Μεγάλος θυμός αντί ενθουσιασμού για την Αραβική Ανοιξη

Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα της Τυνησίας την περασμένη Κυριακή για να διαμαρτυρηθούν για τη λιτότητα και την ανεργία στην έβδομη επέτειο της Αραβικής Ανοιξης. Οργισμένοι διαδηλωτές φωνάζουν συνθήματα εναντίον της κυβέρνησης σε διαδηλώσεις που συνεχίζονται κάθε βράδυ εδώ και μία εβδομάδα, με τη συμμετοχή του ισχυρού συνδικάτου UGTT και διάφορων πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένης της συμμαχίας του Λαϊκού Μετώπου της αντιπολίτευσης.

Οι διαμαρτυρίες κατά της λιτότητας και οι ταραχές ξέσπασαν όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε αυξήσεις φόρων και τιμών στις αρχές Ιανουαρίου. Ενας διαδηλωτής σκοτώθηκε, περισσότεροι από 100 αστυνομικοί τραυματίστηκαν και πάνω από 800 άτομα έχουν συλληφθεί στις διαδηλώσεις.

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε οικονομική βοήθεια για τους φτωχούς και δωρεάν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για τους ανέργους, μετά από συναντήσεις μεταξύ του προέδρου και πολλών εργατικών συνδικάτων, πολιτικών κομμάτων και εταιρειών σε μια απόπειρα να εκτονωθεί η νέα κρίση.

Αν και η Τυνησία υιοθέτησε ένα νέο Σύνταγμα και διεξήγαγε ελεύθερες εκλογές μετά την ανατροπή του δικτάτορα Μπεν Αλι, έξι κυβερνήσεις αγωνίστηκαν έκτοτε για τη βελτίωση της οικονομίας, ιδίως μετά τις φονικές τρομοκρατικές επιθέσεις που έπληξαν τον ζωτικό τομέα του τουρισμού το 2015, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι επίσημοι αριθμοί ανεβάζουν την ανεργία στο 15% σε εθνικό επίπεδο και σε πάνω από 25% σε ορισμένες περιοχές. Ορισμένοι ειδικοί έχουν εκτιμήσει ότι ο πληθωρισμός είναι πάνω από 9%.

Η πρωταρχική ανησυχία για τους πολίτες και τους πολιτικούς της Τυνησίας είναι η άθλια οικονομική κατάσταση στη χώρα των 11 εκατομμυρίων ανθρώπων. Τον περασμένο χρόνο, η αξία του νομίσματος της Τυνησίας μειώθηκε κατά 25% έναντι του ευρώ, τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι ιστορικά χαμηλά και το εμπορικό ισοζύγιο τόσο άσχημο ώστε οι τράπεζες δεν επιτρέπεται πλέον να επεκτείνουν την πίστωση για τις εισαγωγές προϊόντων, εκτός εάν χαρακτηρίζονται ως επείγουσες.

Επειτα από χρόνια οικονομικού μαρασμού και μαζικές προσλήψεις στο Δημόσιο, το τυνησιακό κράτος είναι αντιμέτωπο με μεγάλες δυσκολίες. Ο πληθωρισμός, το χρέος και το έλλειμμα έχουν αυξηθεί σε ανησυχητικά επίπεδα.

Η Τύνιδα έλαβε το 2016 μια γραμμή πιστώσεων ύψους 2,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για μια τετραετία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με αντάλλαγμα την εφαρμογή ενός προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής με στόχο να μειωθεί το έλλειμμα.

Οι αυξήσεις του ΦΠΑ και των φόρων σε πάρα πολλά είδη ευρείας κατανάλωσης προκάλεσαν οργή, και ο νέος προϋπολογισμός με τα μέτρα λιτότητας που ανακοίνωσε η κυβέρνηση ήταν «η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι».

