Γερμανία: Το Προσφυγικό και τα άλλα «αγκάθια» του μεγάλου συνασπισμού

Μετανάστευση, φόροι, κοινωνικές και αμυντικές δαπάνες, ευρωπαϊκή πολιτική. Αυτά είναι τα μεγαλύτερα αγκάθια που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τις συνομιλίες μεταξύ Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία.

Λίγα θέματα στη Γερμανία είναι τόσο αμφιλεγόμενα όσο το πώς θα αντιμετωπιστεί η εισροή μεταναστών. Οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας (CSU), το αδελφό κόμμα του CDU της Μέρκελ, υποστηριζόμενοι από την πιο συντηρητική πτέρυγα των Χριστιανοδημοκρατών, έχουν κατηγορήσει επανειλημμένα την πολιτική των «ανοικτών θυρών» της καγκελαρίου στην κρίση των προσφύγων του 2015-2016, που θεωρούν ότι συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό για τα απογοητευτικά εκλογικά αποτελέσματα του Σεπτεμβρίου.

Θορυβημένοι από την επιτυχία της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), οι Βαυαροί έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να παραιτηθούν από τις σκληρές απαιτήσεις τους για να ανακοπεί το ρεύμα των μεταναστών προς τη Γερμανία.

Θα επιμείνουν σε ένα ανώτατο όριο για τον συνολικό αριθμό των αιτούντων άσυλο στη χώρα, ενώ αντιτίθενται στα σχέδια επανένωσης οικογενειών προσφύγων και θέλουν να μειωθούν τα επιδόματα πρόνοιας για τους πρόσφυγες. Αυτές οι απαιτήσεις τους έχουν φέρει σε πορεία σύγκρουσης με το κεντροαριστερό SPD, αν και κάποιοι βλέπουν χώρο για συμβιβασμό. Οταν στο τέλος των διερευνητικών συνομιλιών τα κόμματα καταλήξουν να γράψουν το σχέδιο συμφωνίας για τη μετανάστευση, θα μπορούσαν να υιοθετήσουν ασαφείς διατυπώσεις που θα επέτρεπαν σε κάθε κόμμα να παρουσιάσει το αποτέλεσμα ως επιτυχία στους υποστηρικτές του.

Εκ πρώτης όψεως, τα κόμματα φαίνεται να βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος όσον αφορά τη φορολογία –όλοι θέλουν περικοπές, δεδομένης της οικονομικής επιτυχίας της Γερμανίας και του ισορροπημένου προϋπολογισμού της χώρας.

Αλλά τα πράγματα είναι λιγότερο ξεκάθαρα στις λεπτομέρειες. Ενώ ορισμένοι συντηρητικοί πρότειναν να μειωθούν οι φόροι για όλους τους Γερμανούς, συμπεριλαμβανομένων των υψηλών εισοδημάτων, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν χαρακτηρίσει «παράλογες» αυτές τις προτάσεις. Θέλουν να μειώσουν σημαντικά τους φόρους για τα κατώτερα και τα μεσαία εισοδήματα και να πληρώσουν για αυτές τις περικοπές με αύξηση στη φορολογία των πλουσίων. Στελέχη όλων των κομμάτων συμφωνούν, πάντως, ιδιωτικά ότι δεν βλέπουν τις συνομιλίες να αποτυγχάνουν λόγω αυτού του ζητήματος.

Τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα όσον αφορά τα σχέδια των Σοσιαλδημοκρατών για τη μεταρρύθμιση του γερμανικού συστήματος ασφάλισης υγείας. Με τη δημιουργία της Bürgerversicherung («ασφάλισης των πολιτών»), ελπίζουν να τερματίσουν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης δύο βαθμίδων της χώρας. Αλλά τόσο το CDU όσο και το CSU αντιτίθενται έντονα στην ιδέα.

Το CSU επιθυμεί να αυξήσει τις συντάξεις που λαμβάνουν οι μεγαλύτερες σε ηλικία μητέρες (για να μην τιμωρηθούν που παρέμειναν στο σπίτι εκτός αγοράς εργασίας) –κάτι στο οποίο αντιτίθενται τα άλλα κόμματα, υποστηρίζοντας ότι αυτό δεν θα βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος της φτώχειας των ηλικιωμένων. Αντ’ αυτού, ζητούν περισσότερη υποστήριξη στους ηλικιωμένους πολίτες που κινδυνεύουν να πέσουν κάτω από τα όρια της φτώχειας.

Και τα τρία κόμματα έχουν φιλοευρωπαϊκά προγράμματα και τάσσονται υπέρ της εμβάθυνσης της ΕΕ, αλλά διαφωνούν ως προς τον βαθμό της ολοκλήρωσης.

Το SPD θα τηρήσει την πιο ριζοσπαστική στάση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Για να βεβαιωθεί ότι όλοι γνωρίζουν πού βρίσκεται το κόμμα του, ο ηγέτης Μάρτιν Σουλτς (πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) αναβίωσε πρόσφατα ένα αίτημα του SPD από το 1925 για τη δημιουργία των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης».

Το κόμμα του υποστηρίζει τη συντριπτική πλειονότητα των προτάσεων του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός κοινού προϋπολογισμού της ευρωζώνης και ενός υπουργού Οικονομικών.

Ενώ η Μέρκελ και το CDU έχουν υιοθετήσει μερικές από τις προτάσεις του Μακρόν (όπως η εναρμόνιση του καθεστώτος φορολογίας των επιχειρήσεων και η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου) είναι πιο διστακτικοί όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.

Επειτα είναι και οι Βαυαροί, μακράν οι πλέον επικριτικοί για την περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Για να καταστεί σαφές πού βρίσκονται, οι Χριστιανοκοινωνιστές του CSU κάλεσαν τον σκληρό ηγέτη της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν, αναμφισβήτητα τον μεγαλύτερο αντίπαλο της Μέρκελ στην ευρωπαϊκή σκηνή, σε σύνοδο του κόμματος ακριβώς προτού ξεκινήσουν οι συνομιλίες.

Εδώ πάντως υπάρχει άφθονος χώρος για συμβιβασμό, επειδή όλοι γνωρίζουν ότι οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με την Ευρώπη δεν θα χρειαστεί να εφαρμοστεί για κάποιο χρονικό διάστημα.

Τέλος, υπάρχει το ζήτημα των αμυντικών δαπανών. Ενώ το συντηρητικό μπλοκ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θέλει να αυξήσει περαιτέρω τις στρατιωτικές δαπάνες της Γερμανίας και τελικά να επιτύχει τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες 2% του ΑΕΠ, το SPD απέρριψε μια τέτοια αύξηση τα τελευταία δύο χρόνια ως μικρότερος εταίρος του κυβερνώντος συνασπισμού. Και ενώ ορισμένα στελέχη λένε ότι θα μπορούσε να βρεθεί ένας συμβιβασμός με τη διεύρυνση του ορισμού τού τι θεωρούνται στρατιωτικές δαπάνες –για παράδειγμα, συμπεριλαμβάνοντας τα χρήματα που δαπανώνται σήμερα για αναπτυξιακή βοήθεια ή για επιχειρήσεις κυβερνοασφάλειας -, άλλοι αμφιβάλλουν αν τα κόμματα θα μπορέσουν να συμφωνήσουν σε αυτό το ζήτημα.