Σχολή Πληροφορικής 42

Αεροδρόμιο Σαρλ ντε Γκωλ στο Παρίσι. Βρίσκομαι εκεί πρωί Σαββάτου με προορισμό την Αθήνα. Κόσμος πολύς, υπάλληλοι ελάχιστοι και κανείς για την παραλαβή των αποσκευών και την τακτοποίηση των εισιτηρίων. Δύο κοπέλες στην πρώτη πύλη ελέγχου δεν σου επιτρέπουν την είσοδο και σε στέλνουν δίπλα, σε μια σειρά από μηχανήματα. Αυτά σε κοιτούν και τα κοιτάζεις και εσύ. Τους ρίχνεις άπειρα βλέμματα αμηχανίας που λένε «εδώ τώρα τι κάνουμε;».

Αρχίζεις να ρίχνεις κλεφτές ματιές στον διπλανό. Αγγιξε με το δάχτυλό του την οθόνη και κάτι έγινε. Αλλά και αυτός δεν φαίνεται να ξέρει πολύ περισσότερα. Με τη σειρά του αντιγράφει τον πιο δίπλα του. Στο τέλος καταλαβαίνουμε όλοι μαζί ότι βάζουμε διαβατήριο ή ταυτότητα σε ένα ειδικό σημείο για σάρωση, βρίσκει ο υπολογιστής ότι πράγματι έχουμε εισιτήριο ή πληκτρολογούμε τον αριθμό του εισιτηρίου. Βγαίνει η κάρτα επιβίβασης, ρωτάει «πόσες βαλίτσες;», βγάζει την ειδική ταινία για καθεμία, που θα την περάσουμε εμείς στις χειρολαβές τους. Επιχειρούμε να περάσουμε πάλι από την πύλη. Τώρα το καταφέρνουμε. Μας την πέφτει όμως κάποια κυρία της ασφάλειας και μας στέλνει να βάλουμε το σακίδιό μας σε ένα ειδικό καλούπι για να διαπιστώσει αν έχει τις σωστές διαστάσεις. Περνάμε και αυτές τις εξετάσεις, αλλά τώρα πρέπει να στείλουμε τη βαλίτσα ή τις βαλίτσες στο αεροπλάνο. Πάλι κανείς να κάνει τη δουλειά για λογαριασμό μας. Λίγη πίεση ακόμη για το πώς θα γίνει αυτό. Αν δεν το ξέρεις, πάλι καταφεύγεις στους διπλανούς. Ζυγίζονται επί τόπου οι αποσκευές, σαρώνεις την κάρτα σου, τις σπρώχνεις στην κυλιόμενη ταινία, χάνονται από τα μάτια σου, βγαίνει η απόδειξη. Χάρη και στους συνταξιδιώτες μας, προχωρούμε επιτέλους για να πετάξουμε.

96 Boulevard Bessieres, 17o Διαμέρισμα, Παρίσι. Στην άκρη της πόλης, μια γκρίζα συνοικία, μακριά από τα λαμπερά μαγαζιά της αριστερής και της δεξιάς όχθης του Σηκουάνα. Εκεί όμως «πετούν» και οι μαθητές μιας από τις πιο πρωτότυπες σχολές πληροφορικής όχι μόνο της Γαλλίας, αλλά και όλου του κόσμου.

Είναι γνωστή έτσι απλά ως 42. Οχι μόνον από το ότι η έκτασή της είναι 4.242 τετραγωνικά μέτρα, αλλά και από το γνωστό μυθιστόρημα του Ντάγκλας Ανταμς «Γυρίστε τον Γαλαξία με οτοστόπ», όπου η περιβόητη απάντηση από τον υπολογιστή Deep Thought στην υπέρτατη, αλλά ουδέποτε διατυπωμένη, ερώτηση των ερωτήσεων ήταν 42.

Αν είσαι τυχερός και δεν λείπει σε κάποιο ταξίδι στην άλλη άκρη της Γης ή δεν έχει κάποια άλλη πολύ επείγουσα δουλειά, μπορεί να σε υποδεχτεί στην είσοδο και ο ίδιος ο διευθυντής και συνιδρυτής της σχολής, ο Νικολά Σαντιράκ. Λίγο πριν από τα 50 του, εύσωμος, με αθλητικά παπούτσια, μαύρο παντελόνι, φανελάκι μαύρο με ένα 42 τυπωμένο επάνω, ελαφρώς μακριά μαλλιά, προσιτός, αλλά και με τη σιγουριά του επιτυχημένου. Νεαρόκοσμος μπαίνει και βγαίνει ακατάπαυστα. Στην είσοδο το πρώτο που βλέπεις είναι ένας στύλος με κρεμασμένες τις σανίδες για σκέιτμπορντ πολλών από τους μαθητές.

