Τα Βαλτόνερα στο Αμύνταιο πρέπει να… αδειάσουν

Εξι μήνες μετά την εφιαλτική κατολίσθηση του Ιουνίου στο ορυχείο λιγνίτη της ΔΕΗ στο Αμύνταιο που άλλαξε τον χάρτη της περιοχής, ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ, καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας, ο οποίος πραγματοποιεί ελέγχους κάθε 15νθήμερο στην πληγείσα περιοχή, ζητεί από τους κατοίκους ενός ακόμα χωριού να εκκενώσουν τα σπίτια τους για λόγους ασφαλείας.

Πρόκειται για το χωριό Βαλτόνερα, που βρίσκεται 1.200 μέτρα από το πρανές του ορυχείου, από εκεί που έγινε η κατολίσθηση. Το χωριό έχει κοπεί κυριολεκτικά στη μέση και ο κ. Λέκκας ζητεί «ιδιαίτερα για τα κτίρια που βρίσκονται εντός της κόκκινης ζώνης να προγραμματιστεί σταδιακή εκκένωση και απομάκρυνση των κατοίκων σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα».

Διατυπώνοντας την επιστημονική του άποψη για την επικινδυνότητα στα Βαλτόνερα, ο κ. Λέκκας σε έγγραφό του που έστειλε πριν από λίγες ημέρες στον περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Θόδωρο Καρυπίδη αναφέρει ότι από τον έλεγχο που έκανε σχετικά με τα κατολισθητικά φαινόμενα διαπιστώθηκαν για το χωριό τα εξής δεδομένα:

α) Τα φαινόμενα βρίσκονται σήμερα σε ερπυστική φάση, ενώ είναι πιθανή μια αιφνίδια και ταχεία εξέλιξη.

β) Εχουν εμφανιστεί νέες εδαφικές διαρρήξεις ακόμα και μέσα στην οικιστική περιοχή των Βαλτόνερων.

γ) Είναι πιθανότατη μια ταχεία εξέλιξη του φαινομένου και μέσα στην οικιστική περιοχή των Βαλτόνερων ύστερα από έντονες βροχοπτώσεις, αλλαγές στη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα ή και ασθενή σεισμική δραστηριότητα.

Τα Βαλτόνερα είναι το δεύτερο χωριό που θα εξαφανιστεί εξαιτίας της κατολίσθησης του ορυχείου. Εχουν ήδη εγκαταλείψει τα σπίτια τους από τον περασμένο Ιούνιο οι περισσότεροι κάτοικοι της Κοινότητας Αναργύρων, καθώς ήταν το πλησιέστερο στο ορυχείο χωριό και υπέστη τεράστιες καταστροφές μετά την υποχώρηση 80 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων χώματος.

Σημειώνεται ότι οι εργασίες εξόρυξης στο ορυχείο Αμυνταίου απέχουν περί τα 3 χλμ. από την Κοινότητα Αναργύρων. Για τον λόγο αυτόν οι κάτοικοι, πολύ καιρό προτού συμβεί το κακό, ζητούσαν από τη ΔΕΗ να λάβει μέτρα, αλλά οι υπεύθυνοι τους διαβεβαίωναν ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος. Τώρα είναι αποφασισμένοι να κινηθούν δικαστικά εναντίον της ΔΕΗ ζητώντας ολικές αποζημιώσεις.

«Η περιοχή έχει μεγάλο πρόβλημα» λέει στο «Βήμα» ο καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας. «Η ζημιά άμεσα ή έμμεσα έχει προκληθεί από τη δραστηριότητα στο ορυχείο».

Οι Ανάργυροι μαζί με άλλα τέσσερα χωριά (Βαλτόνερα, Φανός, Ροδώνας, Πεδινά) κηρύχθηκαν αμέσως μετά την κατολίσθηση σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, για έξι μήνες, η οποία ανανεώθηκε πριν από λίγες ημέρες για άλλους έξι μήνες ύστερα από έκτακτη συνεδρίαση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

Και ενώ οι περισσότεροι από τους 300 κατοίκους της Κοινότητας Αναργύρων έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους, ήρθε τώρα η σειρά και των κατοίκων στα Βαλτόνερα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ που παρακολουθεί την περιοχή, τα κατολισθητικά φαινόμενα έχουν αυξηθεί στα Βαλτόνερα και σε πρώτη φάση πρέπει να εκκενωθούν τουλάχιστον τα 40 σπίτια που βρίσκονται ακριβώς πάνω στο ρήγμα.

