Ναρκοθετούν το Ασφαλιστικό δημογραφικό και ελαστική εργασία

Στα όρια της πλήρους κατάρρευσης θα φθάσει –με μαθηματική ακρίβεια –το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας την επόμενη δεκαετία παρά τις εξοντωτικές μειώσεις συντάξεων (18%) που έχουν προγραμματιστεί για το έτος 2019.

Η δραματική επιδείνωση των δημογραφικών στοιχείων της χώρας και η έξαρση των ελαστικών μορφών απασχόλησης αποτελούν την ενεργή νάρκη στα θεμέλια του συστήματος. Πρόσφατες μελέτες πανεπιστημιακών που ασχολούνται με την κοινωνική ασφάλιση εκτιμούν ότι μόνο για την κάλυψη του ελλείμματος που προκαλεί το δημογραφικό πρόβλημα απαιτείται επιπλέον μείωση των συντάξεων κατά 30%, προκειμένου να διατηρηθεί εν ζωή το σύστημα.

Ταυτοχρόνως, το Ενιαίο Δίκτυο Συνταξιούχων θεωρεί ορατό το ενδεχόμενο νέων περικοπών στις συντάξεις εφόσον δεν εισρεύσουν νέοι πόροι στο σύστημα. Προσδιορίζει δε τους λόγους της οικονομικής ασφυξίας στην κλιμάκωση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, που κόβει έσοδα από τα ασφαλιστικά ταμεία, στη γήρανση του πληθυσμού και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Επιβάρυνση 49,4 δισ. ευρώ θα υποστεί το ασφαλιστικό σύστημα ως το 2065 εξαιτίας του δημογραφικού προβλήματος, 2,5 δισ. ευρώ είναι οι ετήσιες απώλειες ασφαλιστικών εισφορών λόγω της πλήρους κυριαρχίας των ελαστικών μορφών απασχόλησης στην αγορά εργασίας.

Δύο μελέτες του πανεπιστημιακού κ. Σάββα Ρομπόλη (ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου) και του αναλογιστή κ. Βασίλη Μπέτση (υποψήφιος διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου) καταγράφουν τις επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα εξαιτίας των δύο αυτών προβλημάτων.

Η μελέτη για το Δημογραφικό εκτιμά ότι το προσδόκιμο ζωής θα αυξάνεται ως το 2065. Λαμβάνει υπόψη τις μειώσεις των συντάξεων που θα συντελεστούν από το 2019 (620 ευρώ μεικτά κύρια και 145 ευρώ επικουρική σύνταξη) και θεωρεί όλες τις άλλες οικονομικές και δημογραφικές παραμέτρους σταθερές.

Στην περίπτωση αυτή το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης εκτιμάται ότι θα επιβαρυνθεί κατά την περίοδο 2017-2065, μόνο εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, κατά 49,4 δισ. ευρώ σε παρούσες αξίες. Δηλαδή, η αναλογιστική υποχρέωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης θα αυξηθεί κατά 49,4 δισ. ευρώ. Η συνολική αυτή επιβάρυνση μεταφράζεται σε περίπου 1-1,25 δισ. ευρώ αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών ανά δεκαετία σε σταθερές τιμές.

Ως εκ τούτου για τη χρηματοδότηση της επιβάρυνσης του συστήματος, εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, θα πρέπει να βρεθούν επιπλέον πρόσθετοι πόροι ύψους 0,5% του ΑΕΠ (θεωρώντας ότι ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θα είναι 1,5% για την περίοδο 2017-2065).

Σε διαφορετική περίπτωση για την αντιστάθμιση του ελλείμματος απαιτούνται εφιαλτικά μέτρα, όπως η μείωση των συντάξεων κατά 30%, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 73 έτη ως το 2060, η αύξηση των εισφορών για την κύρια σύνταξη από 20% που είναι σήμερα σε 27% (δηλαδή αύξηση κατά 35%) και για την επικουρική από 6% σε 8,1%.

Η άλλη μελέτη καταγράφει τις απώλειες από ασφαλιστικές εισφορές στις οποίες υπόκειται το ασφαλιστικό σύστημα εξαιτίας της πλήρους κυριαρχίας των ελαστικών μορφών απασχόλησης στην αγορά εργασίας (μερική απασχόληση και εκ περιτροπής εργασία).

Οι ετήσιες απώλειες που προκαλούν οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης στα Ταμεία ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ και η εξέλιξη των στοιχείων της αγοράς εργασίας δείχνει ότι τα επόμενα χρόνια η εικόνα θα επιδεινωθεί και οι απώλειες θα είναι βαρύτερες. Το ποσό αυτό ως το έτος 2055 φθάνει τα 65,6 δισ. ευρώ, 48 δισ. ευρώ από την κύρια σύνταξη και 17,6 δισ. από την επικουρική.

Στις παραδοχές της μελέτης ελήφθησαν υπόψη τα εξής: Η ανεργία θα μειωθεί στο 10% το 2030 και στο 7,5% το 2055. Ως το 2024 το ποσοστό των νέων θέσεων απασχόλησης που θα είναι ευέλικτες (μερική και εκ περιτροπής απασχόληση) θα αποτελεί το 64% και από το 2025 ως το 2055 θα αποτελεί το 75% των νέων προσλήψεων. Εκτιμήθηκε ότι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης θα έχουν φτάσει το 2055 στο 29% του συνολικού απασχολούμενου πληθυσμού (18,5% κατά μέσο όρο την περίοδο 2016-2025).

Αν ληφθεί υπόψη και η απώλεια εσόδων που προκαλείται από τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, τότε εκτιμάται ότι θα υπάρξει επιπλέον μείωση των συντάξεων κατά 33% την περίοδο 2016-2055.

Συντάξεις χαμηλότερες από τις εισφορές του εργασιακού βίου

Στο 89% των εισφορών που κατέβαλε ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου θα φθάνουν οι συντάξεις το 2019 μετά τις νέες μειώσεις αλλά και τον τρόπο υπολογισμού που καθιέρωσε ο νόμος Κατρούγκαλου.
«Το σύστημα καθίσταται αναλογιστικά άδικο και ληστρικό» σημειώνει το Ενιαίο Δίκτυο Συνταξιούχων, τονίζοντας ότι με τον συγκεκριμένο νόμο «οι εισφορές που καταβάλλονται θα είναι πολύ υψηλότερες από τις τελικές συντάξεις».

Πρόκειται για «μια άνευ προηγουμένου ληστεία», παρατηρεί το Δίκτυο, και σημειώνει ότι ηπλειονότητα των ασφαλισμένων δεν πρόκειται να πάρει πίσω τα λεφτά που έχει καταβάλει στα ασφαλιστικά ταμεία. Επισημαίνει μάλιστα ότι η γενική ανταποδοτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος (συντάξεις προς εισφορές) για όλους τους ασφαλισμένους από 150% που ήταν το 2011 έπεσε στο 121% το 2014, στο 101% το 2016και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 89% το 2019.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του παραλογισμού που επικρατεί στο νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων είναι το εξής: για 20 χρόνια υπηρεσίας και συντάξιμες αποδοχές 600 ευρω ο συντελεστής αναπλήρωσης είναι κοντά στο 90%. Ο συντελεστής κατακρημνίζεται στο 57% για 30 χρόνια υπηρεσίας και συντάξιμες αποδοχές 2.200ευρώ!