Εξοδος με «πλαίσιο δεσμεύσεων για ανάπτυξη»

Στις 21 Ιουνίου 2018, δύο μήνες πριν από την επίσημη λήξη του τρίτου προγράμματος, όλα θα έχουν κριθεί. Αν η Ελλάδα θα έχει συνυπογράψει ένα Πλαίσιο Δεσμεύσεων για την Ανάπτυξη και τη Σταθερότητα, αν θα υπάρχει προληπτική γραμμή πίστωσης ή καθαρή έξοδος από τα μνημόνια.Αναλυτές περιορίζουν ολοένα και περισσότερο τις πιθανότητες καθαρής εξόδου, όπως συνέβη στην περίπτωση της Πορτογαλίας ή της Κύπρου. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μιλούν ήδη για ένα πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας. Το εύρος των δεσμεύσεων, τα αντίδωρα χρέους, αλλά και η χρονική έκτασή του θα κρίνουν αν τελικά θα γίνει αποδεκτό από την ελληνική κυβέρνηση ή η επιδιωκόμενη συμφωνία θα συνοδευθεί από αναταράξεις.

Σε μια αναφορά με ιδιαίτερο νόημα, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης αναφέρει σε συνομιλητές του πως «μια φιλελεύθερη Δημοκρατία δεν μπορεί να αντέξει ούτε να ανεχθεί την απόλυτη δέσμευση της οικονομικής της πολιτικής για τρία ή τέσσερα ακόμα χρόνια». Οι δανειστές από την πλευρά τους φέρονται να έχουν απόλυτη συναίσθηση των πολιτικών δυσκολιών διαχείρισης ενός νέου προγράμματος.

Γι’ αυτό, πρώτα απ’ όλα σε επίπεδο σημειολογίας, η νέα συμφωνία, εφόσον κλείσει, δεν θα ονομάζεται μνημόνιο. Ηδη οι πληροφορίες αναφέρουν ότι γίνονται ζυμώσεις για ένα «Πλαίσιο Δεσμεύσεων για την Ανάπτυξη και τη Σταθερότητα», συνδυάζοντας χαρακτηριστικά των δύο διαφορετικών πιστωτικών γραμμών που προβλέπονται ήδη στο καταστατικό του ESM, της Προληπτικής Πιστωτικής Γραμμής υπό προϋποθέσεις (PCCL) και της Πιστωτικής Γραμμής υπό ενισχυμένες προϋποθέσεις (ECCL).

Τον χρόνο ζωής του νέου «Πλαισίου» διερευνά ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, η Κομισιόν. Ελάχιστη περίοδος θεωρείται η διετία, προκειμένου, όπως αναφέρουν πηγές με γνώση των διεργασιών, «να καλύπτει σε κάθε περίπτωση το διάστημα εθνικών και προεδρικών εκλογών στη χώρα».

Το ένα σκέλος του «Πλαισίου» θα αφορά τις δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης, το δεύτερο τις μελλοντικές παρεμβάσεις στο χρέος.

Οι συζητήσεις Γερμανίας, Γαλλίας και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, των βασικών δηλαδή ρυθμιστικών παραγόντων της επόμενης μέρας, έχουν ήδη ξεκινήσει όσον αφορά το χρέος. Στόχος των συζητήσεων είναι να υπάρχει μια διαμορφωμένη βάση συμφωνίας των ισχυρών όταν συγκροτηθεί η γερμανική κυβέρνηση –κατά πάσα πιθανότητα τον Απρίλιο -, ώστε να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Τα χρονικά περιθώρια τελειώνουν στις 21 Ιουνίου, όταν είναι προγραμματισμένη η τελευταία πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές των Ευρωπαίων συνεδρίαση του Eurogroup. Τότε επί της ουσίας τελειώνει και το τρίτο μνημόνιο, δεδομένου ότι θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η τέταρτη αξιολόγηση με τα 82 προαπαιτούμενα και, κυρίως, να έχει κλείσει η συμφωνία για την επόμενη μέρα.