Ο Νικολά Σαντιράκ είναι Γάλλος, απόφοιτος της Πληροφορικής από τα Πανεπιστήμια της Καλιφόρνιας και Στάνφορντ, της Ανωτάτης Σχολής Πληροφορικής και Προχωρημένης Τεχνολογίας της Γαλλίας, με ανώτατο πτυχίο επίσης στις οικονομικές σπουδές. Στο ξεκίνημα της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας είχε μια εταιρεία πληροφορικής με βασικό αντικείμενο τις εφαρμογές τις σχετικές με την ασφάλεια των υπολογιστών. Μέσα στα είκοσι χρόνια αυτής της επαγγελματικής δραστηριότητας παράλληλα είχε την ευθύνη για τα δίκτυα και την ασφάλεια σε δύο ανώτατες σχολές για προχωρημένες τεχνολογίες πληροφορικής που ήταν ιδιωτικές. Το 2000 έκανε αρκετό θόρυβο γύρω από το όνομά του, όταν μπήκε στον υπολογιστή του προέδρου της Γαλλίας για να δείξει τα ελαττώματα του συστήματος ασφάλειας.

Τον Μάρτιο του 2013 έγινε η αναγγελία μιας νέας και πρωτότυπης, καθαρά επαγγελματικής σχολής πληροφορικής και πρώτης και δεύτερης ευκαιρίας, θα λέγαμε, της 42. Ιδρυτές ο Νικολά Σαντιράκ, που άφησε πίσω του τις πανάκριβες σχολές πληροφορικής, με δύο φίλους και συνεργάτες του και τη βοήθεια του Ξαβιέ Νιλ. Ενός βαθύπλουτου αλλά και με αμφιλεγόμενο παρελθόν, αφού έχει καταδικαστεί και για κάποια διαχειριστικά παραπατήματα σε αλυσίδα sex-shop, ιδιοκτήτη σήμερα εταιρειών κινητής τηλεφωνίας και επενδύσεων. Ποια ήταν η μεγάλη πρωτοτυπία; Οτι αυτή η σχολή δεν θα είχε καθηγητές, οι σπουδαστές που θα τους επιτρεπόταν να φοιτήσουν σε αυτή θα είχαν ηλικία από 18 έως 30 έτη, θα μάθαιναν τα περισσότερα με αλληλοδιδασκαλία, δεν θα έδινε βιβλία και σημειώσεις, μόνον υπολογιστή και (Δια)δίκτυο. Και το κυριότερο: θα ήταν δωρεάν. Σε περίπτωση που θα κατάφερνες να την τελειώσεις, σε 2 έως 4 χρόνια, ανάλογα με την ένταση της δουλειάς, θα ήσουν εντελώς έτοιμος είτε να μπεις και να αρχίσεις να αποδίδεις σε εταιρεία πληροφορικής με μηδέν καθυστέρηση είτε να έχεις τη δική σου νεοφυή επιχείρηση και να τα βγάζεις πέρα.

Η πιο σύντομη απάντηση για το αν πέτυχε κάτι ένα τέτοιο σχήμα εκπαίδευσης είναι ίσως αυτό: 17 Μαΐου του 2016 αναγγέλθηκε η ίδρυση παρόμοιας σχολής στο Φρίμοντ. Πού βρίσκεται αυτό; Στην Καλιφόρνια, στη γνωστή Κοιλάδα του Πυριτίου.

