«Πώς τελειώνει άραγε η κρίση;». Το είχε αναρωτηθεί δημοσίως στην υπέροχη στήλη του που γράφει στα «Νέα Σαββατοκύριακο» ο Παύλος Τσίμας. Η ερώτηση δεν αφορούσε την ανάγκη να υπάρξει ένα είδος καταγραφής ενός επιλόγου, όταν και εφόσον αυτός υπάρξει, αλλά είχε να κάνει με το καθαρά πρακτικό μέρος του πράγματος. Πότε θα καταλάβουμε, αναρωτιόταν ο καλός αρθρογράφος, ότι η κρίση που μας συνόδευσε για πάνω από μία επταετία τελείωσε; Επειδή όπως και αυτός έτσι και εγώ δεν περιμένω να χτυπήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες, ούτε να μας δώσουν μία εβδομάδα έξτρα διακοπές γιατί το κακό τελείωσε, αναρωτήθηκα κι εγώ μαζί του πότε θα υπάρξει αυτή η άγια μέρα και κυρίως πώς θα το καταλάβουμε ότι έφτασε. Και για να βρω μια απάντηση πήγα κομμάτι πίσω και σκέφτηκα τι συζητούσαν οι ανδροπαρέες στις οποίες είμαι επίτιμο μέλος κάτι χρόνια πριν.
Το 2009, όταν η κρίση ήταν θεωρία, η ελληνική οικονομία τάχα μου θωρακισμένη και «λεφτά υπήρχαν», συζητούσαμε για το πόσα λεφτά θα μπουν στον ΠΑΟ, πώς θα απαντήσει ο Σωκράτης Κόκκαλης και πώς ο Ντέμης Νικολαΐδης και ο Θοδωρής Ζαγοράκης θα σώσουν από την πτώση στον γκρεμό την ΑΕΚ και τον ΠΑΟΚ. Οι συζητήσεις μας για τα αθλητικά, πάντα δημοφιλείς στις ανδροπαρέες, σχετίζονταν όλες αποκλειστικά με το χρήμα και το πώς θα ξοδευτεί σωστά.
Ανάλογες ήταν και οι συζητήσεις για δουλειές. Ολοι μιλούσαμε για τις αυτάρεσκες αρνήσεις μας σε εργοδότες και πλάνα που μας ήταν αδιάφορα, όλοι καμαρώναμε για τις έξυπνες τοποθετήσεις μας, όλοι συζητούσαμε για καινούργια αυτοκίνητα, σπουδαία κινητά τηλέφωνα, ακόμη και για τάμπλετ, που δεν θυμάμαι να μας χρειάζονταν αλλά έπρεπε να έχουμε. Οσο για τις αναφορές στην προσωπική και στην κοινωνική μας ζωή, κι αυτές είχαν να κάνουν κυρίως με ξεγνοιασιά. Τουριστικοί προορισμοί, καινούργια μαγαζιά και όνειρα που έπρεπε να γίνουν πραγματικότητα μας απασχολούσαν –η ζωή ήταν μικρή για να είναι θλιβερή μάς είχαν πει και συμφωνούσαμε.
Ακόμη και οι αναφορές σε γυναίκες, οι οποίες στις συζητήσεις μεταξύ ανδρών είναι λιγότερες από ό,τι οι γυναίκες νομίζουν αλλά πάντα υπάρχουν, είχαν να κάνουν περισσότερο με την κατανάλωση και λιγότερο με την ψυχοσύνθεση. «Εχω/θέλω/ψάχνω ένα μωρό για Σαββατοκύριακα»: η φράση θύμιζε περισσότερο αναζήτηση αυτοκινήτου παρά ερωτικού συντρόφου. Δεν ήμασταν Κροίσοι, είχαμε χάσει λεφτά στο Χρηματιστήριο, ίσως και τότε στριμωχνόμασταν από τις μεγαλομανίες των απαιτήσεών μας, αλλά μεταξύ μας παίζαμε τους άνετους. Με τους πολιτικούς και τις φιλοδοξίες τους κάναμε μάλλον πλάκα. Και μετά ο Γιώργος Παπανδρέου πήγε στο Καστελλόριζο και οι συζητήσεις άλλαξαν. Οχι ξαφνικά, όχι αμέσως, αλλά άλλαξαν.
Κάτι χρόνια αργότερα, μιλάμε για τη χρεοκοπία του ΠΑΟ, ενώ προηγουμένως είδαμε την ΑΕΚ στη Γ’ Εθνική. Μας λείπει η καλή μπάλα και συνειδητοποιούμε ότι χωρίς σοβαρά χρήματα το ποδόσφαιρο δεν είναι θέαμα. Η ζωή μας γέμισε με την πάροδο των χρόνων με καινούργιες λέξεις: ΕΝΦΙΑ, ΕΦΚΑ, υπερφορολόγηση, Κατρούγκαλος κ.τ.λ. Αφού κάποιοι πέρασαν από ένα στάδιο που παρίσταναν τους οργισμένους, τώρα τα έχουν με όλους και όλα, κάνοντας πάντως αυτοκριτική. Συζητάμε πλέον για πωλήσεις και όχι για αγορές και όσο για τα «μωρά», μεγάλωσαν κι αυτά μαζί μας και συνήθως ψάχνουν δουλειά. Συμφωνούμε ότι είναι καλά κορίτσια, αλλά τι διάβολο να κάνουμε κι εμείς;
Μιλάμε πλέον όλο και περισσότερο για τα παλιά, νοσταλγούμε ακόμη και όσα δεν ζήσαμε, οι προτάσεις για εξόδους συνοδεύονται σχεδόν πάντα από τη φράση «και δεν είναι ακριβό». Κυρίως προσπαθούμε μεταξύ μας να διαβάσουμε τα μαύρα συννεφάκια που ο καθένας κουβαλάει ως σκέψεις. «Κάποτε», μας έλεγε ένας φίλος λαϊκός τραγουδιστής, «τραγουδούσα στο μαγαζί κι ένιωθα ότι αυτός που ήταν στο μαγαζί σκεφτόταν τις καψούρες του και τις προδοσίες του, τα «κερατώματα» που έφαγε κι αυτές που παράτησε. Τώρα τον βλέπω με ένα ποτήρι στο χέρι να σκέφτεται τον ΕΝΦΙΑ». Καταλάβαμε ότι μιλούσε για εμάς: ίσως και για τον εαυτό του.
Πότε θα ολοκληρωθεί η κρίση; Οταν στις συζητήσεις επιστρέψει η ανδρική ανεμελιά, όταν ξαναβρούμε τη χαμένη μας ανωριμότητα. Η κρίση μάς ωρίμασε, μας γέρασε. Και δεν αντέχουμε άλλο ούτε να τη συζητάμε.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 14 Ιανουαρίου 2018.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
