Θέατρο-Ανασκόπηση 2017: Οι άνθρωποι και οι παραστάσειςπου ξεχώρισαν

Τι χαρακτηρίζει μια θεατρική χρονιά; Τι κάνει μια χρονιά να ξεχωρίζει; Οι άνθρωποι του θεάτρου και οι παραστάσεις τους, το αποτύπωμα που αφήνουν –αν αφήσουν -, και οι απώλειες. Το 2017 δεν ήταν μια χρονιά που καθόρισε το ελληνικό θέατρο. Ηταν όμως μια χρονιά με τα μικρά και τα μεγάλα της, το καθένα από τα οποία πρόσθεσε έναν κρίκο στην αλυσίδα της θεατρικής τέχνης.

Η «Νίκη» του Χρήστου Χωμενίδη στη σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή στο θέατρο του Ελληνικού Κόσμου ζωντάνεψε επί σκηνής τη σύγχρονη Ιστορία της χώρας, μέσα από μια οικογένεια, αυτήν του συγγραφέα. Σε διασκευή του σκηνοθέτη και του Γιώργου Λύρα, το βραβευμένο μυθιστόρημα ακολούθησε τη Νίκη (κόρη – μητέρα – γιαγιά) βήμα-βήμα στην πορεία της ζωής της. Μέσα από αντιπαραθέσεις και πολιτικές κόντρες, με κομμάτια Ιστορίας να μπολιάζουν τις μικρές στιγμές των ανθρώπων.

«Η επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα» του Ζοέλ Πομερά, στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης από τον Νίκο Μαστοράκη. Μια σπονδυλωτή παράσταση με μικρές ιστορίες για το τι σημαίνει αγάπη, σε μια σκηνοθεσία που φώτισε κάθε μικρή και μεγάλη λεπτομέρεια των ανθρώπινων σχέσεων. Ο θίασος, μια καλοδουλεμένη ομάδα ηθοποιών νεότερης γενιάς, σφράγισε με την ερμηνεία του το αποτέλεσμα.

Το «1984» του Τζορτζ Οργουελ στο Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου αποτέλεσε μια σκληρή, εξαιρετικά ενορχηστρωμένη παράσταση, από τα χέρια της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Το μυθιστόρημα-σταθμός του 20ού αιώνα, που καθόρισε την πολιτική σκέψη της εποχής μας και γέννησε έννοιες (όπως αυτή του Μεγάλου Αδελφού), μεταφέρθηκε στη σκηνή με την ακρίβεια χειρουργικής επέμβασης. Μια δυνατή στιγμή του θεάτρου.

«Στέλλα, κοιμήσου» στη σκηνή Νίκος Κούρκουλος του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Οικονομίδη. Με αφορμή τη «Στέλλα Βιολάντη» του Ξενόπουλου, ξεδιπλώθηκε επί σκηνής μια σύγχρονη, άκρως ρεαλιστική παράσταση, με την οικογενειακή βία να βρίσκει την έκφρασή της στη σφοδρή αντιπαράθεση πατέρα – κόρης. Με τον Στάθη Σταμουλακάτο και την Ιωάννα Κολιοπούλου.

«Πέτρες στις τσέπες του» για τον Γιώργο Χρυσοστόμου και τον Μάκη Παπαδημητρίου στην κωμωδία της Μαρί Τζόουνς στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Μια πικρή κωμωδία που έδωσε τη δυνατότητα στους δύο ηθοποιούς να αναδείξουν το ταλέντο τους και τη δυνατότητά τους να μεταμορφώνονται διαρκώς –σαν ρεσιτάλ ερμηνείας.

«Η τάξη μας» του Πολωνού Ταντέους Σλομποτζιάνεκ από τον Τάκη Τζαμαργιά, στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Μια ιστορία ανάμεσα σε 10 μαθητές που τους ενώνει η κοινή εθνικότητα και τους χωρίζει η διαφορετική θρησκεία. Μια καλοκουρδισμένη παράσταση συνόλου, με σημαντικές ερμηνείες, που έφερε στη σκηνή τη θηριωδία και το μίσος που γεννά ο πόλεμος. Και μαζί ένα μάθημα Ιστορίας, προσωπικής και παγκόσμιας.

Ο «Αύγουστος» του Τρέισι Λετς βρήκε στο θέατρο Χορν και με τη σκηνοθετική προσέγγιση του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη μια υποδειγματική εκδοχή. Με μια διανομή που ανέδειξε κάθε ρόλο ξεχωριστά και όλους μαζί, η παράσταση ζωντάνεψε το οικογενειακό δράμα μιας οικογένειας που κρύβει μυστικά και ψέματα, που κρύβεται πίσω από τις ψευδαισθήσεις της, αδυνατώντας να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.