Κάθε φορά που είναι να γίνουν εισαγωγικές εξετάσεις, η σχολή έχει να διαλέξει ανάμεσα σε περίπου 70.000 υποψηφίους. Από τις αιτήσεις και τις απαντήσεις σε σύντομες εξετάσεις λογικής – ικανότητας κατανόησης – περίεργων γνώσεων που γίνονται από μακριά επιλέγονται περίπου 3.000 και αυτοί φθάνουν στο 17ο Διαμέρισμα, όπου βρίσκεται η σχολή, για να περάσουν έναν μήνα μαρτυρίων. Επιτρέπεται, αν δεν έχεις χρήματα για δωμάτιο στο Παρίσι, να φέρεις ένα στρώμα για να κοιμάσαι με όλους τους άλλους, άντρες και γυναίκες, μαζί στο πάτωμα ενός ορόφου. Με τα φώτα πάντα αναμμένα τη νύχτα, στριμωγμένα και με την κούραση να ξεχειλίζει από τα πρόχειρα στρώματα και τους υπνόσακους. Μαζί και μια πετσέτα για να κάνεις μπάνιο πού και πού. Απλωμένη μετά στο κιγκλίδωμα της σκάλας μαζί με εκατοντάδες άλλες για στέγνωμα. Από εκεί βγήκε και ο χαρακτηρισμός αυτού του ιδιαίτερου μήνα: «κάνω πισίνα».

Σου δίνουν θέση μπροστά σε έναν υπολογιστή με οθόνη 27 ιντσών, πρόσβαση στο Διαδίκτυο και αρχίζουν να πέφτουν οι ασκήσεις και ο ιδρώτας ποτάμι. Δεν ρωτάς και δεν αντιγράφεις από τους δίπλα. Μόνον τον υπολογιστή. Δεν ρωτάς ούτε κάποιον από την εξεταστική επιτροπή, αν ποτέ εμφανιστεί. Στην καλύτερη περίπτωση θα σε ειρωνευτεί λέγοντας «η Google είναι ο φίλος σου» ή «εσύ κάνεις την άσκηση, όχι εγώ».

Κάπου 150 μπορεί να εγκαταλείψουν ήδη από την πρώτη εβδομάδα. Τις ασκήσεις τις διορθώνει ένας υπολογιστής με ειδικό πρόγραμμα, ο οποίος, όταν βρει το πρώτο λάθος, σου βάζει 0 και δεν πάει παρακάτω. Στη συνέχεια το γραπτό σου το διορθώνουν και το βαθμολογούν 5 άλλοι… ομοιοπαθείς και εσύ διορθώνεις άλλων 5. Εκεί έχετε την ευκαιρία να τα πείτε και να βοηθήσει ο ένας τον άλλον, έτσι που να δώσεις μετά ξανά το γραπτό σου σε καλύτερη κατάσταση, ώστε ο υπολογιστής, ο «(αδυσώπητος) μικρός μύλος», όπως λένε το πρόγραμμα, να μην το αλέσει εντελώς. Μετά υπάρχει συνεργασία σε κάποια προβλήματα ανά 4 και η εξέταση όλων σε αυτά. Και οι 4 θα χρεωθούν τον βαθμό που πήρε ο χειρότερος. Αρα και ο κακός πρέπει να ανεβάσει απόδοση, και ο καλός έχει συμφέρον να εξηγήσει όσο μπορεί καλύτερα την άσκηση.

Οποιος τρώει στην αίθουσα με τους υπολογιστές τιμωρείται με βαθμό -42 ή και με αγγαρείες του τύπου να καθαρίσεις τις οθόνες ή να γυαλίσεις καλώδια με μια οδοντόβουρτσα. Κατά τα άλλα, η παραμονή μεγαλώνει. Από οκτάωρη γίνεται δεκάωρη και παραπάνω. Από απλές ασκήσεις διαχείρισης Shell με εντολές τύπου Unix περνούν σε κάποιες από τις C και μετά έρχονται προγράμματα για επίλυση Sudoku, πριν αρχίσουν τα πιο βαθιά. Φθάνει και η ημέρα της 24ωρης. Αυτό δεν είναι άδεια. Σημαίνει ότι καθεμία ώρα πέφτει καινούργια άσκηση. Με το τέλος του 24ώρου πρέπει να παραδώσεις ό,τι έχεις κάνει. Δεν είναι απαραίτητο να μην κοιμηθείς καθόλου, αρκεί όμως να μπορείς να λύνεις περισσότερες ασκήσεις σε λιγότερο από μία ώρα για να εξοικονομήσεις κάποιον λίγο χρόνο για ύπνο. Και κολλητά, χωρίς δευτερόλεπτο κενό, έχεις άλλη μία εξέταση τετράωρη!

