Οθονόπληκτοι και με τη βούλα
Πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θα συμπεριλάβει για πρώτη φορά στην 11η Αναθεώρηση της Διεθνούς Στατιστικής Ταξινόμησης Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας (ICD-11), η οποία θα εκδοθεί τον ερχόμενο Μάιο, μια διαταραχή που αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα της οθονόπληκτης νεολαίας – ή τουλάχιστον μιας μερίδας της: πρόκειται ουσιαστικώς για τον εθισμό στα ηλεκτρονικά παιχνίδια (gaming disorder, ο επίσημος όρος εις την αγγλική). Με απλά λόγια, ο πλέον αρμόδιος για την παγκόσμια υγεία οργανισμός θα εισαγάγει στο εγχειρίδιό του προς τους ειδικούς τη διαταραχή του… joystick με στόχο την καλύτερη διάγνωση και αντιμετώπιση των ολοένα και αυξανόμενων περιπτώσεων παιδιών που ξεχνούν να μιλήσουν με τους γύρω τους, να διαβάσουν, να πάνε μια βόλτα, να πλυθούν, να φάνε και να κοιμηθούν, που ξεχνούν να ζήσουν, εξαιτίας της ηλεκτρονικής «παιχνιδομανίας» τους.
Οι ειδικοί του ΠΟΥ σημειώνουν ότι για να γίνει διάγνωση της διαταραχής που αφορά τα (είτε οnline είτε offline) ηλεκτρονικά παιχνίδια πρέπει να εμφανίζονται σημάδια εθισμού του παιδιού επί τουλάχιστον 12 μήνες. Συμπληρώνουν πάντως ότι αν τα συμπτώματα είναι σοβαρά και φαίνεται πως η «εμμονή» με το gaming παρεμβαίνει σε μεγάλο βαθμό στην καθημερινότητα και στη ζωή του παιδιού, οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να προχωρήσουν σε θετική διάγνωση ακόμα και αν το πρόβλημα υπάρχει για μικρότερο διάστημα χρόνου.
Η απόφαση αυτή του ΠΟΥ συνάντησε πάντως και αντιδράσεις. Κάποιοι ειδικοί έκαναν λόγο για «τραβηγμένη» κίνηση, καθώς, όπως υποστήριξαν, στην πλειονότητα των περιπτώσεων η ηλεκτρονική ζωή των παιδιών αποτελεί μέρος της κανονικής ζωής τους, χωρίς να διαταράσσεται η ισορροπία της καθημερινότητάς τους. Προσέθεσαν ότι τέτοιες κινήσεις είναι υπερβολικές σε μια εποχή που η τεχνολογία καλπάζει και τα παιδιά δεν μπορούν παρά να την ακολουθήσουν.
Παρά τις όποιες αντιρρήσεις για το… τραβηγμένο ή όχι του θέματος, το σίγουρο είναι πως δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι (έστω σε κάποιες περιπτώσεις) υπάρχει θέμα – και σε κάποιες άλλες το θέμα είναι τόσο μεγάλο ώστε να… τραβάς τα μαλλιά σου. Κατ’ αρχάς το μαρτυρούν ολοένα και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία: πρόσφατη μελέτη ψυχολόγων του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αϊοβα έδειξε ότι ποσοστό που φθάνει ως και το 10% των παιδιών που ασχολούνται με βιντεοπαιχνίδια στις ΗΠΑ μπορεί να εμφανίζει πρόβλημα εθισμού σε αυτά – μάλιστα οι ερευνητές αναφέρουν ότι παρόμοιο είναι το ποσοστό εθισμού στο gaming της νεολαίας παγκοσμίως. Αλλά και στη χώρα μας μελέτες αναφέρουν ότι μεγαλώνουμε… οθονόπληκτα παιδιά: χαρακτηριστικά είναι, για παράδειγμα, ευρήματα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) που δημοσιεύθηκαν το 2016 στο πλαίσιο της μελέτης ESPAD για τις εξαρτησιογόνες ουσίες στον σχολικό πληθυσμό και τα οποία έδειξαν μεταξύ άλλων ότι ένας στους τρεις μαθητές έχει υψηλή βαθμολογία προσκόλλησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα παιχνίδια σε κλίμακα ειδικής εκτίμησης – τα πρωτεία μάλιστα κρατούσαν τα αγόρια σε ό,τι αφορούσε τα ηλεκτρονικά παιχνίδια σε σύγκριση με τα κορίτσια, τα οποία φάνηκε να αποτελούν τους βασικούς χρήστες των social media. Αλλά και μεγάλη ελληνική μελέτη σε εφήβους που παρουσιάστηκε από το ΒΗΜΑ-Science στα τέλη του 2016 («Κολλημένα» με την οθόνη τα ελληνόπουλα, https://www.tovima.gr/science/article/?aid=846947) είχε δείξει ότι πολλοί έφηβοι στη χώρα μας περνούν ακόμα και περισσότερες από τέσσερις ώρες ημερησίως μπροστά σε μια οθόνη μόνο για τη διασκέδασή τους – με τα αγόρια να είναι πρωταθλητές της ενασχόλησης με το gaming.
Ωστόσο δεν χρειάζεται και πολλή ανάλυση ειδικών ή αρμόδιων οργανισμών: το βλέπουμε παντού γύρω μας. Παιδιά και έφηβοι που στο τραπέζι έχουν αγκαλιά το tablet τους, που βγαίνουν με φίλους τους και δεν ανταλλάσσουν κουβέντα παρά μόνο μέσω chat, που δεν χαίρονται μια ηλιόλουστη μέρα γιατί παίζουν βιντεοπαιχνίδια με κλειστές κουρτίνες και παντζούρια ώσπου ο ήλιος να δύσει (και ώσπου να ανατείλει ξανά μερικές φορές).
Σίγουρα δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες και σίγουρα η νέα online ζωή μικρών και μεγάλων δεν είναι δυνατόν να εξοστρακιστεί από την καθημερινότητα (άλλωστε αποτελεί αδιαμφισβήτητα και εργαλείο γνώσης, εκπαίδευσης και διασκέδασης). Πάντως είναι καλό να χτυπούν καμπανάκια κινδύνου (έστω και αν χαρακτηρίζονται «τραβηγμένα») προκειμένου να μη φθάσουν αυτά τα παιδιά με τη συνεχή online σύνδεση να αναλογιστούν μια μέρα την οffline (πραγματική) ζωή που δεν έζησαν…
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