Επτά χρόνια μετά τις εξεγέρσεις για «εργασία, ελευθερία και αξιοπρέπεια», όπως ήταν το σύνθημα της Αραβικής Ανοιξης, πολλοί νεαροί Τυνήσιοι αισθάνονται ότι, πέρα από την ελευθερία της έκφρασης, έχουν κερδίσει ελάχιστα από την επανάσταση.

Οι Τυνήσιοι εξακολουθούν να περιμένουν, για παράδειγμα, να συσταθεί το Συνταγματικό Δικαστήριο, αν και σύμφωνα με το νέο Σύνταγμα θα έπρεπε να έχει ήδη αρχίσει το έργο του το 2015. Περιμένουν ακόμη να διεξαχθούν οι τοπικές εκλογές, οι οποίες υποτίθεται ότι θα ήταν το πρώτο συγκεκριμένο βήμα προς την αποκέντρωση της χώρας, που επίσης κατοχυρώθηκε στο νέο Σύνταγμα.

Αν και αναγγέλλονται τακτικά από τις αρχές, οι εκλογές αυτές αναβάλλονται εξίσου τακτικά –πιο πρόσφατα στις 16 Δεκεμβρίου, όταν ανακοινώθηκε ότι θα διεξαχθούν τον Μάιο του 2018 αντί για το τέλος Μαρτίου. Οι ειδικοί υποπτεύονται ότι τα διάφορα πολιτικά κόμματα δεν αισθάνονται ακόμη έτοιμα, από τον φόβο ότι θα τιμωρηθούν από τους απογοητευμένους ψηφοφόρους για τα πενιχρά τους επιτεύγματα.

Αυτή η κατάσταση είναι ο λόγος για τον οποίο ο αριθμός των Τυνησίων που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο αναζητώντας καλύτερη τύχη στην Ευρώπη ήταν υψηλότερος το 2017 από ό,τι οποιαδήποτε στιγμή από την Αραβική Ανοιξη του 2011.

Οι ιταλικές αρχές λένε ότι περίπου 8.000 Τυνήσιοι έφτασαν στην Ιταλία φέτος –τα δύο τρίτα των ανδρών μεταναστών ήταν μεταξύ 20 και 30 ετών. Οι λόγοι είναι κοινωνικής και οικονομικής φύσης –οι περισσότεροι λένε ότι φεύγουν γιατί δεν υπάρχουν προοπτικές για αυτούς στην πατρίδα. Με την οικονομική κατάσταση να συνεχίζει να επιδεινώνεται και την κυβέρνηση να επικεντρώνεται σε ζητήματα ασφαλείας, η δημοκρατική αλλαγή που πολλοί ονειρεύονται καθυστερεί επίσης.

Τυνήσιοι από διαφορετικά υπόβαθρα βγαίνουν στους δρόμους, αν και οι περισσότεροι είναι νέοι. Περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό φοιτητών και ανέργων, ιδίως σε πόλεις που βρίσκονται στο παραμελημένο εσωτερικό της Τυνησίας, μακριά από τις πλουσιότερες παράκτιες περιοχές.

Οι διαδηλωτές είναι θυμωμένοι με τις αυξήσεις των τιμών και των φόρων, οι οποίες επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση για να μειωθεί το έλλειμμα και να καλυφθούν οι απαιτήσεις των διεθνών δανειστών. Οι διαμαρτυρίες τροφοδοτούνται κυρίως από την έλλειψη σημαντικής οικονομικής βελτίωσης μετά την ανατροπή του Μπεν Αλι το 2011, αλλά υπάρχει επίσης ευρύτατη απογοήτευση για την πολιτική ελίτ της Τυνησίας. Μια μεγάλη ομάδα διαμαρτυρίας, η «Fesh Nestannew» («Τι περιμένουμε;»), αγωνίζεται για την επιστροφή στο πνεύμα της εξέγερσης του 2011, απαιτώντας «εργασία, ελευθερία και εθνική αξιοπρέπεια» εδώ και τώρα.