Η τελευταία εβδομάδα αφιερώνεται σε κάποια μεγαλύτερη εργασία. Ο τρόπος βαθμολογίας είναι περίεργος και διεισδυτικός. Μπορεί να πάρεις βαθμούς κάποια στιγμή γιατί έκανες καλή διόρθωση των άλλων ή γιατί είσαι πιο εξωστρεφής και πιο δημοφιλής.

Οσοι περάσουν και είναι μέσα στους 900 περίπου μένουν εκεί για 2 έως 4 χρόνια και συνεχίζουν να ασχολούνται με πιο πραγματικές δουλειές, να μαθαίνουν πλέον ο ένας από τον άλλον, να φτιάχνουν ομάδες. Πόσο αποδίδει αυτό το σύστημα;

Πριν από μία εβδομάδα περίπου ο Νικολά Σαντιράκ στο Facebook ανάρτησε τα αποτελέσματα κάποιας κατάταξης σχετικά με τις επιδόσεις σε επαγγελματικού επιπέδου αξιολόγηση για 13.000 σπουδαστές σε όλον τον κόσμο. Η 42 είναι πρώτη με διαφορά συντρίβοντας και όλες τις πανεπιστημιακές – πολυτεχνικές σχολές της Γαλλίας (https://www.facebook.com/nicolas.sadirac).

Η δουλειά σε εταιρεία ή έστω και σε δημόσιο οργανισμό, όταν απαιτεί ανάπτυξη νέων προγραμμάτων και μάλιστα μέσα σε συγκεκριμένο και ανελαστικό χρονικό διάστημα, μπορεί να γίνει πολύ σκληρή. Χρειάζεσαι φαντασία, ιδέες, ικανότητα συνεργασίας με άλλους, κατανόηση για το πώς και πόσο γρήγορα σκέπτονται, ψυχραιμία, γνώσεις, παρακολούθηση των εξελίξεων και επιπλέον σωματική αντοχή συνδυασμένη με καλή ψυχική κατάσταση.

Ας μη γελιόμαστε. Αυτό που κάνουν στη 42, και μάλλον το κάνουν με εξαιρετικό τρόπο, άσχετα από τις όποιες αντιρρήσεις γι’ αυτό, είναι να ψάχνουν να βρουν αυτούς που διαθέτουν όλα, μα όλα αυτά τα παραπάνω. Θέλουν να ψαρέψουν από την πισίνα τους καλύτερους. Που θα χάνονταν ως (πολυ)χρήσιμοι εργαζόμενοι λόγω της οικονομικής αδυναμίας τους να φοιτήσουν στις ακριβές ιδιωτικές (και ανώτατες μάλιστα) σχολές πληροφορικής ή γιατί δεν θα ανακάλυπταν αλλιώς τις ικανότητές τους, αποτυγχάνοντας στις εξετάσεις για το Μπακαλορεά, ή γιατί χρειάζονταν μια δεύτερη ευκαιρία.

Οι εγκέφαλοι της 42 βέβαια περιφρονούν εντελώς το σημερινό σύστημα διδασκαλίας. Και έχουν δεχτεί σφοδρή κριτική από την ένωση των εκπαιδευτικών με ειδικότητα στην πληροφορική για τις μεθόδους «διδασκαλίας» τους. Επίσης αρκετή συζήτηση έγινε όταν εμφανίστηκαν στο Διαδίκτυο τα παράπονα των (πολύ λίγων) σπουδαστριών για τη συμπεριφορά των ανδρών μέσα στη σχολή. Η διεύθυνση της σχολής αναγκάστηκε με τα πολλά να κλείσει ένα εσωτερικό τηλεοπτικό κανάλι που διαχειρίζονταν οι ίδιοι οι άντρες – σπουδαστές. Γιατί μετέδιδε πολύ πορνογραφικό υλικό και πολλά και πολύ χοντρά πειράγματα για το άλλο φύλο. Μια κοπέλα έγραψε ότι ή θα πρέπει να γίνεις σχεδόν αόρατη εκεί μέσα ή να αποκτήσεις έντονα τα ανδρικά χαρακτηριστικά για να επιβιώσεις. Η πληροφορική, όχι μόνο στη Γαλλία, είναι ακόμη ένα πεδίο βολής που το διαφεντεύουν άντρες.

