Επιχειρηματικές γέφυρες με τα Σκόπια

Ο Γιάννης Μπουτάρης μπορεί να επισκέφθηκε για πρώτη φορά την πΓΔΜ το 1991, αλλά πλέον οι επισκέψεις του, ως δημάρχου Θεσσαλονίκης, είναι συχνές στη γειτονική χώρα στο πλαίσιο της «διπλωματίας των πόλεων». Κατά τον ίδιο, η οικονομική ένεση που δέχεται η Θεσσαλονίκη και οι γύρω περιοχές από τους τουρίστες που προέρχονται από την πΓΔΜ είναι μεγάλη και αυτό δεν πρέπει να υποτιμάται καθόλου. Η έλευση στη Θεσσαλονίκη, κατόπιν δικής του πρόσκλησης, του πρωθυπουργού της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ για την Πρωτοχρονιά αποτέλεσε ένα σήμα προς τους πολίτες της γειτονικής χώρας. Από την άλλη πλευρά, οι ξένοι τουρίστες που επισκέφθηκαν την πΓΔΜ το 2017 ήταν κυρίως από την Τουρκία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Κροατία και την Ολλανδία.

Γι’ αυτό και ο ίδιος ως δήμαρχος, αλλά και οι βασικοί οικονομικοί παράγοντες δίνουν μεγάλη έμφαση στη σύντομη επίλυση του προβλήματος του ονόματος που θα διευκολύνει πάρα πολύ και στην ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας των δύο χωρών. Εξάλλου, εκτός από την πολιτική, στη σκιά των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων υπάρχει και η λεγόμενη «οικονομική διπλωματία» που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στις διμερείς σχέσεις.

Η Ελλάδα, παρά το κλίμα που διαμορφώνεται από διάφορους εθνικιστικούς κύκλους και εδώ, αλλά και στην άλλη πλευρά, αποτελεί έναν από τους βασικούς οικονομικούς παίκτες. Πάρα πολλές ελληνικές εταιρείες επενδύουν στη γειτονική χώρα και ουσιαστικά τροφοδοτούν τη σκοπιανή οικονομία. Παράλληλα, κεντρική θέση για την οικονομία της πΓΔΜ έχει το Λιμάνι της Θεσσαλονίκης, καθώς εξυπηρετεί μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα, όπως π.χ. η FENI (βιομηχανία νικελίου, μέλος της πολυεθνικής Cunico), κ.ά.

Η ελληνική οικονομική διείσδυση όμως δεν είναι τωρινό φαινόμενο, καθώς μετά τη λήξη του εμπάργκο της Ελλάδας στην πΓΔΜ και την ενδιάμεση συμφωνία άρχισε η οικονομική επέλαση στη γειτονική χώρα. Μάλιστα, από το 1996 έως την άνοιξη του 2008, λίγο πριν από το βέτο της Ελλάδας στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι για την ένταξη της πΓΔΜ στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, η Ελλάδα κατείχε την πρώτη θέση μεταξύ των επενδυτών στη γειτονική χώρα με επενδύσεις άνω του ενός δισ. ευρώ. Ανάμεσα στις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις, οι επτά ήταν ελληνικές, με πιο σημαντική την εξαγορά των διυλιστηρίων ΟΚΤΑ από τα Ελληνικά Πετρέλαια.

Μόλις πριν από λίγα εικοσιτετράωρα, στη σκιά και της συνάντησης του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά με τον ομόλογό του της πΓΔΜ Νικολά Ντιμιτρόφ στη Θεσσαλονίκη, γινόταν γνωστό ότι η ΔΕΗ βρίσκεται πολύ κοντά στην εξαγορά του Ομίλου EDS, μιας εκ των κορυφαίων εταιρειών στον τομέα της εμπορίας και προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας στη γειτονική χώρα. Ακόμη, δεν παραβλέπεται και ο αγωγός ΤΑP (Τrans – Adriatic Pipeline) που θα μεταφέρει προς την Ευρώπη φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Τουρκίας -Ελλάδας – Αλβανίας – Αδριατικής και Ιταλίας με το ελληνικό τμήμα του αγωγού να απλώνεται και στην πΓΔΜ.

Κατά την επίσκεψη στην Αθήνα στις αρχές της εβδομάδας του αναπληρωτή πρωθυπουργού της πΓΔΜ Μπουγιάρ Οσμάνι συζητήθηκε η οικονομική συνεργασία, αλλά και η συγκρότηση μεικτών ομάδων εργασίας για τη μεταφορά τεχνογνωσίας. Επίσης, τις επόμενες ημέρες αναμένεται στην πΓΔΜ και ο νέος γενικός γραμματέας Διεθνών Σχέσεων του υπουργείου Εξωτερικών Γιάννης Μπράχος, ενώ προγραμματίζεται στην Αθήνα η διοργάνωση ενός μεγάλου οικονομικού φόρουμ με τη συμμετοχή ελληνικών και σκοπιανών επιχειρηματιών.

