι να ζούσαμε την εντός της Ελλάδας γελοιοποίηση του συστήματος. Ωστόσο κανένας δεν παίρνει όρκο ότι του χρόνου θα ξεκινήσει η εφαρμογή του. Θυμίζω πως μιλάμε για τη χώρα στην οποία η υιοθέτηση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου που θα έλυνε πολλά από τα προβλήματα της γηπεδικής βίας αναβάλλεται εδώ και μία πενταετία συνεχώς…