«Η μεγάλη χίμαιρα» του Μ. Ν. Καραγάτση, στη θεατρική διασκευή και με τη σκηνοθετική υπογραφή του Δημήτρη Τάρλοου ολοκλήρωσε μια πρώτη θριαμβευτική τετραετία –με πεντακόσιες περίπου παραστάσεις και πάνω από εκατό χιλιάδες θεατές. Η ιστορία της Γαλλίδας Μαρίνας Μπαρέ που έδωσε την ευκαιρία στην Αλεξάνδρα Αϊδίνη για μια εξαιρετική ερμηνεία, μέσα σε μια παραγωγή υψηλών προδιαγραφών.

«Relax My…Νotis» του Βασίλη Παπαβασιλείου, στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου. Μια θεατρική εμπειρία με οδηγό τον ηθοποιό, σκηνοθέτη και συγγραφέα του έργου για το τι σημαίνει θέατρο, ιδωμένη μέσα από το «εγώ» ενός κορυφαίου πρωταγωνιστή και θεατρανθρώπου. Ενα έργο που αναδεικνύει τα εσώτερα και ενδότερα του θεάτρου, προκαλώντας άλλοτε το γέλιο, άλλοτε τον θυμό και άλλοτε ένα δάκρυ.

Οι «Πέρσες» του Αισχύλου, που παίχτηκαν στο τέλος των Επιδαυρίων 2017, αποτέλεσαν ένα νέο σημείο αναφοράς για την παλαιότερη σωζόμενη τραγωδία. Ο σκηνοθέτης Αρης Μπινιάρης έδωσε μέσα από την παράσταση και κυρίως μέσα από τη διδασκαλία του Χορού ένα σύγχρονο στίγμα αναπαράστασης του αρχαίου δράματος. Οπου ο ρυθμός και το μέτρο καθόρισαν το αποτέλεσμα. Και η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, στον ρόλο της Ατοσσας, πρόσθεσε μια εξέχουσα ερμηνεία στην πολυετή πορεία της –όπως άλλωστε και στην «Πλατεία ηρώων» του Τόμας Μπέρνχαρντ (Θέατρο Οδού Κυκλάδων-Λευτέρης Βογιατζής).

Ηταν ένας από τους πρώτους στόχους του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου. Η λειτουργία του Λυκείου Επιδαύρου, ενός διεθνούς κέντρου εφαρμοσμένης μελέτης και έρευνας του αρχαίου δράματος. Και πράγματι, το καλοκαίρι του 2017 (από τις 4 ως τις 19 Ιουλίου) ο θεσμός αυτός μπήκε σε εφαρμογή με τη συμμετοχή ελλήνων και ξένων σπουδαστών και καθηγητών.

Επέστρεψαν μετά από πέντε χρόνια οι θεατρικές επιχορηγήσεις. Η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου είχε αναγγείλει ήδη από τον περασμένο Μάρτιο ότι θα τις επαναφέρει, και στις 26 Ιουλίου 2017 έγιναν οι σχετικές ανακοινώσεις: Ογδόντα επαγγελματικά θεατρικά σχήματα, από τα 166 που είχαν κάνει αιτήσεις, επιχορηγήθηκαν με το ποσό του 1.005.000 ευρώ. Με το σκεπτικό της επιχορήγησης ανά παράσταση, το ΥΠΠΟ υιοθέτησε μια νέα πολιτική ως άλλος θεατρικός παραγωγός –δει δη χρημάτων.

n Υπήρξε μία από τις κορυφαίες μορφές του ελληνικού θεάτρου και ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Ο Σπύρος Α. Ευαγγελάτος πέθανε στις αρχές του 2017 (24 Ιανουαρίου) αφήνοντας πίσω του μια παρακαταθήκη γεμάτη έργα, σκηνοθεσίες, παραστάσεις, κείμενα, μελέτες και μαζί την αύρα ενός ανθρώπου που ήξερε πώς να απολαμβάνει την τέχνη και τη ζωή.

n Ο βρετανός σερ Πίτερ Χολ πέθανε τον Σεπτέμβριο του 2017. Ηταν ο πρώτος «ξένος» σκηνοθέτης που πάτησε το πόδι του στην Επίδαυρο, με την «Ορέστεια» του Αισχύλου το 1982 – ακολούθησαν η «Λυσιστράτη», ο «Οιδίπους Τύραννος», ο «Οιδίπους επί Κολωνώ» και οι «Βάκχες».

n Στις 18 Αυγούστου του 2017 έφυγε από τη ζωή η Ζωή Λάσκαρη. Υπήρξε μία από τις ωραιότερες Ελληνίδες και μία από τις τελευταίες σταρ της ελληνικής οθόνης και σκηνής, το σύμβολο μιας εποχής που πέρασε ανεπιστρεπτί.