Η οικονομία υπερισχύει της πολιτικής σε πολλά επίπεδα, και αυτό είναι εμφανές από τη συνεργασία των δύο χωρών, καθώς επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων «ελέγχουν» σε μεγάλο βαθμό το διυλιστήριο της πΓΔΜ, δίκτυα καυσίμων, τις μεγαλύτερες τράπεζες, αλυσίδες πολυκαταστημάτων, κ.ά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στα Σκόπια (ενημερωτικό σημείωμα Ιανουαρίου 2018, τεύχος 11), την περίοδο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2017 οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της πΓΔΜ, με βάση τον συνολικό όγκο εξωτερικού εμπορίου, ήταν η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ελλάδα, η Σερβία και η Βουλγαρία.

Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία της γειτονικής χώρας, η συνολική αξία των εξαγομένων αγαθών από την πΓΔΜ για την περίοδο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2017 ανήλθε σε περίπου 4,6 δισ. ευρώ, με αύξηση 16,8% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Η αξία των εισαγομένων αγαθών την ίδια περίοδο ήταν περίπου 6,2 δισ. ευρώ ή 12,3% περισσότερο από την προηγούμενη χρονιά.

Η γενικότερη πορεία των άμεσων ξένων επενδύσεων στην πΓΔΜ το εννιάμηνο του 2017 ήταν πτωτική, όπως και το πρώτο εξάμηνο του έτους λόγω της έκρυθμης πολιτικής κατάστασης, αν και πλέον υπάρχει βελτίωση του κλίματος. Στην πρώτη θέση σε επίπεδο ροών, μεταξύ των χωρών προέλευσης των άμεσων ξένων επενδύσεων διατηρείται η Αυστρία και ακολουθεί η Γερμανία, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται στην έβδομη θέση.

Με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν, η Ελλάδα έχει επενδύσει μέχρι σήμερα περισσότερα από 1,5 δισ. ευρώ, επενδύσεις που έχουν δημιουργήσει περίπου 30.000 θέσεις εργασίας. Το εμπόριο μεταξύ Ελλάδας και πΓΔΜ για το 2016 ανήλθε σε 797 εκατ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές των ελληνικών προϊόντων προς τη γειτονική χώρα ήταν 566 εκατ. ευρώ.

Ενδιαφέρον από κινεζικές εταιρείες

Η πΓΔΜ προσφέρεται, όπως προκύπτει από τις εν εξελίξει συζητήσεις και επαφές της πολιτικής ηγεσίας της γειτονικής χώρας, για επενδύσεις σε πολλούς τομείς και από μεγάλες χώρες, όπως π.χ. η Κίνα. Η κινεζική κυβέρνηση, πέραν της χρηματοδότησης και υλοποίησης έργων οδικών υποδομών στην πΓΔΜ (δάνειο ύψους 580 εκατ. ευρώ από την κινεζική Exim Bank για την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων από την κινεζική εταιρεία Sinohydro Corporation LTD), φαίνεται να επιδιώκει να αποκτήσει ενεργό ενδιαφέρον σε ευρύτερο φάσμα τομέων της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της χώρας. Ηδη κινεζικές εταιρείες, όπως η Ηuawei, έχουν αρχίσει να διερευνούν τις δυνατότητες ανάληψης επενδυτικών πρωτοβουλιών στη χώρα.

Δυναμική παρουσία έχει και η Γερμανία στην πΓΔΜ, με το εμπορικό πλεόνασμα να έχει αναλογία 2:1, ενώ το εμπόριο μεταξύ των δυο χωρών κατά το 2017 ήταν 2,8 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η πΓΔΜ εξήγαγε αγαθά ύψους 2,1 δισ. ευρώ. Ηδη εντός του 2018 θα αρχίσει να λειτουργεί ένα ακόμα νέο γερμανικό εργοστάσιο, αυτή φορά για εξαρτήματα αυτοκινήτων της εταιρείας Αccomplast. Ακόμη έχει γίνει μια μεγάλη βρετανική επένδυση στην πΓΔΜ με έναν από τους 29 σταθμούς που λειτουργούν παγκοσμίως για την επεξεργασία ηλεκτρονικών απορριμμάτων.