«Το πρόβλημα είχε αρχίσει εδώ και μία δεκαετία» λέει στο «Βήμα» ο Σοφοκλής Μάνος, πρόεδρος της επιτροπής την οποία έφτιαξαν οι κάτοικοι στα Βαλτόνερα προκειμένου να πιέσουν την Πολιτεία, που φαίνεται πως τους έχει ξεχάσει. «Βλέπαμε ότι στα χωράφια που καλλιεργούσαμε, ανάμεσα στο χωριό και στα ορυχεία, χάναμε το νερό, δεν μπορούσαμε να ποτίσουμε. Οσο πλησίαζε το ορυχείο προς την κοινότητα τόσο πιο έντονα ήταν τα προβλήματα που είχαμε, αφού το έδαφος κατέβαινε, με αποτέλεσμα να σχίζονται σπίτια, ορισμένα μάλιστα είχανε βγει ακατάλληλα από την Πολεοδομία της Φλώρινας, πολύ πριν την κατολίσθηση».

«Από το 2015 είχε παρουσιαστεί μια μελέτη από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης που έλεγε ότι υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα και πρέπει η περιοχή να παρακολουθείται από τον δήμο και την Περιφέρεια. Δεν έγινε απολύτως τίποτα» δηλώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Γιώργος Παναγιωτίδης.

«Στην περιοχή δραστηριοποιείται το 90% της ΔΕΗ» λέει ο κ. Μάνος. «Ολοι οι κυβερνώντες δεν θέλανε να συγκρουστούν με τη ΔΕΗ και το πηγαίνανε πίσω το πρόβλημα. Αλλά τώρα δεν μπορεί να κρυφτεί πλέον. Πρέπει κάποια στιγμή οι πολιτικοί να αναλάβουν τις ευθύνες τους».

Σήμερα στα Βαλτόνερα ζουν περίπου 200 άνθρωποι. Τα κατοικήσιμα σπίτια είναι 160. Οι οικογένειες που τα σπίτια τους είναι στην κόκκινη ζώνη περιμένουν από την Περιφέρεια να μεταστεγαστούν, καθώς το πρόβλημα έχει γίνει πολύ σοβαρό και με τις βροχές και τα χιόνια θεωρείται σίγουρο ότι θα επιδεινωθεί.

Ωστόσο η μεγάλη αγωνία των ανθρώπων, που θα εγκαταλείψουν αργά ή γρήγορα τα σπίτια τους, είναι τι θα κάνουν με τις δουλειές τους. Αγρότες οι περισσότεροι αλλά και κτηνοτρόφοι, άλλοι έχουν πρόβατα, άλλοι αγελάδες, τι θα γίνουν όλα αυτά αν απομακρυνθούν από τον τόπο τους; «Ναι, να γίνει η εκκένωση», λένε όλοι. «Αποζημιώστε μας για να φύγουμε, γιατί αν αφήσουμε τα σπίτια μας θα μπουν μέσα και θα τα ρημάξουν, όπως έγινε στους Ανάργυρους».
Να σημειωθεί ότι αποτίμηση των ζημιών δεν έχει ακόμη γίνει από την Πολιτεία στα Βαλτόνερα. Οσο για την κοινότητα των Αναργύρων που εκκενώθηκε από τον Ιούνιο, τα πρώτα κλιμάκια των μηχανικών πήγαν μόλις πριν από 10 ημέρες για να καταγράψουν τις ζημιές.

«Εμείς ζητούμε ολική αποζημίωση για τα σπίτια μας και τις περιουσίες μας που έχουν φτιάξει με κόπο οι γονείς και οι παππούδες μας, γιατί ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι» λένε οι κάτοικοι στα Βαλτόνερα.

«Το δικό μου σπίτι είναι στην κόκκινη ζώνη» λέει ο κ. Μάνος που έχει δύο μικρά παιδιά, έξι και ενάμισι ετών. «Κοιμόμαστε το βράδυ και με τον παραμικρό θόρυβο τιναζόμαστε από τον φόβο. Πόσο ακόμα θα αντέξουμε;».