Θα τολμήσει ο Γκιουλ να τα βάλει με τον Ερντογάν;

Εκ πρώτης όψεως, ο Αμπντουλάχ Γκιουλ φαίνεται περίεργος υποψήφιος για να γίνει ο σωτήρας της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Στο κάτω κάτω, ίδρυσε το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) μαζί με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και υπηρέτησε ως πρόεδρος της Τουρκίας ενώ ο πρώην σύμμαχός του ήταν πρωθυπουργός.

Αλλά η δημόσια αντιπαράθεση μεταξύ Γκιουλ και Ερντογάν έχει δημιουργήσει ελπίδες στους δημοκράτες της Τουρκίας ότι ο πρώην πρόεδρος θα μπορούσε να προσχωρήσει στην αντιπολίτευση και να κατέβει εναντίον του παλιού του συμμάχου στις επόμενες εκλογές.

Ο Γκιουλ εξέφρασε έντονη ανησυχία για τις πολιτικές της κυβέρνησης, μετά το αμφισβητούμενο διάταγμα που παρέχει ασυλία στους πολίτες οι οποίοι προσπάθησαν να σταματήσουν την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016 και τις «τρομοκρατικές ενέργειες» που ακολούθησαν. Ο νομικός ορισμός της τρομοκρατίας στην Τουρκία είναι ευρύς και οι αντίπαλοι του Ερντογάν προειδοποίησαν ότι το διάταγμα ενθαρρύνει τη βία από πολιτοφυλακές. Ο Γκιουλ χαρακτήρισε το διάταγμα «ανησυχητικό», επικρίνοντας την αόριστη γλώσσα του.

«Ως κάποιος που πιστεύει στην ελευθερία σκέψης και έκφρασης, οι οποίες αποτελούν θεμελιώδεις αρχές του κόμματός μας, θα συνεχίσω να εκφράζω την άποψή μου σε καταστάσεις που κρίνω αναγκαίες» ανέφερε το γραφείο του πρώην προέδρου στις 30 Δεκεμβρίου.

Η πρώτη από αυτές τις καταστάσεις έφθασε με τις απολύσεις άλλων 2.756 δημοσίων υπαλλήλων, συμπεριλαμβανομένων 637 στρατιωτικών, οι οποίοι προστίθενται στους 140.000 που έχουν απομακρυνθεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Το δεύτερο και πλέον επίμαχο διάταγμα καθιερώνει την απαγόρευση της δίωξης για τους πολίτες που πήραν τα όπλα για να αντιμετωπίσουν τους επίδοξους πραξικοπηματίες κατά τη διάρκεια της νύχτας της 15ης Ιουλίου και «για τα γεγονότα που ακολούθησαν».

Η τελευταία, αόριστη διατύπωση θεωρήθηκε από την αντιπολίτευση ότι δίνει το πράσινο φως για τη δημιουργία ιδιωτικών, παραστρατιωτικών ομάδων πιστών στον Ερντογάν. Ο Αμπντουλάχ Γκιουλ δήλωσε ότι «η αμφισημία στη διατύπωση του διατάγματος δεν είναι συμβατή με τη νομική ορολογία και προκαλεί ανησυχία σχετικά με την κατανόηση του κράτους δικαίου» προσθέτοντας πως ελπίζει ότι θα αναθεωρηθεί. Από τότε, η «σύγκρουση των προέδρων» έχει γίνει πρώτο θέμα στη χώρα –και το ερώτημα αν ο Γκιουλ θα είναι υποψήφιος στις εκλογές του επόμενου έτους κυριαρχεί στις πολιτικές εκπομπές και στις στήλες των εφημερίδων.

Οι δημοκράτες της Τουρκίας λένε ότι το 2019 είναι η τελευταία ευκαιρία. Είναι η χρονιά που θα τεθούν σε ισχύ οι συνταγματικές αλλαγές που εγκρίθηκαν στο δημοψήφισμα του 2017, μετατρέποντας την κοινοβουλευτική δημοκρατία της Τουρκίας σε προεδρικό σύστημα – συνταγή για την αυταρχική κυριαρχία του Ερντογάν, λέει η αντιπολίτευση.

Αλλά για να γίνει πραγματικά πανίσχυρος πρόεδρος της Τουρκίας, ο Ερντογάν θα πρέπει ακόμα να κερδίσει τις κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές το φθινόπωρο του 2019.

Πολλοί από τους αντιπάλους του Ερντογάν βλέπουν τον Γκιουλ ως ιδανικό αντίπαλο του προέδρου, δεδομένης της ευρείας απήχησής του. Σε αντίθεση με τους σημερινούς ηγέτες της αντιπολίτευσης της Τουρκίας, ο πρώην πρόεδρος θα ήταν σε θέση να γεφυρώσει τις δύσκαμπτες ιδεολογικές και πολιτιστικές διαιρέσεις της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων.

Αναλυτές λένε ότι αν αποφασίσει τελικά να κατέβει στις εκλογές, ο Γκιουλ έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες να κλονίσει την εξουσία του Ερντογάν. «Οι Κούρδοι μπορούν να τον ψηφίσουν, οι φιλελεύθεροι μπορούν να τον ψηφίσουν, οι τούρκοι εθνικιστές μπορούν να τον ψηφίσουν. Και σίγουρα οι ψηφοφόροι του AKP, οι οποίοι ανησυχούν για την αυταρχική στροφή του Ερντογάν θα ψήφιζαν τον Γκιουλ» είπε ανωνύμως πηγή από το κυβερνών κόμμα.

Τα επικριτικά σχόλια του Γκιουλ –και η ιδέα ότι θα μπορούσε να είναι υποψήφιος το 2019 –έχουν προκαλέσει μεγάλη νευρικότητα στο κόμμα, με αξιωματούχους του ΑΚΡ να κατακρίνουν δημοσίως τον πρώην πρόεδρό τους. Ο Αμπντουλκαντίρ Σελβί, ένας επιφανής δημοσιογράφος της «Hürriyet», έγραψε ότι «ο Ερντογάν έχει κηρύξει πόλεμο στον Γκιουλ».

Οι επικριτές του Γκιουλ χαρακτηρίζουν «παράλογη» την ιδέα ότι θα μπορούσε να γίνει ο σωτήρας της Τουρκικής Δημοκρατίας. Σημειώνουν ότι πέρα από τη συνεχή αλλά ήπια κριτική ο Γκιουλ δεν έκανε τίποτε για να αντιμετωπίσει τον αυταρχισμό του Ερντογάν, ούτε κατά τη διάρκεια της θητείας του ως προέδρου το διάστημα 2007-2014.

Και πολλοί από εκείνους που τον θεωρούν κατάλληλο υποψήφιο αμφιβάλλουν ότι ο Γκιουλ είναι αρκετά γενναίος για να τολμήσει να αμφισβητήσει ανοιχτά τον Ερντογάν. Το εάν ο Γκιουλ θα κατέβει εναντίον του Ερντογάν και αν θα έχει πιθανότητες να τον κερδίσει είναι, εν πάση περιπτώσει, δευτερεύουσες ερωτήσεις για ορισμένους. Κύρια ανησυχία τους είναι εάν οι εκλογές του 2019 θα έχουν κάποια σημασία –δεδομένης της σοβαρής επιδείνωσης όσον αφορά τις ελευθερίες και τη δημοκρατία στην Τουρκία.