Στον διάδρομο πια για την επιβίβαση στο αεροπλάνο, έρχονται κοντά η εμπειρία στο αεροδρόμιο και τα όσα έμαθα για τη Σχολή 42. Σκέφτομαι ότι για να περάσω τους ελέγχους και να φορτωθούν οι αποσκευές μου, έπρεπε να ενεργήσω μόνος μου, χωρίς βιβλίο, ή να αναλάβει να με πάει βήμα-βήμα κάποιος υπάλληλος. Πήρα βοήθεια από τους δίπλα και τις δικές τους γνώσεις ή εμπειρίες. Μου έκαναν έλεγχο για το αν είχα φροντίσει τον όγκο του σακιδίου μου και δεν το είχα αφήσει στο «όπως τύχει-δεν βαριέσαι-δεν ασχολούμαι-θα περάσω». Και έπρεπε στη συνέχεια να τα καταφέρω και με την τελική (κάτι σαν διπλωματική;) εργασία να στείλω τη βαλίτσα, οπότε, ελεύθερος πια, να μπω στο αεροπλάνο. Αν είχα πάει πιο αργά στο αεροδρόμιο, αν είχε λιγότερο κόσμο δίπλα μου, αν αργούσε περισσότερο να επιταχύνει ο εγκέφαλός μου, θα κινδύνευα να χάσω το αεροπλάνο; Η καθημερινότητα ίσως να είναι όλο και πιο πολύπλοκη και να απαιτεί όλο και περισσότερη νοοτροπία 42 για να τα βγάζεις πέρα με άνεση.

Η τελευταία φράση που ακούω από τον Νικολά Σαντιράκ στην ιδιαίτερη συνομιλία που είχαμε είναι: «Και εγώ το ελπίζω». Αλλά ποια ήταν η ερώτηση; Οτι ο κόσμος θα αποδέχεται όλο και περισσότερο το σύστημα της 42; Ή μήπως ήταν η απάντηση στο αν θα έρθει και στην Ελλάδα η 42;

Η φιλοσοφία της 42

• ˜ Ολες τις απαντήσεις τις έχει το Διαδίκτυο ή κάποιος από τους συμμαθητές σου.
• ˜ Δεν δίνουμε πτυχία γιατί στην Πληροφορική δεν χρειάζονται.
• ˜ Αν δεν βγάλουμε στα επόμενα 5 χρόνια κάτι τόσο μεγάλο όσο το Facebook δεν θα είμαστε και τόσο επιτυχημένοι.
• ˜Δεν λέμε όχι στις επισκέψεις των πολιτικών και στην αλληλοδιαφήμιση. Ολάντ και Μακρόν (όταν ήταν ακόμη υπουργός) πέρασαν από εκεί.

Πληροφορίες απευθείας από τη 42

Απαντώντας σε ερωτήσεις που του έγιναν αποκλειστικά από το ΒΗΜΑ-Science, ο Νικολά Σαντιράκ, διευθυντής της Σχολής Πληροφορικής 42, είπε:

«Ιδρύουμε μια νέα σχολή στα πρότυπα της 42 σε μια άλλη χώρα αν βρούμε έναν αξιόπιστο συνέταιρο που να μπορεί να σηκώσει τα βάρη μιας τέτοιας προσπάθειας. Το κόστος υπολογίζεται σε 5 εκατομμύρια για κάθε χρόνο συν το κόστος για το κτίριο και τους υπολογιστές.

Στέλνουμε από τη Γαλλία το απαραίτητο προσωπικό, ελέγχουμε και εμείς με συχνές επισκέψεις επί έναν τουλάχιστον χρόνο. Είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχουν πολλά κορίτσια, περίπου 7%, ενώ κάποιος αν δεν καταφέρει να “κολυμπήσει” σε όλη την διάρκεια της δοκιμασίας που ονομάζεται πισίνα, μπορεί να ζητήσει και να πάρει και μια δεύτερη ευκαιρία. Η σχολή είναι ανοιχτή όλο το 24ωρο, όλες τις ημέρες του χρόνου, δουλεύεις όσο αντέχεις εσύ και διακοπές δεν είναι και… απαραίτητο να κάνεις.

Είναι κάπως δύσκολο να έχεις και κάποια εξωτερική δουλειά παράλληλα με την ενασχόληση στην 42 και οι σπουδαστές αρχίζουν να έχουν κάποια έσοδα όταν μπορούν να πάρουν κάποια ανάθεση δουλειάς από επιχειρήσεις εκτός».