Νωρίτερα, η επιτυχής ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, που ανοίγει τον δρόμο για την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος, σχεδιάζεται να επικοινωνηθεί δεόντως από τους δανειστές. Εκτός από την ελληνική κυβέρνηση, και αυτοί χρειάζονται ένα success story ύστερα από τρία μνημόνια και οκτώ χρόνια γκρίνιας.

Την ερχόμενη Δευτέρα το Eurogroup αναμένεται να βάλει μια πρώτη σφραγίδα στην ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, για το οριστικό κλείσιμο της οποίας θα απαιτηθούν περίπου δεκαπέντε ημέρες ακόμα. Στη συνεδρίαση του EwG την περασμένη Παρασκευή παρουσιάστηκε το Compliance Report των δανειστών, στο οποίο παρέμεναν σύμφωνα με πληροφορίες 23 προαπαιτούμενα σε εκκρεμότητα. Αυτά σχεδιάζεται να καλυφθούν ως τις 15 Φεβρουαρίου και πριν από την εκταμίευση της δόσης των 6,7 δισ. ευρώ στο δεύτερο μισό του επόμενου μήνα.

Ενα μέρος των νέων κεφαλαίων, περίπου 2 δισ. ευρώ, θα κατευθυνθεί στη διαμόρφωση ενός αποθέματος ασφαλείας το οποίο θα χρησιμεύσει ως εγγύηση για την επιστροφή του Δημοσίου στις αγορές. Μαζί με τη «μαγιά» που έχει ήδη δημιουργήσει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, το «μαξιλάρι» θα ξεκινήσει από τα 3,4 δισ. ευρώ, προκειμένου να φτάσει ως το καλοκαίρι (ύστερα από τρεις διαδοχικές εκδόσεις ελληνικών ομολόγων και νέα συνδρομή από τα κεφάλαια του ESM) στα 15-16 δισ. ευρώ.

Με τα κεφάλαια αυτά σχεδόν καλύπτονται οι χρηματοδοτικές ανάγκες της διετίας 2018-19, οι οποίες εκτιμώνται μεταξύ 19 και 20 δισ. ευρώ. Σε χρόνο παράλληλο άλλωστε, το Δημόσιο θα εκδίδει ολοένα και με μεγαλύτερη συχνότητα ελληνικά ομόλογα. Το πρόβλημα του χρέους κατά τους αναλυτές δεν είναι άμεσο. Οι προβολές που έχουν γίνει τόσο από τους δανειστές όσο και από το υπουργείο Οικονομικών δείχνουν ότι η απειλή εκτροχιασμού του χρέους δεν πρόκειται να ανακύψει πριν από τα τέλη της δεκαετίας του 2020 με αρχές της δεκαετίας του 2030. Νωρίτερα, η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος θα έχει εξομαλύνει πολύ τις πιέσεις χρηματοδοτικών αναγκών.

Οσο το πρόβλημα του χρέους παραμένει όμως ακόμα σε ορίζοντα δεκαετίας ως απειλή, η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να απελευθερωθεί. Και αυτή είναι μια βασική πτυχή της αναγκαίας, κατά τους αναλυτές, νέας συμφωνίας με τους δανειστές ώστε να δοθεί οριστική λύση στο πρόβλημα. Σε έκθεση της γαλλικής Société Générale τονίζεται ότι το ποσοστό των ετήσιων αναγκών εξυπηρέτησης του χρέους θα παραμείνει κάτω από 15% του ΑΕΠ για μικρή περίοδο και μετά θα αυξηθεί ταχύτατα πάνω από το 20%, καθιστώντας αναγκαία τα πρόσθετα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Η ενεργοποίησή τους όμως θα συνοδεύεται –αναμφίβολα πλέον –από νέες δεσμεύσεις.